Theo dự thảo, việc xây dựng và điều chỉnh tổng hạn mức xuất nhập khẩu vàng miếng và vàng nguyên liệu sẽ căn cứ vào tình hình kinh tế vĩ mô, mục tiêu điều hành chính sách tiền tệ và quy mô dự trữ ngoại hối. NHNN sẽ thành lập Hội đồng xây dựng hạn mức, do Phó Thống đốc phụ trách quản lý hoạt động kinh doanh vàng làm Chủ tịch.
Thành viên Hội đồng gồm lãnh đạo các đơn vị chức năng của NHNN như: Cục Quản lý ngoại hối, Vụ Chính sách tiền tệ, Vụ Dự báo – Thống kê, Cục Quản lý và giám sát tổ chức tín dụng... Nhiệm vụ chính của Hội đồng là tham mưu cho Thống đốc trong việc quyết định, điều chỉnh tổng hạn mức, đồng thời phân bổ cho từng doanh nghiệp và ngân hàng thương mại hàng năm. Hội đồng sẽ hoạt động theo quy chế do Thống đốc ban hành.
Dự thảo Thông tư cũng đặt ra yêu cầu chặt chẽ về báo cáo và kết nối dữ liệu. Các ngân hàng và doanh nghiệp được phép kinh doanh vàng miếng phải cung cấp thông tin về giá niêm yết, khối lượng mua bán, giá trị giao dịch... cho NHNN chậm nhất vào cuối năm nay.
Đối với các đơn vị có giấy phép sản xuất, xuất nhập khẩu vàng miếng hoặc vàng nguyên liệu, cần báo cáo thêm về nguồn nguyên liệu đầu vào, quy trình sản xuất và sản phẩm đầu ra, với hạn chót hoàn thành kết nối thông tin là ngày 31/3 năm sau. Động thái này nhằm giúp NHNN theo dõi sát sao diễn biến thị trường, từ đó đưa ra quyết sách kịp thời, hạn chế đầu cơ, thao túng giá.
Mở quyền nhập khẩu và sản xuất vàng miếng
Theo Nghị định 232, cơ chế quản lý vàng đã có thay đổi quan trọng. Nếu trước đây Nhà nước nắm độc quyền vàng miếng, thì nay NHNN sẽ trao quyền nhập khẩu và sản xuất cho một số ngân hàng và doanh nghiệp đáp ứng đủ điều kiện.
Dự kiến có khoảng 8 ngân hàng thương mại và 3 doanh nghiệp được tham gia sản xuất vàng miếng. Đây được coi là biện pháp “mở cửa có kiểm soát” nhằm tạo nguồn cung chính thức, giảm chênh lệch giá trong nước và quốc tế.
Các đơn vị tham gia phải nộp hồ sơ gồm: đơn đề nghị, tài liệu chứng minh vốn điều lệ, quy trình sản xuất nội bộ và báo cáo khắc phục sau thanh tra (nếu có). NHNN sẽ xử lý hồ sơ trong vòng 5 ngày làm việc, cấp hoặc từ chối giấy phép kèm lý do cụ thể.
Hằng năm, trước ngày 15/11, các đơn vị được cấp phép phải gửi hồ sơ đăng ký hạn mức xuất nhập khẩu cho NHNN. Đến 15/12, NHNN sẽ công bố và cấp hạn mức chính thức.
Kỳ vọng tác động tích cực
Các chuyên gia nhận định, Thông tư mới sẽ góp phần làm thị trường vàng minh bạch hơn, đồng thời giảm áp lực lên dự trữ ngoại hối. Việc điều chỉnh hạn mức dựa trên tình hình kinh tế vĩ mô cũng hỗ trợ ổn định tỷ giá và mục tiêu điều hành chính sách tiền tệ.
Bên cạnh đó, quy định bắt buộc kết nối dữ liệu với NHNN được kỳ vọng sẽ hình thành cơ sở dữ liệu tập trung, giúp khắc phục tình trạng thiếu minh bạch thông tin trên thị trường vàng.