Trước đây, nhiều thí nghiệm về cấy ghép dị loài (xenotransplantation – cấy ghép giữa các loài khác nhau) đã được tiến hành trên thế giới. Chẳng hạn, đầu năm nay, các nhà khoa học Trung Quốc từng cấy ghép gan lợn cho một người bị chết não, và cơ quan này hoạt động được 10 ngày. Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên trong lịch sử phẫu thuật được thực hiện trên người còn sống.
“Nghiên cứu này trình bày ca cấy ghép gan lợn biến đổi gen đầu tiên trên thế giới được thực hiện cho người sống, đạt thời gian hoạt động kỷ lục 171 ngày và mang lại những hiểu biết quan trọng về các yếu tố quyết định thành công của phẫu thuật”, — trích thông cáo nghiên cứu.
Bệnh nhân là một người đàn ông 71 tuổi, mắc ung thư biểu mô tế bào gan (HCC) và xơ gan do viêm gan virus. Ông được cấy ghép gan lợn biến đổi gen như một cơ quan hỗ trợ chứ không thay thế hoàn toàn gan người. Trong tháng đầu tiên sau phẫu thuật, không ghi nhận phản ứng thải ghép, nhiễm trùng hay biến chứng nghiêm trọng nào, và gan cấy ghép vẫn duy trì chức năng ổn định.
Tuy nhiên, vào ngày thứ 38, hiện tượng thải ghép bắt đầu xuất hiện, do tổn thương vi mạch huyết khối (thrombotic microangiopathy) — một phản ứng miễn dịch khiến mạch máu gan bị hỏng. Dù được điều trị tích cực, bệnh nhân đã bị xuất huyết đường tiêu hóa trên, dẫn đến tử vong.
Các nhà nghiên cứu vẫn đánh giá ca phẫu thuật là một thành công, bởi gan lợn đã chứng minh khả năng duy trì các chức năng sinh lý quan trọng trong cơ thể người, mở ra triển vọng to lớn trong việc giải quyết tình trạng thiếu hụt nội tạng hiến tặng. Tuy nhiên, họ cũng nhấn mạnh sự cần thiết của các nghiên cứu sâu hơn để cải thiện độ tương thích và kéo dài thời gian sống còn của cơ quan cấy ghép.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hàng nghìn bệnh nhân trên toàn cầu tử vong mỗi năm do thiếu nội tạng hiến tặng. Gan — một cơ quan đảm nhận nhiều chức năng sống còn — được xem là một trong những cơ quan khó cấy ghép nhất. Năm 2022, Trung Quốc chỉ thực hiện khoảng 6.000 ca ghép gan, trong khi hàng trăm nghìn bệnh nhân vẫn đang trong danh sách chờ phẫu thuật.