Hàn Quốc: cháy hệ thống lưu trữ tài liệu, tai nạn hay phá hoại có chủ đích?

Mấy hôm nay, tin tức từ Hàn Quốc lan truyền trên khắp các phương tiện truyền thông. Một trong những quốc gia tiên tiến nhất về công nghệ trên thế giới đã phải chịu một sự sụp đổ thực sự về kỹ thuật số: Trung tâm dữ liệu chính của chính phủ Hàn Quốc bị cháy, và sau vụ cháy, một nửa đất nước bị mất điện. Cảnh sát bị tê liệt, hải quan bị tê liệt, và cả Dịch vụ công cũng vậy.

Điều gì đã xảy ra trên thực tế? Tai nạn hay sự phá hoại có chủ đích?

Sputnik xin giới thiệu với bạn đọc cuộc phỏng vấn của chúng tôi với Đại tá Nguyễn Minh Tâm, nhà phân tích chính trị và quân sự, nguyên Giám đốc Trung tâm thông tin và khoa giáo (Bộ Công An), về vụ việc nói trên.

Sputnik: Thưa Đại tá Nguyễn Minh Tâm, nói đến công nghệ tin học (IT) hiện nay, dư luận thường quan tâm hơn cả đến vấn nạn tin tặc đang hoành hành ở nhiều nơi trên thế giới, gây thiệt hại chủ yếu về tài chính, về điều hành quân sự và dân sự, về quản trị quốc gia cùng các loại dịch vụ công và tư. Vậy nên, vụ cháy Trung tâm dữ liệu quốc gia của Hàn Quốc tại Daejong thực sự là một thảm họa.

Đúng là vụ cháy Trung tâm dữ liệu quốc gia của Hàn Quốc tại Daejong thực sự là một thảm họa có một không hai. Theo thông tin chính thức từ Bộ Nội vụ Hàn Quốc công bố thì không chỉ có dữ liệu của 125.000 công chức, viên chức bị “xóa sổ” mà số lượng “nạn nhân” nay đã lên tới 750.000 người.

Như thường thấy, sau mỗi một vụ việc xảy ra, con người ta có thể dự kiến nhiều kịch bản khác nhau để làm rõ nguyên nhân, xảy ra vụ việc, động cơ, mục đích của thủ phạm (nếu có), các hành vi gây hại cũng như các điều kiện khách quan, chủ quan khi xảy ra vụ việc để có biện pháp phòng ngừa, không để các vụ việc tương tự tái diễn.

Nếu vụ cháy chỉ xảy ra ở một trung tâm dữ liệu thông thường thì “tai tiếng” của nó cũng không quá lớn và thiệt hại chủ yếu là về vật chất. Tuy nhiên, đây lại là vụ hỏa hoạn tại một trung tâm dữ liệu cấp quốc gia, nơi chứa đựng nhiều dữ liệu quan trọng từ cấp độ “mật” đến cấp độ “tối mật” và cao hơn cả là mức độ “tuyệt mật”.

Sputnik: Hiện các nhà chức trách đang đổ lỗi cho sự tắc trách của công nhân kỹ thuật và một vụ tai nạn liên quan đến pin lithium. Nghe có vẻ thật hợp lý. Nhưng khi bắt đầu đào sâu vào chi tiết, lại nảy sinh một số câu hỏi rất phức tạp. Câu hỏi trước tiên là“cái gì thực sự đã bị cháy?”. Và có thể bị sốc trước thông tin: vụ cháy đã phá hủy 647 dịch vụ! Nhưng hầu hết chúng có thể được khôi phục hoặc ít nhất là sẽ được phục hồi một phần.

Chung quy lại, có thể có các kịch bản sau:

Kịch bản thứ nhất: Đó là một tai nạn. Xảy ra do sơ suất của các công nhân vận hành hệ thống cung cấp điện như thông tin ban đầu được các nhà chức trách Hàn Quốc công bố với 4 nghi phạm đã bị bắt giam. Tuy nhiên, điểm bất hợp lý của kịch bản này nằm ở 2 điểm.

Trước hết, các công nhân kỹ thuật cao này chắc chắn phải được huấn luyện rất kỹ lưỡng cả về kỹ thuật chuyên môn và phòng cháy chữa cháy. Thậm chí, họ còn được đào tạo thực hành về phòng cháy chữa cháy và họ có đủ khả năng và phương tiện để xử lý sự cố cháy nổ.

Thứ hai, với một trung tâm dữ liệu lớn và tối quan trọng như vậy, hệ thống cảnh báo cháy và chữa cháy tự động là không thể thiếu. Đành rằng các pin Lithium khi bị cháy thường có nhiệt độ rất cao và khó dập cháy. Vì vậy, lỗi gây cháy lan rộng còn có thể nằm ở thiết kế hệ thống phòng cháy, chữa cháy không đủ hiệu năng để đáp ứng yêu cầu cảnh báo và dập cháy sớm. Ngoài ra, việc bố trí khu vực sao lưu dữ liệu kế bên trung tâm chính cũng là điều bất hợp lý.

Kịch bản thứ hai: Đó là một vụ phóng hỏa cố ý nhằm tiêu hủy các tài liệu gây bất lợi cho người nọ người kia hay phe cánh này, phe cánh khác. Đối với một đất nước luôn thường trực tình trạng đấu đá trên chính trường như Hàn Quốc thì điều này hoàn toàn có thể xảy ra.

Từ khi lập quốc vào năm 1948 đến nay, Hàn Quốc đã trải qua 14 đời tổng thống, Trong đó có 2 tổng thống bị buộc phải từ chức khi đang tại nhiệm, 1 tổng thống bị ám sát, 3 tổng thống bị truy tố và bị xử án tù vì nhiều tội danh (người chịu mức án cao nhất là nữ tổng thống Park Geun Hye với 30 năm tù), 1 tổng thống bị quốc hội luận tội nhưng không xét xử, 1 tổng thống bị phế truất nhưng chưa xét xử. Riêng tổng thống Kim Dae Jung đã từng bị mưu sát (năm 1972), bị bắt cóc (năm 1973), bị kết án tử hình và được giảm xuống trục xuất (1976-1978).

“Truyền thống xung đột” trên chính trường Hàn Quốc đã khiến nhiều người cho rằng đây không phải là một vụ cháy thông thường mà là một vụ cố ý phóng hỏa để tiêu hủy dữ liệu.

Kịch bản thứ ba: “Mượn gió bẻ măng”. Theo kịch bản này thì vụ cháy có thể là do tai nạn nhưng đã có kẻ lợi dụng vụ cháy này để “tiện tay” tiêu hủy các dữ liệu nhạy cảm. Đây cũng là một kịch bản có thể xảy ra nếu chúng ta đối chiếu với những sự bất ổn trên chính trường Hàn Quốc trong hơn 10 năm qua.

Kịch bản thứ tư là cơ chế tự hủy được thiết kế sẵn đề phòng chiến tranh đã tự động kích hoạt khi xảy cháy. Đây là kịch bản khả dĩ nhất có thể xảy ra với xác suất cao.

Sputnik: Một số nhà phân tích đã đặt ngay câu hỏi: Ai được lợi? Chúng ta hãy cùng xem dòng thời gian của những dữ liệu bị phá hủy: 2017-2025. 2017-2022 - Tổng thống Moon Jae-in; 2022-2025 - Tổng thống Yoon Seok-yeol; 2025 - Tổng thống Lee Jae-yeon. Tài liệu từ ba chính quyền đã bị phá hủy. Cả cánh tả lẫn cánh hữu. 858 terabyte tài liệu là bằng chứng buộc tội tất cả mọi người. Cả hai đảng. Tất cả các bộ trưởng. Tất cả các doanh nghiệp làm việc với chính phủ. Thẩm phán, công tố viên và quan chức an ninh.

Đánh giá trên trùng khớp với kịch bản giả định thứ tư, Tuy nhiên, cũng không loại trừ các trường hợp khác, đặc biệt là kịch bản thứ hai và thứ ba đã đề cập đến sự can thiệp của con người.

Ngoài bốn kịch bản nói trên thì còn một kịch bản thứ năm đáng sợ hơn: đó là khủng bố. Khả năng xảy ra kịch bản này là rất thấp nhưng cũng không thể loại trừ. Trên thực tế thì nếu muốn tiêu hủy các tài liệu nhạy cảm, tin tặc chỉ cần sử dụng mã độc là có thể thực hiện được âm mưu đó. Tuy nhiên, điều bất hợp lý nằm ở chỗ nhiều tài liệu không chỉ được lưu trữ tại các thuật toán đám mây ở trung tâm mà không ít tài liệu đã được lưu trữ trên các máy tính cá nhân và ở các máy tính khác.

Sputnik: Có lẽ cuộc điều tra chính thức sẽ dẫn tới việc trừng phạt một vài công nhân kỹ thuật và một số quan chức cấp thấp. Những kẻ thế tội sẽ được tìm thấy. Và những ai thực sự đứng đằng sau vụ này sẽ vẫn nằm trong bóng tối, bởi vì họ không phải là những tên tội phạm đơn độc. “Đó là sự đồng thuận của một nhóm tinh hoa tham nhũng đã tự xây dựng cho mình một máy chém kỹ thuật số phòng trường hợp cần phải cắt đứt một quá khứ bất tiện”.

Tất nhiên là cuộc điều tra mới chỉ bắt đầu và trong các trường hợp tương tự, các cơ quan điều tra sẽ để mắt đầu tiên đến những nghi can được cho là thủ phạm gây ra đám cháy. Tuy nhiên, trong quá trình điều tra về sau cũng như quá trình khắc phục hậu quả, khôi phục một số dữ liệu có khả năng khôi phục được thì nhiều tình tiết mới sẽ xuất hiện. Thậm chí những tình tiết này còn có thể khiến công tác điều tra chuyển sang một hướng khác phù hợp hơn với các tình tiết mới, các chứng cứ mới.

Vì vậy, chúng ta hãy chờ xem vị Thứ trưởng Bộ Nội vụ Hàn Quốc và các cộng sự của ông ta sẽ chỉ đạo và điều tra tới mức độ lục lọi những gì còn sót lại trong các ổ đĩa cứng, các con chip chưa bị hủy hoạt để có kết luận xác thực nhất.

Sputnik: Xin chân thành cảm ơn ông đã trả lời phỏng vấn cho Sputnik.