Việt Nam đi ngược với thế giới

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cho rằng, cần đánh giá kỹ hơn một số vấn đề, nhất là mục tiêu tăng trưởng đang chịu nhiều sức ép, đang có dấu hiệu chậm lại, phụ thuộc lớn vào khu vực FDI và nguồn cung bên ngoài, trong khi chính sách thuế đối ứng, rào cản kỹ thuật và yêu cầu xanh hóa từ các thị trường lớn như Hoa Kỳ, EU gia tăng mạnh.

Hai Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương và Nguyễn Khắc Định nhìn nhận, mục tiêu tăng trưởng 10% cho năm 2026 là sức ép, khó khăn rất lớn trong bối cảnh nhiều biến động, thách thức khó lường.

Sáng nay, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 50, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nghe và cho ý kiến vào các báo cáo của Chính phủ về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2025, dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2026; kết quả thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch 5 năm giai đoạn 2021-2025: phát triển kinh tế-xã hội, cơ cấu lại nền kinh tế.

Thay mặt Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi trình bày Tờ trình, báo cáo tóm tắt các điểm chính trong các báo cáo của Chính phủ.

Theo Chính phủ, kinh tế vĩ mô năm 2025 tiếp tục ổn định, tăng trưởng cao, lạm phát được kiểm soát, nợ công và bội chi ngân sách đều nằm trong giới hạn an toàn. 9 tháng đầu năm, GDP tăng 7,85%, dự kiến cả năm đạt khoảng 8%, lạm phát ở mức kiểm soát 4%, GDP bình quân đầu người ước đạt trên 5.000 USD, đưa Việt Nam trở thành nước có thu nhập trung bình cao thuộc nhóm cao nhất khu vực và thế giới. Xu hướng này đi ngược với đà suy thoái và tăng trưởng chậm của kinh tế thế giới trong bối cảnh biến động khó lường như hiện nay.

Hiện có 32 địa phương đạt mức tăng trưởng GRDP trên 8%, trong đó 13 địa phương vượt 10%. Quy mô GDP quốc gia đạt khoảng 510 tỷ USD, xếp thứ 32 thế giới và thứ 4 ASEAN. Việt Nam đã đạt và vượt mục tiêu hoàn thành 3.000km đường bộ cao tốc và 1.700km đường ven biển.

Đột phá về khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số đạt kết quả tích cực. Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu năm 2025 xếp thứ 44/139 quốc gia, đứng thứ ba trong khu vực ASEAN. Chất lượng giáo dục-đào tạo có nhiều chuyển biến rõ nét, thực chất. Chỉ số hạnh phúc năm 2025 đứng thứ 46 trên thế giới, tăng 8 bậc so với năm 2024.

Báo cáo về kết quả giai đoạn 2021-2025, Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi cho biết, đánh giá chung, Chính phủ cơ bản hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ phát triển, cơ bản năm sau tốt hơn năm trước; đặc biệt hoàn thành toàn bộ chỉ tiêu về xã hội; riêng chỉ tiêu về kinh tế, bình quân cả giai đoạn 2021-2025, tăng trưởng GDP ước đạt 6,3%, xấp xỉ mục tiêu đề ra (6,5% đến 6,7%). Nếu trừ năm 2021 (do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19), giai đoạn 2022-2025 đạt khoảng 7,2% một năm, vượt mục tiêu.

Qua năm sau 2026, đáng chú ý, Việt Nam đề ra các mục tiêu khá tham vọng. Theo đó, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2026 khoảng 10%, GDP bình quân đầu người đạt 5.400 - 5.500 USD, lạm phát khoảng 4,5%.

Theo báo cáo, thu ngân sách Nhà nước năm 2026 phấn đấu tăng 10%, trong khi chi đầu tư giảm 5% và chi thường xuyên giảm 10%, nhằm tạo nguồn lực cho các dự án lớn như đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng và chính sách an sinh xã hội. Chính phủ cũng xác định xử lý nợ xấu, phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, công nghệ bán dẫn và trí tuệ nhân tạo (AI) là những trụ cột phát triển chủ đạo trong giai đoạn tới.

Về thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI), Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi cho biết chính sách sẽ theo hướng chọn lọc, tập trung vào lĩnh vực công nghệ cao và phát triển bền vững. Việt Nam dự kiến thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM và Đà Nẵng, đồng thời xây dựng khu thương mại tự do thế hệ mới ở các đô thị lớn như Hải Phòng, Đà Nẵng... để tăng sức hút đầu tư và nguồn lực tài chính.

Thẩm tra nội dung, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nhận định, trong bối cảnh quốc tế còn nhiều biến động, việc đa số chỉ tiêu kinh tế - xã hội vượt dự báo là thành tựu đáng ghi nhận, góp phần củng cố niềm tin và mở rộng dư địa phát triển bền vững.

Tuy nhiên, ông Mãi cho rằng các động lực tăng trưởng chính – xuất khẩu, tiêu dùng, đầu tư – vẫn còn chưa mạnh. Xuất khẩu thiếu tính bền vững, phụ thuộc rất lớn vào khu vực FDI và nguồn cung bên ngoài, trong khi rào cản xanh và chính sách thuế của các thị trường lớn như Mỹ, EU ngày càng khắt khe.

Tỷ lệ nội địa hóa chỉ đạt 36,6%. Năng suất lao động thấp; cải thiện chậm, bình quân giai đoạn 2021-2025 chỉ đạt 5,24%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu 6,5%.

Về đầu tư công, quy mô giai đoạn 2025 rất lớn, nhưng tỷ lệ giải ngân thấp, mới đạt 50% kế hoạch đến hết tháng 9. Tiêu dùng trong nước cũng chưa bứt phá mạnh, khi tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ giai đoạn 2021-2025 chỉ tăng 7,5%/năm, thấp hơn đáng kể so với giai đoạn trước.

Ông Mãi cảnh báo, cần nhìn rõ thực tế nền kinh tế Việt Nam hiện vẫn dựa vào gia công, nhập khẩu, tăng trưởng chủ yếu đến từ vốn và lao động, nếu không cải thiện cấu trúc giá trị, Việt Nam có nguy cơ mắc kẹt trong bẫy thu nhập trung bình.

Liên quan đến thị trường vàng, trái phiếu và tín dụng bất động sản, Ủy ban đề nghị Chính phủ chủ động phòng ngừa rủi ro, đảm bảo ổn định tài chính – tiền tệ. Đồng thời, cần thận trọng trong điều hành chính sách tiền tệ vì dư địa nới lỏng hiện đã rất hạn chế.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nhận định, mục tiêu tăng trưởng hai chữ số năm 2026 là rất khó khăn, trong bối cảnh kinh tế thế giới có thể rơi vào “trạng thái bất thường mới” và Việt Nam phải đối mặt với những nguy cơ như suy thoái kinh tế toàn cầu do đòn thuế quan, nợ công, thương mại toàn cầu bị bóp nghẹt.

Đặc biệt, sự xuất hiện của "bong bóng công nghệ và cơn sốt AI" cũng tạo ra sự bất hợp lý trong phân bổ nguồn lực. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng cho rằng mục tiêu tăng trưởng 10% đặt ra sức ép rất lớn, đòi hỏi giải pháp đồng bộ và mang tính chiến lược.

Theo ông Nguyễn Khắc Định, cần duy trì ổn định vĩ mô, tránh tăng trưởng nóng và không chạy theo con số cao để đánh đổi sự ổn định.

Cả hai Phó Chủ tịch Quốc hội đều thống nhất rằng ổn định vĩ mô phải là ưu tiên hàng đầu, trong khi tăng trưởng nhanh cần đi đôi với chất lượng và bền vững, nhằm tăng sức chống chịu của nền kinh tế và duy trì niềm tin của nhà đầu tư trong và ngoài nước.