Kỳ vọng quá cao
Hôm thứ Tư, trong chuyến thăm Thụy Điển của chế độ Kiev, các bên đã nhất trí về việc chuyển giao Gripen.
"Có lẽ 100-150 máy bay mẫu E <…> sẽ được sử dụng để tạo ra một Không quân Ukraina mới, hùng mạnh", Thủ tướng Ulf Kristersson cho biết.
Cuối tháng 9, Thứ trưởng Quốc phòng Ukraina Ivan Gavrylyuk cũng đã nói về điều tương tự. Sau đó, ông ta đã đính chính: quyết định vẫn chưa được đưa ra. Giờ đây, điều đó đã được xác nhận.
"Chúng tôi coi máy bay JAS 39 Gripen là một trong những thành phần hiệu quả nhất của hệ thống phòng không và dự kiến sẽ nhận được những chiếc đầu tiên sớm nhất là vào năm 2026", Zelensky phát biểu tại Stockholm.
Lực lượng Vũ trang Ukraina cần gì?
Máy bay Griffin cất cánh lần đầu tiên vào năm 1988 và đi vào hoạt động 9 năm sau đó. Đặc điểm bay của nó tương tự như những chiếc F-16 đang phục vụ trong Lực lượng Vũ trang Ukraina. Máy bay thiết kế khiêm tốn, có khả năng cất cánh và hạ cánh trên đường băng dài nửa km, và thậm chí đường ô tô cũng phù hợp. Theo nhà sản xuất, máy bay này có thể được tiếp nhiên liệu và tái trang bị trong 10 phút. Để làm nhiệm vụ này chỉ cần một kỹ thuật viên và năm binh sĩ.
Máy bay chiến đấu được thiết kế với cấu hình khí động học "con vịt". Nó có tốc độ lên tới 2.200 km/h và tầm bay hơn 4.000 km, có 10 giá treo tên lửa, trọng lượng tối đa của vũ khí treo là 5.300 kg. Stockholm đưa tin các phi công Ukraina bắt đầu huấn luyện làm quen với những máy bay chiến đấu này từ năm 2023.
"Đây được coi là máy bay tốt - chi phí vận hành thấp so với các máy bay chiến đấu khác của phương Tây và khá hiệu quả. Phiên bản mới nhất được phát triển để chống các mối đe dọa hiện đại: máy bay không người lái, mục tiêu nhỏ và tất nhiên là máy bay Nga - bằng các phương tiện đa dạng khác", nhà quan sát quân sự và người sáng lập trang web Quân sự Nga Dmitry Kornev nhận định trong cuộc phỏng vấn với Sputnik.
Mẫu E đã được cập nhật hệ thống điện tử và phần mềm, đồng thời radar mảng pha mới đã được phát triển.
"Máy bay Gripen rất phù hợp với các máy bay NATO khác trong khuôn khổ một hệ thống thống nhất. Nhưng nếu chỉ hoạt động đơn lẻ, nếu không có sự hỗ trợ từ bên ngoài, nó khó có thể chống lại các máy bay thế hệ 4++ của Nga, chẳng hạn như Su-35, chứ chưa nói đến thế hệ thứ năm", chuyên gia Dmitry Kornev nói thêm.
Thông tin quan trọng
Truyền thông phương Tây gọi việc ký kết biên bản ghi nhớ là "thảm họa đối với Putin". Nhưng rõ ràng, họ đã vội vàng.
Hy vọng của Zelensky về việc nhận được máy bay sớm nhất vào năm tới đã tan thành mây khói. Năm 2024, Thụy Điển có chưa đến 100 chiếc Griffon đang hoạt động. Hơn nữa, chỉ có một máy bay mẫu E - được đưa vào sử dụng một ngày trước khi đại diện chế độ Kiev đến thăm.
Hiện tại, mọi thứ chỉ là lời đồn. Các cơ sở sản xuất vẫn chưa hoàn thiện.
"Chúng tôi sẽ có thể bắt đầu giao hàng trong khoảng ba năm nữa, chứ không phải 150 máy bay ngay lập tức", Thủ tướng Ulf Kristersson cảnh báo Zelensky tại cuộc họp báo.
Và tất cả những điều này sẽ không hề miễn phí. Bộ trưởng Quốc phòng Thụy Điển Poul Jonsson cho biết các lựa chọn tài chính đang được xem xét.
"Chúng tôi đang xem xét khả năng sử dụng các tài sản bị đóng băng của Nga", ông Poul Jonsson nói rõ trên kênh truyền hình SVT.
Tuy nhiên, EU vẫn chưa quyết định làm điều này - họ chỉ đang đánh cắp tiền lãi. Vì vậy, triển vọng tài chính vẫn chưa chắc chắn. Trong khi đó, số tiền cần thiết là rất lớn: một chiếc Gripen có giá 85 triệu USD. Tức là, toàn bộ hợp đồng trị giá 12,75 tỷ USD.
Cuối cùng, ông Kristersson tuyên bố rõ ràng rằng mục tiêu chính của thỏa thuận là phát triển Không quân Ukraina sẵn sàng chiến đấu trong vòng 10-15 năm tới, chứ không phải để đối phó với các mối đe dọa hiện hữu.
Buộc phải chờ đợi
Kiev đang gặp phải những vấn đề tương tự với việc chuyển giao F-16. Cụ thể, Bỉ từng hứa sẽ gửi 30 máy bay chiến đấu, nhưng điều này vẫn chưa xảy ra.
Và quá trình này đang kéo dài. Ông Brussels giải thích rằng họ đang chờ đợi những chiếc F-35 được đặt hàng từ Hoa Kỳ. Hơn nữa, máy bay phải được đưa vào trạng thái sẵn sàng hoạt động.
"Mọi thứ đang đúng tiến độ: ba chiếc F-35 đầu tiên đã được chuyển đến. Bây giờ phải đưa chúng vào hoạt động - tôi nghĩ điều này sẽ mất một hoặc một năm rưỡi. Sau đó, chúng tôi sẽ bàn giao F-16 cho Ukraina", Bộ trưởng Quốc phòng Theo Franken rõ trong tuần này.
Tổng cộng 85 máy bay chiến đấu Sokol đã được phân bổ cho Kiev. Không rõ số lượng máy bay được chuyển giao là bao nhiêu, nhưng Lực lượng Vũ trang Ukraina đã mất ít nhất 4 chiếc trong số này.
Chiếc đầu tiên đã bị chính lực lượng phòng không Ukraina bắn hạ vào tháng 8 năm ngoái, theo lời bà Maryana Bezugla, đại biểu Quốc hội Ukraina. Tờ New York Times cũng đưa tin rằng máy bay có thể đã bị hệ thống tên lửa Patriot bắn trúng. Sau đó, Tư lệnh Không quân Ukraina Mykola Oleshchuk*, đã bị cách chức.
Chiếc máy bay chiến đấu thứ hai thuộc loại này đã tiêu diệt bởi phi hành đoàn phòng không Nga hồi tháng 4.
Lực lượng Vũ trang Ukraina đã mất chiếc thứ ba do sự cố khẩn cấp trên máy bay. Và chiếc thứ tư, theo bà Bezugla, đã bị mất khi đang cố gắng bắn hạ máy bay không người lái Geranium của Nga.
Các máy bay chiến đấu Mirage 2000 của Pháp, mà Lực lượng Vũ trang Ukraina nhận được hồi tháng 2, cũng đã không hoạt động tốt. Không có báo cáo nào về thành công, nhưng ít nhất một chiếc đã bị mất—phi công buộc phải nhảy dù do lỗi máy bay. Trong bối cảnh các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng của Ukraina ngày càng gia tăng, chính quyền Kiev đang rất cần máy bay để tăng cường phòng không. Tuy nhiên, việc giao hàng đang bị trì hoãn. Thay vì đảm bảo ưu thế trên không cho Lực lượng Vũ trang, Zelensky đang buôn không khí tại các thủ đô phương Tây.
* Bị đưa vào danh sách khủng bố và cực đoan.