Lá bài Đài Loan của Nhật Bản
Cách đây vài ngày, khi trả lời chất vấn tại Quốc hội về việc Nhật Bản sẽ sử dụng quyền tự vệ trong trường hợp nào, Thủ tướng Nhật Bản tuyên bố: “Nếu cần thiết, Nhật Bản sẵn sàng hỗ trợ quân sự cho Đài Loan trong trường hợp hòn đảo này bị Trung Quốc phong tỏa bằng hải quân".
Bà Takaichi Sanae giải thích tuyên bố này nhằm khẳng định bà sẽ tiếp nối chính sách của các đời thủ tướng tiền nhiệm. Thật vậy, phần lớn các thủ tướng Nhật Bản trước đây đều có lập trường tương tự về vấn đề Đài Loan: một mặt, trong các văn kiện chính thức Nhật–Trung, Tokyo thừa nhận nguyên tắc “một nước Trung Hoa”; nhưng mặt khác, chính quyền Nhật Bản vẫn duy trì quan hệ với chính quyền Đài Loan, ngầm ủng hộ xu hướng ly khai và hứa hẹn viện trợ quân sự cho hòn đảo này trong cuộc đối đầu với Trung Quốc đại lục.
Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị thay mặt toàn bộ giới lãnh đạo Bắc Kinh lên tiếng:
“Thật đáng kinh ngạc khi nhà lãnh đạo đương nhiệm của Nhật Bản lại công khai phát đi tín hiệu sai lầm về ý định can thiệp quân sự vào vấn đề Đài Loan. Bà ấy nói những điều không nên nói và vượt qua lằn ranh đỏ không được phép chạm tới".
Ông Vương Nghị nhấn mạnh đây là “lằn ranh đỏ” tuyệt đối không được vượt qua.
Phản ứng quyết liệt từ Bắc Kinh
Bắc Kinh không im lặng trước những phát biểu này. Trung Quốc yêu cầu phía Nhật Bản rút lại ngay lập tức những lời “khiêu khích” phát biểu tại Quốc hội. Khi Thủ tướng Nhật Bản từ chối xin lỗi, Trung Quốc cảnh báo công dân nước mình không du lịch sang Nhật Bản và thanh niên không nên du học tại các trường đại học Nhật. Đồng thời, lệnh cấm nhập khẩu hải sản Nhật Bản, vốn từng được áp đặt trước đây, nay tái áp dụng trở lại.
Một “lằn ranh đỏ” khác
Nếu quan sát kỹ, có thể thấy Tokyo không có cơ sở để tin việc Bắc Kinh nhất định sẽ dùng vũ lực để thống nhất tỉnh Đài Loan. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhiều lần khẳng định: “Việc thống nhất Đài Loan với đại lục là ‘giấc mơ của dân tộc Trung Hoa’", song cũng nhấn mạnh chính quyền Trung Quốc kiên trì theo đuổi con đường hòa bình để thực hiện mục tiêu này.
Tuy nhiên, giới lãnh đạo Nhật Bản dường như lại thiên về kịch bản giải quyết bằng vũ lực và xung đột quân sự. Mới đây, Thủ tướng Nhật Bản Takaichi Sanae cử Bộ trưởng Quốc phòng đến đảo Yonaguni, nơi chỉ cách Đài Loan 110 km, để triển khai kế hoạch bố trí tại đây các tên lửa tầm trung hướng thẳng vào eo biển Đài Loan.
Việc tuyên bố sẵn sàng hỗ trợ quân sự cho Đài Loan của Thủ tướng Nhật Bản cũng vi phạm Điều 9 Hiến pháp Nhật Bản, điều cấm Nhật Bản sử dụng vũ lực để giải quyết tranh chấp quốc tế. Đây là một “lằn ranh đỏ” khác mà Tokyo có nguy cơ vượt qua, không chỉ ảnh hưởng đến quan hệ Trung – Nhật, mà còn tác động đến hình ảnh và cam kết hòa bình của Nhật Bản trước toàn thế giới.
Trung Quốc cảnh báo nghiêm khắc
Bắc Kinh dứt khoát không chấp nhận những lời phát biểu của Thủ tướng Nhật. Đại diện Trung Quốc tại Liên Hợp Quốc tuyên bố rõ ràng Trung Quốc sẽ tự vệ nếu Nhật Bản dám can thiệp quân sự vào eo biển Đài Loan.
Ngoại trưởng Vương Nghị nhấn mạnh: “Trung Quốc phải đáp trả một cách quyết liệt".
Quan hệ giữa Bắc Kinh và Tokyo hiện nay xuống tới mức tồi tệ nhất, và nguyên nhân chính là do vị Thủ tướng mới của Nhật Bản.