Việc phong tỏa Cuba, kéo dài từ năm 1960, và lệnh trừng phạt đối với Venezuela vào ngày 5 tháng 8, có một số đặc điểm chung, bất chấp khoảng cách hơn nửa thế kỷ giữa hai sự kiện.
Hơn nửa thế kỷ trước, Hoa Kỳ đã cấm các đối tác thương mại của mình đàm phán với Cuba và thậm chí ban hành Đạo luật Helms – Burton để tăng cường chính sách này. Quốc hội Hoa Kỳ tiếp tục duy trì hiệu lực của chính sách này với tư cách là biện pháp có thể buộc chính phủ Cuba tôn trọng nhân quyền.
Năm 2015, Tổng thống khi đó là Barack Obama đã kêu gọi Quốc hội đình chỉ phong tỏa thương mại Cuba và tuyên bố trong thông điệp thường niên rằng "chính sách này từ lâu đã hết hiệu lực", đó là sự thừa nhận một cách ẩn dụ về sự thất bại của chiến lược này.
Nhưng kể từ khi nhậm chức vào năm 2017, Tổng thống Donald Trump đã nói rõ là ông có quan niệm khác với người tiền nhiệm. Ngày 5 tháng 8 năm 2019, ông ta lập lại chính sách trừng phạt bằng cách ký sắc lệnh chặn tài sản của chính quyền Venezuela tại Hoa Kỳ.
Vài ngày sau, tại Lima (Peru), Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ John Bolton đã sử dụng cụm từ "các biện pháp trừng phạt của bên thứ ba", tức là khi các quốc gia khác cũng không thể giao dịch với nhà nước bị trừng phạt. Biện pháp tu từ này rất giống khi áp dụng cho Cuba.
Không cấm vận, không phong tỏa, nhưng trừng phạt
Trong cuộc đối thoại với Sputnik, nhà phân tích chính trị Cuba Arturo López-Levy giải thích rằng, các điều khoản cấm vận và phong tỏa thường được sử dụng không đúng mục đích. Trên thực tế, chúng là một phần của tuyên truyền chính trị, tùy thuộc vào lợi ích mà nó đáp ứng, đang cố gắng giảm tầm quan trọng của các biện pháp trừng phạt (cấm vận) hoặc tăng cường chúng (phong tỏa).
"Đây không phải là một cuộc phong tỏa quân sự, như được mô tả trong luật pháp quốc tế, và không phải là lệnh cấm vận, vì nó ngụ ý chấm dứt hoạt động chỉ giữa hai quốc gia, và sau đó các biện pháp trừng phạt được áp dụng đối với bên thứ ba. Do đó, chúng ta đang nói về chính sách trừng phạt" – ông Lopez-Levy, giáo sư tại Đại học Holy Letters ở Auckland, California bình luận.
Không đơn giản trừng phạt, mà còn vi phạm pháp luật
Theo chuyên gia này, điểm tương đồng chính giữa các chính sách liên quan đến Cuba và Venezuela là cả hai đều vi phạm luật pháp quốc tế..
"Không quốc gia nào có quyền xem xét khả năng lật đổ chính phủ của một quốc gia khác và không có quyền đơn phương áp đặt các biện pháp trừng phạt mà không có sự đồng ý của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, hoặc ít nhất là cơ quan có thẩm quyền của khu vực” - ông nói.
Giáo sư Lopez-Levy kể lại rằng mọi người đều biết rằng ít nhất hai thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, là Trung Quốc và Nga, đã công khai phản đối lệnh trừng phạt chống Venezuela. Trong khi đó, 4 thành viên thường trực phản đối lệnh trừng phạt chống Cuba.
Tuy nhiên, trong trường hợp Cuba, tình hình rõ ràng hơn nhiều, chuyên gia nói. Trong nhiều năm, các luật như Đạo luật Helms-Burton đã tăng cường chính sách trừng phạt, gây khó khăn cho việc chấm dứt, ngay cả khi Tổng thống Obama có mong muốn như vậy.
"Trong trường hợp Venezuela, trước ngày 5 tháng 8, một số nước châu Âu bày tỏ sự ủng hộ đối với lệnh trừng phạt, nhưng tôi không tin rằng Vương quốc Anh và Pháp sẽ tiếp tục sự hỗ trợ này, vì châu Âu có truyền thống phản đối các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với các nước thứ ba” - nhà phân tích nói.
Nhân dân là nạn nhân chính
Ông Lopez-Levy lưu ý, điểm tương đồng của cả hai chiến lược là thiếu sự hỗ trợ dành cho người dân ở các quốc gia bị trừng phạt, rốt cuộc họ là những người phải thiệt hại nhiều nhất. Theo ông, ngày nay không thể cho rằng chúng ta chỉ nói về việc trừng phạt chính phủ Venezuela, như đã được công bố vào năm 2017, chứ không phải là trừng phạt toàn xã hội.
“Bây giờ, chỉ có một số trường hợp ngoại lệ đối với một số thực phẩm và thuốc men, nhưng cú đánh vào toàn bộ nền kinh tế là không thể phủ nhận. Đây không chỉ nói về những người bị cáo buộc tham nhũng, liên quan đến chính quyền” - ông Lopez-Levy nói.
Ông cũng nhắc lại rằng, điều này thậm chí còn kịch tính hơn trong trường hợp Cuba. Việc áp dụng các biện pháp trừng phạt như vậy chưa bao giờ đảm bảo cho việc bảo vệ các bộ phận dân cư khó khăn nhất.
Trong một báo cáo gần đây về tình hình ở Venezuela, Ủy viên Nhân quyền LHQ Michelle Bachelet đã gọi các biện pháp trừng phạt của Hoa Kỳ là thiếu hiệu quả.
Liên quan đến việc phản đối các biện pháp trừng phạt này, giáo sư cảnh báo:
"Sẽ là sai lầm khi kết luận rằng ở Venezuela, dưới sự lãnh đạo của Maduro, người ta có thể lặp lại kinh nghiệm của Cuba dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản và Fidel Fidel."
"Tuy nhiên, việc thúc đẩy trừng phạt đơn phương này có thể khiến nhân dân tập hợp lại xung quanh lá cờ của họ, ít nhất là trong số những người theo chủ nghĩa Chavez - ông kết luận: - Nói cách khác, kết quả là chủ nghĩa Chavez chỉ càng được củng cố thêm.”
