Huỷ đấu thấu quốc tế, tiến độ 8 dự án chậm lại 3 tháng
Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể vừa có văn bản ký, gửi tới Quốc hội (trong công tác chuẩn bị cho kỳ họp thứ 8, sẽ bắt đầu vào tuần tới) báo cáo của Chính phủ về tình hình thực hiện dự án cao tốc Bắc - Nam với nhiều thông tin về các dự án thành phần. Đây là những cập nhật sau khi huỷ đấu thầu quốc tế.
Báo cáo nêu rõ, dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 – 2020 có tổng mức đầu tư 118.716 tỷ đồng, trong đó bao gồm 55.000 tỷ đồng là vốn đầu tư của Nhà nước tham gia dự án; 63.716 tỷ đồng là vốn huy động ngoài ngân sách.
Dự kiến, toàn bộ dự án sẽ được chia thành 11 dự án thành phần, gồm 3 dự án đầu tư công sử dụng toàn bộ vốn ngân sách nhà nước và 8 dự án đầu tư theo hình thức Đối tác công tư (PPP). Dự kiến đến tháng 2 năm 2020 sẽ hoàn thành sơ tuyển lựa chọn nhà đầu tư cho 8 dự án này.
Vừa qua, sau khi Bộ GTVT ra quyết định hủy đấu thầu quốc tế, việc lựa chọn nhà đầu tư cho các dự án thành phần của cao tốc Bắc Nam là vấn đề rất được dư luận xã hội quan tâm.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết, với 3 dự án đầu tư công sử dụng toàn bộ vốn ngân sách nhà nước, dự án Cao Bồ - Mai Sơn đang tổ chức đấu thầu gói thầu đầu tiên để có thể khởi công khoảng tháng 10 năm 2019. Dự án Cam Lộ - La Sơn đã khởi công xây dựng 2 gói thầu vào ngày 16.9.2019 và 9 gói thầu còn lại đang chuẩn bị đấu thầu, dự kiến triển khai thi công trong quý 4 năm 2019.
Về dự án Cầu Mỹ Thuận 2 đang hoàn thiện hồ sơ mời thầu, dự kiến tổ chức đấu thầu từ tháng 10 năm 2019 và khởi công xây dựng phần đường dẫn và cầu dẫn trong quý 4 năm 2019.
Đối với 8 dự án đầu tư theo hình thức PPP, báo cáo cung cấp nhiều thông tin về quá trình sơ tuyển lựa nhà đầu tư và những khó khăn dẫn đến việc ngày 14.9.2019 Bộ trưởng Bộ GTVT đã quyết định hủy đấu thầu quốc tế và chuyển sang đấu thầu rộng rãi trong nước để lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án.
Ngày 10.10.2019, Bộ Giao thông vận tải thông báo mời sơ tuyển và dự kiến công tác sơ tuyển lựa chọn nhà đầu tư sẽ hoàn thành trong tháng 2.2020. Trường hợp thuận lợi công tác đấu thầu nhà đầu tư có thể hoàn thành vào khoảng tháng 11.2020.
Báo cáo cũng nêu rõ, tính đến thời điểm hiện tại, tiến độ của các dự án đầu tư công sử dụng toàn bộ vốn ngân sách nhà nước cơ bản bảo đảm, tuy nhiên các dự án đầu tư theo hình thức PPP sẽ phải kéo dài thêm khoảng 3 tháng.
Vì sao hủy đấu thầu quốc tế cao tốc Bắc- Nam?
Trong báo cáo, Chính phủ cũng cung cấp thêm thông tin về tình hình lựa chọn nhà đầu tư đối với 8 dự án đầu tư theo hình thức PPP.
Cùng với đó, Chính phủ cũng giải thích rõ việc vì sao không áp dụng đấu thầu quốc tế đối với các dự án, mà thực hiện đấu thầu trong nước.
Theo đó, đến ngày 15.5.2019, đã phát hành hồ sơ mời sơ tuyển toàn bộ 8 dự án thành phần cho các nhà đầu tư. Đến ngày 15.7.2019, sau 2 tháng chuẩn bị hồ sơ dự sơ tuyển, có 60 nhà đầu tư nộp hồ sơ. Trong đó, số lượng nhà đầu tư có yếu tố Trung Quốc chiếm một nửa.
Cụ thể, trong số 60 hồ sơ có 19 hồ sơ của nhà đầu tư Trung Quốc; 11 hồ sơ của nhà đầu tư Trung Quốc - Việt Nam; 15 hồ sơ của nhà đầu tư Việt Nam; 3 hồ sơ của nhà đầu tư Việt Nam - Pháp; 10 hồ sơ của nhà đầu tư Hàn Quốc; 1 hồ sơ của nhà đầu tư Hàn Quốc - Việt Nam; 1 hồ sơ của nhà đầu tư Philippines - Việt Nam.
Ngày 26.8.2019, Ban quản lý dự án trình kết quả đánh giá hồ sơ dự sơ tuyển. Theo kết quả đánh giá của Bên mời thầu và quá trình thẩm định làm rõ của các cơ quan thẩm định, có 4 dự án không nhà đầu tư nào vượt qua sơ tuyển, 2 dự án có duy nhất một nhà đầu tư vượt qua sơ tuyển, 1 dự án có hai nhà đầu tư vượt qua sơ tuyển, 1 dự án có ba nhà đầu tư vượt qua sơ tuyển.
Chính phủ nhận định hệ thống pháp luật về hình thức đầu tư PPP của Việt Nam chưa hoàn thiện, chưa cho phép áp dụng cơ chế bảo lãnh về doanh thu tối thiếu, bảo lãnh doanh thu tối thiểu, cam kết chuyển đổi ngoại tệ, bảo hiểm bên thứ ba thay thế Chính phủ thực hiện cam kết trong hợp đồng,...
Chính vì thế, dự án chưa thực sự hấp dẫn các nhà đầu tư, tổ chức tín dụng quốc tế. Điều này đã được phản ánh qua thực tế về số lượng nhà đầu tư quốc tế tham dự sơ tuyển cũng như kết quả đánh giá của Bên mời thầu như trên. “Nó cho thấy tính cạnh tranh không cao”.
Trước đó, ngày 14.9.2019 Bộ trưởng Bộ GTVT nhấn mạnh khi quyết định hủy sơ tuyển theo hình thức đấu thầu quốc tế và chuyển sang đấu thầu rộng rãi trong nước như sau:
“Trong điều kiện tình hình kinh tế vĩ mô trong nước đang có mức tăng trưởng cao và ổn định, đồng thời đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông là dự án quan trọng quốc gia, có vai trò quan trọng đối với sự phát triển an ninh, kinh tế - xã hội của đất nước”.
Về vấn đề này, Chính phủ khẳng định:
“Quyết định đã được nghiên cứu kỹ lưỡng tình hình thực tiễn trong nước và khu vực, trên cơ sở ý kiến thống nhất của các cơ quan. Mục tiêu là phát huy nội lực, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong nước tham gia đầu tư dự án quan trọng quốc gia nhằm phát triển năng lực doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực xây dựng kết cấu hạ tầng”, VNN dẫn đánh giá của chính phủ cho biết.
Theo đó, việc hủy sơ tuyển nêu trên đã được thống nhất quy định tại hồ sơ mời sơ tuyển quốc tế đã được công bố rộng rãi, cho phép bên mời thầu có quyền hủy sơ tuyển mà không cần bất cứ lý do nào.
Bộ GTVT đã phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư điều chỉnh hồ sơ mời sơ tuyển để phù hợp với hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước. Bộ GTVT đã thông báo mời sơ tuyển và dự kiến hoàn thành công tác sơ tuyển lựa chọn nhà đầu tư trong khoảng tháng 2.2020.
Vốn làm cao tốc Bắc- Nam như thế nào?
Bộ trưởng Bộ GTVT cho biết, theo nghị quyết của Quốc hội, tổng nguồn vốn đã bố trí là 55.000 tỷ đồng, trong đó khoảng 27.306 tỷ đồng dùng để thực hiện toàn bộ công tác giải phóng mặt bằng 11 dự án và xây dựng 3 dự án đầu tư công sử dụng toàn bộ vốn ngân sách nhà nước. 27.694 tỷ đồng còn lại dùng hỗ trợ một phần chi phí xây dựng cho 8 dự án đầu tư theo hình thức PPP nhằm đảm bảo tính khả thi cho dự án.
Trong năm 2018, nhà nước đã giải ngân 142,141 tỷ đồng cho công tác chuẩn bị đầu tư. Tính đến tháng 9 năm 2019, toàn bộ các dự án thành phần đã giải ngân được 988,015 tỷ đồng. Năm 2020 dự kiến sẽ giải ngân khoảng 11.037 tỷ đồng.
Với số vốn còn lại khoảng 36.759 tỷ đồng, Bộ GTVT đã báo cáo Thủ tướng phương án xử lý. Hiện nay Thủ tướng đang giao cho các bộ, ngành liên quan nghiên cứu đề xuất báo cáo cấp có thẩm quyền phù hợp với quy định pháp luật và nghị quyết số 52.2017.QH14 của Quốc hội.
Bên cạnh đó, Bộ trưởng Thể cũng nêu ra một số khó khăn, vướng mắc. Các nhà đầu tư trong nước chủ yếu chỉ có thể huy động tín dụng dựa vào các tổ chức tín dụng trong nước, trong khi dư nợ nguồn vốn vay tín dụng dài hạn của các ngân hàng trong nước đều đang ở mức cao, hình thức chủ yếu là huy động ngắn hạn để cho vay dài hạn.
Trong khi đó, theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, tỷ lệ tối đa sử dụng nguồn vốn ngắn hạn để cho vay trung hạn và dài hạn giảm dần chỉ còn 40% từ ngày 1.1.2018 và sẽ tiếp tục giảm trong giai đoạn tới.
Báo cáo nêu rõ, để giải quyết khó khăn về nguồn vốn tín dụng cho dự án, Chính phủ đang chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phối hợp với các bộ, ngành liên quan đánh giá tác động và đề xuất giải pháp phù hợp, bảo đảm cung cấp đủ nguồn vốn cho việc triển khai dự án.
