Trong bối cảnh tiếp diễn mâu thuẫn gay gắt giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc ở Biển Đông và eo biển Đài Loan, nhiều người thấy thông điệp trên là chuyện giật gân, theo chuyên gia phân tích của Sputnik Piotr Tsvetov nhận xét.
Để chiến tranh lạnh không biến thành nóng bỏng
Nhiều chuyên gia đánh giá quan hệ Mỹ-Trung hiện tại là tồi tệ nhất trong toàn bộ lịch sử bang giao giữa hai nước. Ngoài tranh cãi đả kích nhau bằng ngôn từ về chính sách của Trung Quốc tại Hồng Kông, Tân Cương, Tây Tạng, cuộc chiến thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, cả thế giới còn đang căng mình theo dõi tình hình ở Biển Đông và eo biển Đài Loan, nơi lực lượng hải quân và không quân của hai nước Mỹ-Trung đều đang triển khai mà khoảng cách giữa họ là rất nguy hiểm. Hoa Kỳ coi hành động của Bắc Kinh ở khu vực này là «bất hợp pháp», trong khi người Trung Quốc không chấp nhận như vậy mà khăng khăng rằng họ đang bảo vệ chủ quyền của mình. Nhiều chuyên gia nói rằng hai nước đã đến sát lằn ranh mong manh nguy hiểm mà nếu vượt qua đó ắt hẳn sẽ nổ ra cuộc chiến nóng bỏng.
Vì vậy, nhiều người đánh giá thông báo của ông Esper như là tuyên bố về một bước đi nhằm ngăn chặn cuộc chiến thực sự này. Bản thân Bộ trưởng Mỹ thì giải thích rằng ông dự định đến Bắc Kinh «để củng cố hợp tác trong các lĩnh vực có lợi ích chung, tạo lập những hệ thống cần thiết dành tháo gỡ khủng hoảng truyền thông và tăng cường dự định của chúng tôi về cạnh tranh công khai trong hệ thống quốc tế».
Còn Bộ Ngoại giao CHND Trung Hoa cũng phản hồi tích cực với tuyên bố của người đứng đầu Bộ Quốc phòng Mỹ. Đại diện chính thức của Bộ này bày tỏ hy vọng rằng «Hoa Kỳ sẽ tạo ra bầu không khí đối thoại giữa hai cơ quan quân sự».
Huntington đã sớm dự đoán điều này
Bất kể những tuyên bố đe dọa thường xuyên của giới quân sự hai nước, trên thực tế vẫn khó tin rằng Trung Quốc và Hoa Kỳ muốn chiến đấu với nhau. Và xin Chúa phù hộ, chứ cuộc giao đấu của hai người khổng lồ sẽ khiến phần lớn nhân loại phải chịu thiệt hại, tương tự như ý tứ trong câu tục ngữ Việt Nam «trâu bò đánh nhau ruồi muỗi chết».
Hiện nay người Trung Quốc không muốn chiến tranh với Hoa Kỳ. Thứ nhất, bởi như vậy sẽ trái với nguyện vọng xây đắp quan hệ tốt với Mỹ, đất nước có thể giúp người Trung Quốc trước hết ở lối tiếp cận các công nghệ cao hiện đại. Ngoài ra, Hoa Kỳ là thị trường khổng lồ đối với hàng tiêu dùng Trung Quốc. Và do đó, Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị từng nhận xét:
«CHND Trung Hoa và Hoa Kỳ có thể cạnh tranh, nhưng không nên là đối thủ mà các nước đều cần đến đối tác nhiều hơn».
Đối với Hoa Kỳ, Trung Quốc là đối thủ cạnh tranh cả trên bình diện toàn cầu và khu vực. Từ cách đây ba thập kỷ, trong cuốn sách «Cuộc đụng độ của các nền văn minh», triết gia kiêm nhà chính trị học nổi tiếng của Mỹ là Samuel Huntington đã đánh giá rằng cuộc xung đột giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc có cội nguồn văn minh sâu xa. Ông dự đoán rằng đà tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc sẽ bị xem như là mối đe dọa đối với an ninh Hoa Kỳ. Nếu Hoa Kỳ muốn «chấm dứt sự thống lĩnh của Trung Quốc ở Đông Á», thì cần tăng cường nhóm quân của mình trong khu vực này, kể cả ở Biển Đông.
«Nếu Hoa Kỳ không muốn chống lại sự bành trướng bá quyền của Trung Quốc, thì khi đó sẽ phải chấp nhận sự cắt giảm rõ ràng khả năng của nước Mỹ trong việc tác động gây ảnh hưởng đến diễn biến sự kiện từ phía Thái Bình Dương».
Dù sao chăng nữa, phát ngôn và hành động của các quan chức cấp cao của Mỹ vẫn bộc lộ rằng họ chưa lựa chọn xong sẽ đi theo hướng nào trong số các phương án mà Huntington đã vạch ra. Bộ trưởng Mark Esper cũng không ngoại lệ. Mỹ muốn ở ngôi vị số 1, nhưng liệu có dễ dàng đạt được điều này trong điều kiện quốc tế hôm nay? Có thể là ông Esper sẽ buộc phải chấp nhận kịch bản thứ hai của Huntington và đi tới đàm phán với người Trung Quốc thường xuyên hơn, - chuyên gia Piotr Tsvetov kết luận.
