Hoàn toàn không ngẫu nhiên mà tân Thủ tướng Nhật Bản được mệnh danh là nhân vật trung thành với đường lối của cựu lãnh đạo Nhật Bản Shinzo Abe. Giống như ông Abe hồi tháng 12 năm 2012, ông Suga đã chọn các nước thành viên ASEAN là Việt Nam và Indonesia làm đích đến trước hết cho chuyến công du nước ngoài đầu tiên của mình ở cương vị Thủ tướng Nhật Bản. ASEAN hiển nhiên là đối tác ưu tiên của Nhật Bản trong khu vực, còn Việt Nam và Indonesia là những nước dẫn đầu trong liên minh. Vì vậy, chuyến thăm chính thức tới hai nước này khẳng định mối quan tâm truyền thống trong việc phát triển quan hệ với các nước trong khu vực và là cơ hội để thảo luận về những hướng hợp tác tương lai.
Trong cuốn Sách Xanh của Bộ Ngoại giao Nhật Bản nhấn mạnh rằng «Việt Nam là một thị trường đầy hứa hẹn», vì vậy không khó để dự đoán rằng liên hệ kinh tế sẽ chiếm vị trí nội dung trọng tâm trong cuộc hội đàm giữa các ông Nguyễn Xuân Phúc và Suga Yoshihide. Rất có thể là nhà lãnh đạo Nhật Bản sẽ thúc đẩy các tập đoàn Nhật Bản tiến vào thị trường Việt Nam. Còn có dự kiến rằng các bên sẽ ký kết thỏa thuận về cung cấp cho Việt Nam những thiết bị quân sự tiên tiến do Nhật Bản sản xuất.
Liên hệ quân sự như lời đáp trả sự trỗi mạnh của Trung Quốc
«Tôi tin rằng Nhật Bản sửa soạn đề xuất cung cấp công nghệ hải quân và sự hợp tác cho Việt Nam, để đất nước này có thể đương đầu tốt hơn với Trung Quốc trong các vùng biển tranh chấp», - ông Stephen Nagy, GS chuyên ngành quan hệ quốc tế tại Đại học Cơ đốc giáo Quốc tế Tokyo nhận xét.
Các chuyên gia theo dõi tình hình ở khu vực Thái Bình Dương đã công bằng khi xét việc củng cố hợp tác quốc phòng của Nhật Bản cùng một số nước Đông Nam Á gắn với hoạt động của Trung Quốc ở những vùng biển ven bờ, cụ thể là với tham vọng chủ quyền của Bắc Kinh đối với các quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và Senkaku.
Ngoài việc cung cấp tàu quân sự cho Việt Nam, một biểu hiện cụ thể cho thấy sự tăng cường hợp tác quân sự giữa hai nước Nhật-Việt là 3 tàu chiến của Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản cập cảng Cam Ranh hồi tuần trước.
Có vẻ như Tokyo theo đuổi những kế hoạch với kỳ vọng xa hơn.
«Điều rất quan trọng là ông Suga đã quyết định lên đường đến thăm các nước Đông Nam Á trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên của ông. Tôi nghĩ rằng động thái này cho thấy Chính phủ Nhật Bản coi trọng việc xây dựng một liên minh chống Trung Quốc trong khu vực», - ông Toshimitsu Shigemura, GS chuyên ngành quan hệ quốc tế tại Đại học Waseda ở Tokyo nêu ý kiến.
Trong khi đó, việc thành lập một liên minh các nước thuộc Vành đai Thái Bình Dương với hướng chống CHND Trung Hoa là mơ ước của Washington. Và Tokyo nhất trí với đồng minh ở bên kia đại dương trong chuyện này. Tuyên bố của ông Suga tại cuộc họp của ban lãnh đạo Đảng Dân chủ Tự do, rằng «quan hệ với ASEAN rất quan trọng để xây dựng một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở», thể hiện sự ủng hộ của ông và ban lãnh đạo Nhật Bản đối với chiến lược có cùng tên gọi của Hoa Kỳ. Chi tiết chuyến thăm của Thủ tướng Nhật Bản được tiến hành ngay sau cuộc gặp tại Tokyo giữa Ngoại trưởng các nước Hoa Kỳ, Nhật Bản, Australia và Ấn Độ, các nước tham gia Bộ tứ Đối thoại An ninh (QUAD), và quyết định lựa chọn đích đến cho chuyến thăm đầu tiên là Việt Nam và Indonesia mà Washington coi là những đối tác khả dĩ của QUAD, là thực tế rất đáng chú ý. Bắc Kinh đã gọi QUAD là NATO châu Á, còn người Mỹ không giấu giếm rằng họ muốn thấy một QUAD tương tự như Liên minh quân sự Bắc Đại Tây Dương.
Nhưng chắc đâu ý định đó sẽ thành ở Hà Nội. Ai cũng rõ là ban lãnh đạo Việt Nam giữ lập trường nguyên tắc không tham gia các liên minh quân sự.
