Dự án Luật Biên phòng Việt Nam hiện được xây dựng với bố cục gồm 6 chương, 36 điều quy định chính sách, nguyên tắc, nhiệm vụ, hoạt động, lực lượng, bảo đảm và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân về biên phòng.
Dự thảo luật nêu các nguyên tắc thực thi nhiệm vụ biên phòng gồm: Tuân thủ Hiến pháp, pháp luật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và các điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên; tôn trọng độc lập, chủ quyền,toàn vẹn lãnh thổ, biên giới quốc gia của các nước.
Đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng Cộng sản Việt Nam; sự thống nhất quản lý nhà nước của Chính phủ. Phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân, hệ thống chính trị, dựa vào Nhân dân và chịu sự giám sát của Nhân dân. Kết hợp quốc phòng, an ninh với kinh tế - xã hội và kinh tế - xã hội với quốc phòng, an ninh; kết hợp thực thi nhiệm vụ biên phòng với xây dựng, củng cố hệ thống chính trị, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội và đối ngoại ở khu vực biên giới.
Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Võ Trọng Việt cho biết, về chính sách của Nhà nước về biên phòng (Điều 3), có ý kiến đề nghị rà soát, chỉnh lý để thể hiện khái quát, đầy đủ chính sách của Nhà nước về biên phòng.
UBTVQH cho rằng, chính sách của Nhà nước về biên phòng cần thể chế đầy đủ đường lối đối nội, đối ngoại, quan điểm nhất quán của Đảng và Nhà nước về bảo vệ Biên giới Quốc gia, đồng thời ghi nhận những chính sách lớn nhằm xây dựng, huy động tiềm lực mọi mặt của quốc gia, tăng cường quốc phòng, an ninh để bảo vệ vững chắc chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, làm cơ sở để xây dựng những chính sách cụ thể.
Trên cơ sở ý kiến Đại biểu Quốc hội, UBTVQH đã chỉ đạo rà soát, chỉnh lý lại Điều này, quy định về chính sách của Nhà nước về biên phòng, có bổ sung chính sách đặc thù như thể hiện trong dự thảo Luật.
Về nhiệm vụ biên phòng (Điều 5), có ý kiến đề nghị quy định cụ thể nhiệm vụ biên phòng cho thống nhất trong hệ thống pháp luật, thể hiện rõ nhiệm vụ của các lực lượng thực thi nhiệm vụ biên phòng ở KVBG, tránh chồng chéo về nhiệm vụ giữa các lực lượng.
UBTVQH cho rằng, dự thảo Luật chỉ quy định các nhiệm vụ chung cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong thực thi nhiệm vụ biên phòng mà không quy định cụ thể cho từng lực lượng là phù hợp.
Trên cơ sở ý kiến Đại biểu Quốc hội, UBTVQH đã chỉ đạo rà soát, bổ sung, chỉnh lý lại các quy định trong dự thảo Luật cho chặt chẽ, bảo đảm không mâu thuẫn, chồng chéo với các luật khác liên quan.
Về lực lượng thực thi nhiệm vụ biên phòng (Điều 6), có ý kiến cho rằng, dự thảo Luật quy định còn chung chung nên đề nghị nghiên cứu quy định cụ thể, đầy đủ hơn về lực lượng thực thi nhiệm vụ biên phòng, nhất là lực lượng nòng cốt, chuyên trách.
UBTVQH cho rằng, nhiệm vụ biên phòng là trách nhiệm chung của hệ thống chính trị và toàn xã hội. Dự thảo Luật quy định ngoài các cơ quan, tổ chức, đơn vị lực lượng vũ trang đứng chân, hoạt động ở khu vực biên giới, cửa khẩu còn có các cơ quan chỉ huy, chỉ đạo trực tiếp của cơ quan, tổ chức, đơn vị lực lượng này là phù hợp. Đồng thời, đây là cơ sở để quy định một số chế độ, chính sách cho từng lực lượng. Do đó, đề nghị Quốc hội cho giữ như quy định trong dự thảo Luật.
Liên quan đến quy định về phối hợp thực thi nhiệm vụ biên phòng (Điều 10), Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Võ Trọng Việt cho biết, có ý kiến đề nghị quy định mỗi loại nhiệm vụ biên phòng cần giao một Bộ, cơ quan ngang Bộ hoặc chính quyền địa phương cấp tỉnh chủ trì thực hiện, còn các cơ quan khác tham gia phối hợp.
UBTVQH cho rằng, dự thảo Luật quy định mang tính nguyên tắc, còn việc xác định vai trò chủ trì căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của từng cơ quan theo quy định của pháp luật; các nguyên tắc và nội dung phối hợp được áp dụng chung cho các lực lượng thực thi nhiệm vụ biên phòng. Quy định như vậy để các chủ thể chủ động, linh hoạt trong việc phối hợp thực thi nhiệm vụ biên phòng và giao Chính phủ quy định chi tiết việc này.
Về quyền hạn của Bộ đội Biên phòng (Điều 14), có ý kiến đề nghị thay cụm từ “ngăn chặn, xử lý vi phạm pháp luật” tại khoản 2 bằng cụm từ “ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật”, vì không phải tất cả hành vi vi phạm hành chính đều thuộc thẩm quyền xử lý của bộ đội biên phòng.
UBTVQH cho rằng, quy định như dự thảo Luật là cần thiết để kịp thời ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, để bảo đảm chặt chẽ về thẩm quyền, đề nghị Quốc hội cho bổ sung cụm từ “theo quy định của pháp luật” vào cuối khoản này.
Về trách nhiệm của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân các cấp (Điều 34), có ý kiến đề nghị rà soát, chỉnh lý để bảo đảm đúng thẩm quyền của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương và thẩm quyền quyết định ngân sách theo Luật Ngân sách Nhà nước; có ý kiến đề nghị bổ sung chế độ, chính sách đối với gia đình và thân nhân của cán bộ, chiến sĩ, lực lượng thực thi nhiệm vụ biên phòng.
Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội Võ Trọng Việt cũng cho biết, ngoài các vấn đề trên, UBTVQH đã nghiên cứu tiếp thu nhiều ý kiến của các Đại biểu Quốc hội và đề nghị Quốc hội cho chỉnh lý, sắp xếp lại một số điều, khoản cho phù hợp về thể thức, kỹ thuật, bố cục văn bản, tránh chồng chéo, bảo đảm thống nhất trong hệ thống pháp luật.
