Nếu như vào ngày 01/01/2021, hành vi quấy rối tình dục (QRTD) nơi làm việc được quy định và có hiệu lực tại BLLĐ 2019. Thì nay, Nghị định Nghị định 145/2020 tiếp tục hướng dẫn cho BLLĐ có nêu rõ cụ thể như thế nào là QRTD nơi làm việc, đồng thời quy định người sử dụng lao động về phòng, chống QRTD tại nơi làm việc. Thậm chí việc xử lý đối tượng QRTD bằng hình thức xử lý kỷ luật sa thải và điều này sẽ bắt đầu có hiệu lực từ ngày 01/02/2021.
Cụ thể, bàn về luật mới về QRTD trong BLLĐ 2019, luật gia Trần Văn Triều, Giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật - Liên đoàn Lao động TP.HCM, nhận định bộ luật mới đã khắc phục được những điểm bất cập còn tồn tại trong các quy định về hành vi QRTD so với BLLĐ 2012.
Điều đáng chú ý ở định luật mới là QRTD có thể là hành động, cử chỉ hoặc hành vi phi hành động như lời nói trực tiếp, qua điện thoại hoặc qua phương tiện điện tử có nội dung tình dục hoặc ngụ ý tình dục. Luật gia Triều nhấn mạnh:
“Những lời nói tưởng đùa như “nhìn em ngon quá!” kèm với những kiểu trêu ghẹo về cơ thể, cách ăn mặc có ngụ ý tình dục làm người lao động có cảm giác bất an, khó chịu được xem là QRTD”.
Cụ thể, khoản 9 Điều 3 BLLĐ 2019 đã nêu lên định nghĩa pháp lý về hành vi QRTD, tiếp theo đây sẽ là Nghị định 145/2020 cũng đã có hướng dẫn rõ về những hành vi vi phạm được xem là QRTD. Nghị định nêu rõ QRTD không chỉ hành động, mà còn là hành vi có mục đích đề nghị, yêu cầu, gợi ý, đe dọa, ép buộc người lao động quan hệ tình dục để đổi lấy bất kỳ lợi ích nào liên quan đến công việc. Những hành vi này không hướng đến việc quan hệ tình dục nhưng khiến môi trường làm việc trở nên khó chịu và bất an, gây tổn hại về thể chất, tinh thần, hiệu quả công việc và cuộc sống của người lao động đều được xem là QRTD.
Phòng, chống triệt để QRTD nơi công sở
Theo BLLĐ 2019, người lao động quấy rối tình dục tại nơi làm việc được quy định trong nội quy lao động có thể bị áp dụng hình thức xử lý kỷ luật sa thải. Tuy đã có điều luật hướng dẫn rõ ràng nhưng theo luật gia Triều thì để áp dụng quy định xử lý đối với người có hành vi QRTD vẫn còn nhiều điều khó trong bước đầu thực hiện.
Theo Điều 85 Nghị định 145/2020, người sử dụng lao động có trách nhiệm xây dựng, thực hiện các giải pháp phòng, chống QRTD. Người sử dụng lao động phải xây dựng trong nội quy lao động các quy định về phòng, chống QRTD. Người sử dụng lao động căn cứ vào đặc điểm, tình hình của đơn vị mình mà có những quy định cụ thể từng hành vi tương ứng với hình thức xử lý kỷ luật.
Do đó, trước nhất chủ các doanh nghiệp, chủ cơ sở làm việc phải có trách nhiệm xây dựng, thực hiện các giải pháp phòng, chống QRTD. Trên cơ sở đó, khi có vụ việc quấy rối xảy ra thì mới có cơ sở để xem xét, xử lý.
Những con số biết nói
Theo kết quả khảo sát về tình trạng QRTD tại các nhà máy may ở TP.HCM và TP Hải Phòng do Tổ chức ActionAid và Học viện Phụ nữ Việt Nam thực hiện năm 2014 cho thấy có 82,8% nữ công nhân từng bị huýt sáo trêu ghẹo. 59,5% bị nhìn chằm chằm vào cơ thể; 45,8% phải nghe những lời bình luận khiếm nhã về ngoại hình, trang phục hoặc các bộ phận trên cơ thể.
Với tình trạng QRTD đó, chỉ có 57,6% số người khảo sát cho rằng nạn nhân và những người chứng kiến nên lên tiếng về vụ việc. Đến 42,4% còn lại chọn cách giữ im lặng. Lý do họ đưa ra là tâm lý mặc cảm, xấu hổ và lo sợ bị mất danh dự cá nhân hoặc sợ bị chính người QRTD trả thù mình.
