“Fair play” là cụm từ được nhắc đến thường xuyên tại tất cả các giải bóng đá chuyên và không chuyên. Mỗi khi có trận đấu bóng diễn ra, đi trước hai hàng cầu thủ hai đội là cờ Fair play màu vàng, có phác họa hình ảnh một cầu thủ đang thi đấu, như muốn nhắc nhở mọi người hãy chơi sao cho đẹp, hòa nhã, đầy tinh thần thượng võ.
Xin đừng học Hải Quế hay Ramus!
Là cơ quan chịu trách nhiệm quản lý và tổ chức các giải bóng đá quốc tế lớn, Liên đoàn bóng đá quốc tế (FIFA) hưởng ứng nhiệt liệt tinh thần “Fair play”. Tại World Cup 2018, lần đầu tiên “Bộ luật Fair play” được nhanh chóng áp dụng và phát huy kết quả. Bộ luật này có đầy đủ các điều khoản nhằm duy trì luật chơi đẹp giữa các đội tuyển. Cùng với đó là quy định xử phạt với những đội không mấy fair play.
Tại Việt Nam, ở các giải đấu cấp quốc gia hay địa phương từ lâu đề có Giải phong cách dành cho đội bóng ít bị nhận thẻ phạt nhất, có thành tích thi đấu tốt. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, bóng đá Việt Nam có chiều hướng tăng cao tính bạo lực, nhiều hành vi thiếu văn hóa đã diễn ra ở trong và ngoài sân cỏ.
Đơn cử, vụ chấn thương kinh hoàng của tiền vệ Đỗ Hùng Dũng (CLB Hà Nội) sau pha phạm lỗi của cầu thủ Ngô Hoàng Thịnh (CLB TPHCM) đã gây “bão” dư luận trong những ngày qua. Chia sẻ với phóng viên Sputnik về hành động của cầu thủ Ngô Hoàng Thịnh, anh Phạm Ngọc Minh - một fan bóng đá đến từ TP.Vinh, Nghệ An cho biết:
“Là một tiền vệ tài năng, nhiều lần Thịnh nức lòng người xem bằng những bàn thắng cuối giờ, bằng những quả “đóng gạch” tưởng như V-League không tìm nổi bóng. Đi đá bóng không học những bậc cao nhân như Pirlo, Maldini, Zidane hoa mỹ thì thôi, cũng đừng học lối đá chợ búa. Nổi tiếng cục súc như ra Ramus, Pepe nhưng chưa bao giờ họ song phi đá bóng như Thịnh đâu. Quan trọng đó là ý thức, phản xạ, chứ đừng đổ lỗi cho ham bóng, đá nhiệt em ạ. Anh nhắc lại đó là ý thức. Nhớ lại quả song phi của Thịnh vào Hùng Dũng, anh lại liên tưởng đến tuyệt chiêu song phi lấy háng kẹp cổ đối phương rồi vật xuống chặt chặt của môn phái Vovinam”.
Anh Phạm Ngọc Minh nhắn nhủ tới các cầu thủ trẻ:
“Đừng học các đàn anh như Hải Quế làm Anh khoa treo giày cả đời. Là đồng nghiệp, phải bảo vệ cho nhau. Anh nhắc cả mấy bạn đá V-League nữa. V-League giờ ít người xem chắc cũng một phần quá bạo lực như thế”.
Hùng Dũng gãy xương chày và xương mác sau pha bóng thô bạo của Hoàng Thịnh. Về mặt y tế, Dũng phải nghỉ hết năm 2021, trước khi trải qua hành trình rất dài mới hi vọng có thể trở lại sân cỏ. Ngày 24/03, sau ca mổ kéo dài khoảng ba tiếng tại bệnh viện Vạn Hạnh tại TP.HCM, đội ngũ bác sĩ đánh giá là thành công và nhận định 99% khả năng Hùng Dũng sẽ trở lại chơi bóng bình thường.
Ban kỷ luật VFF đã ra án phạt tiền vệ Ngô Hoàng Thịnh (TP.HCM) 40 triệu đồng và cấm thi đấu đến hết năm 2021. Đồng thời, Hoàng Thịnh sẽ phải đền bù chi phí điều trị cho Hùng Dũng. Cho dù Hoàng Thịnh đã lên tiếng xin lỗi Đỗ Hùng Dũng và bày tỏ thực sự hối hận trước hành động thô bạo của mình khi thi đấu nhưng đây là “hồi chuông cảnh tỉnh” cho vấn nạn bạo lực sân cỏ tại Việt Nam.
Các vận động viên cần học thuộc lại định nghĩa về “fair play”
Vi phạm đạo đức thể thao không chỉ diễn ra ở các môn thể thao có tính cạnh tranh cao như bóng đá mà còn xảy ra với chính các môn thể thao khác như wushu, cầu lông,... Khi đó, tinh thần thi đấu “fair-play” cũng bị ảnh hưởng.
Theo tài liệu của Trung tâm Thông tin Thể dục Thể Thao Việt Nam (số 112, tháng 11/2020) cho rằng, việc nghiên cứu ban hành những chuẩn mực trong thể thao hiện nay cần dựa trên cơ sở Hiến chương “Fair play” của Uỷ ban Olympic Quốc tế, hay nói một cách khác trên tinh thần đoàn kết - trung thực - cao thượng, kết hợp với truyền thống văn hóa của mỗi dân tộc, mỗi quốc gia. Khái niệm về đạo đức thể thao theo tài liệu này như sau:
“Đạo đức thể thao được định nghĩa là cả cách nghĩ chứ không chỉ là cách hành xử. Nó bao gồm các vấn đề liên quan đến việc loại bỏ gian lận, sử dụng các giải pháp không chính đáng có liên quan đến luật lệ, doping, lạm dụng chất bổ sung dinh dưỡng, bạo lực (cả thể chất và lời nói), quấy rối tình dục và lạm dụng trẻ em, thanh niên và phụ nữ, buôn bán trẻ thể thao, phân biệt đối xử, bóc lột, cơ hội bất bình đẳng, thương mại hóa quá mức và tham nhũng”.
Tinh thần “Fair play” (Chơi công bằng) luôn được đề cao ở bất cứ bộ môn thể thao nào. Tuy nhiên, điều này trên thực tế rất khó để kiểm chứng. Anh Hoàng Linh, cựu vận động viên Wushu Việt Nam, cho biết:
“Fair play trong thể thao là sự kết hợp giữa tình bạn, sự tôn trọng người khác và tinh thần thể thao. Trong quá trình đào tạo hay thi đấu, tất cả các động viên đều được huấn luận viên nói về tinh thần này và đạo đức thể thao. Fair play không phân biệt bộ môn thể thao nào hết! Nhưng khi thi đấu thì lại là chuyện khác. Bản năng, quyết tâm thi đấu và cả cơn nóng giận có thể lấn át suy nghĩ đúng đắn của mình”.
Sự tiến bộ của xã hội, đòi hỏi người hành nghề trong bất cứ lĩnh vực nào cũng phải tuân thủ đạo đức nghề nghiệp cơ bản, nhằm đảm bảo cho nghề nghiệp đó được xã hội trọng dụng, tôn vinh. Nghề nghiệp nào cũng có chuẩn mực đạo đức riêng biệt. Chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp trong lĩnh vực thể thao cũng vậy, nó có những đặc thù riêng so với các ngành nghề khác trong xã hội.
