Trước đó, chưa hề có nỗ lực nào nhằm hạn chế việc lưu hành tự do vũ khí thu được thành công tại nước Mỹ. Liệu đảng viên đảng Dân chủ Joe Biden có đương đầu nổi với nhiệm vụ này hay không?
Robert Aaron Long pic.twitter.com/AuE9imrg6C
— The Hunky Chunky Funky Monkey (@TheHunkyChunky1) April 7, 2021
"Đại dịch và nỗi ô nhục quốc tế"
Sự kiện Joe Biden lên nắm quyền đã bị lu mờ bởi một số vụ xả súng hàng loạt, điều này một lần nữa nhắc nhở công chúng Mỹ về sự thiếu hoàn hảo của luật pháp và sự nguy hiêm của điều sửa đổi thứ hai trong Hiến pháp Hoa Kỳ.
Tình huống với Robert Aaron Long có lẽ là giọt nước cuối tràn ly, bởi vì người thanh niên trẻ này đã có thể mua được vũ khí hoàn toàn hợp pháp, và theo những người bán súng thì việc kiểm tra sự tỉnh táo của người mua chỉ mất hơn một phút.
Ngày 22 tháng 3, chưa đầy một tuần sau vụ thảm kịch Georgia, ở Colorado, một thanh niên đồng lứa với Robert Aaron Long là Ahmad Al Aliwi Alissa đã giết chết 10 người trong siêu thị. Hắn đã mua vũ khí này vài ngày trước khi vụ tấn công xảy ra. Trước đó, thông qua nỗ lực của hiệp hội bắn súng địa phương, tòa án ở Boulder đã lật lại luật cấm buôn bán loại súng mà Alissa đã chọn mua.
Ahmad Al Aliwi Alissa booking mugshot, via Boulder Police Department pic.twitter.com/2jppM7mmaQ
— Jack Posobiec (@JackPosobiec) March 23, 2021
“Bạo lực sử dụng súng ở đất nước này đã trở thành bệnh dịch, và đây là nỗi ô nhục quốc tế”, - Tổng thống Mỹ nói.
Chấm dứt bạo lực
Điều đáng chú ý là ngay từ năm 1991 Biden đã hăng hái chống vũ khí. Khi còn là thượng nghị sĩ, ông ta đóng vai trò quan trọng trong việc thông qua luật cấm lưu hành nhiều loại súng bán tự động. Thật đáng tiếc, luật này đã hết hiệu lực vào năm 2004 nhưng không thể mở rộng vì Đảng Cộng hòa phản đối điều đó và vẫn bảo vệ quyền sở hữu vũ khí của công dân Mỹ.
Thứ Năm tuần trước, Joe Biden đã công bố một số lệnh hành pháp chống bạo lực có sử phụ tùng tăng độ chính xác của súng lục và bộ ổn định giúp bắn dễ dàng hơn. Tội phạm trong vụ xả súng hàng loạt hồi tháng Ba ở Colorado đã sử dụng bộ ổn định như vậy.
Ngoài ra, chính quyền Biden muốn trao quyền cho các tòa án tạm thời cấm những người đang trong tình trạng khủng hoảng, gây nguy hiểm cho bản thân và những người khá không được quyền sử dụng súng.
Cụ thể, Biden đã đề xuất lệnh cấm "vũ khí ma" - những loại súng cầm tay thường không có số sê-ri để có thể truy xuất nguồn gốc. Biden yêu cầu Bộ Tư pháp đề ra một quy tắc không coi những vũ khí như vậy đạt chuẩn theo luật kiểm soát súng. Điều này đòi hỏi những vũ khí như vậy phải được lắp ráp từ các bộ phận có số sê-ri, và tiểu sử của người mua chúng phải được kiểm tra.
Đại tá về hưu, giám đốc câu lạc bộ bắn súng Kaliber ở ngoại ô Moskva, chuyên gia vũ khí Alexander Goncharov cho biết khi trả lời phỏng vấn Sputnik rằng các biện pháp mà Tổng thống Biden đề xuất sẽ khó thực hiện. Và ở đây sự phức tạp nằm trong “các xung đột lập pháp”.
“Luật pháp khác nhau của mỗi tiểu bang sẽ không cho phép thực hiện các đề xuất đó. Ngay cả trong Thượng viện cũng không có sự thống nhất về vấn đề này”, - chuyên gia Alexander Goncharov lưu ý.
Để Thượng viện thông qua, dự luật như vậy cần nhận được tổng số 60 phiếu bầu. Điều này có nghĩa là đảng Dân chủ không chỉ cần tất cả các thượng nghị sĩ từ đảng của họ bỏ phiếu ủng hộ, mà còn phải thu hút được ít nhất 10 đảng viên Cộng hòa về phe mình. Rõ ràng đây sẽ là một nhiệm vụ gần như bất khả thi đối với Biden, đặc biệt là khi đảng Cộng hòa đã bác bỏ các sáng kiến vũ khí của các chính quyền trước đây.
Theo ông Goncharov, nếu như các biện pháp mà Tổng thống Mỹ công bố sẽ được thực hiện và mang lại kết quả mong muốn, khi đó sẽ có một loạt các biện pháp, kể cả thúc đẩy văn hóa ứng xử với súng và cần phải áp đặt các hạn chế trong vấn đề này.
“Nói chung, tôi cho rằng bất kỳ biện pháp nào nhằm hạn chế việc lưu thông vũ khí hoặc tăng cường kiểm soát lưu thông, hạn chế sản xuất “vũ khí ma” và kiểm soát việc mua bán chúng, cũng như gia tăng quyền hạn của tòa án cấm tiếp cận vũ khí… sẽ có tác động tích cực trong cuộc chiến chống xả súng gây đổ máu hàng hoạt”, - ông Goncharov lưu ý.
Những con số đáng buồn
Ngay cả đại dịch COVID-19 cũng không ngăn được các vụ đổ máu ở Mỹ. Theo Gun Violence Archive, trong năm 2020, tổng số vụ phạm pháp liên quan đến xả súng, cũng như số người chết trong những vụ này không những không giảm mà còn tăng lên - 43.547 nạn nhân trong năm 2020 so với 39.530 trong năm 2019.
Trong những tháng đầu năm 2021, 168 vụ xả súng hàng loạt đã xảy ra ở Mỹ. Các sự cố khiến ít nhất 4 người bị thương hoặc thiệt mạng đủ điều kiện để liệt kê vào bảng xếp hạng này.
Tại Mỹ, tính trung bình trên đầu người, số vụ giết người bằng súng cao hơn 25 lần so với các nước phát triển khác. Ước tính đến cuối năm 2018, có khoảng 393 triệu khẩu súng nằm trong tay chủ sở hữu dân sự.
Trong năm ngoái, theo National Shooting Sports Foundation, từ tháng 3 đến tháng 8 năm 2020 có 5 triệu người Mỹ đã mua khẩu súng lục hoặc súng trường đầu tiên của mình.
Một trong những nguyên nhân gây ra sự bùng nổ vũ khí này có thể là cuộc bạo loạn nhấn chìm nước Mỹ sau cái chết của người Mỹ gốc Phi George Floyd ở Minneapolis. Nhiều chuyên gia lo ngại rằng trên thực tế không có biện pháp nào có thể giúp giải quyết vấn đề bạo lực vũ trang ở Mỹ. Năm 2015, bà Hillary Clinton tuyên bố gần 40% súng lục và súng trường ở Mỹ được bán tại các triển lãm súng hoặc các trang web rao vặt tư nhân. Việc mua bán như vậy hoàn toàn không đòi hỏi bất kỳ sự xác minh nào, và chủ sở hữu không phải lúc nào cũng vội đi đăng ký vũ khí.
Tuy nhiên, cũng có bằng chứng cho thấy luật vũ khí của Mỹ có thể hỗ trợ giải quyết tình hình. Ví dụ, Đạo luật Phòng chống Bạo lực Súng ngắn Brady đã ngăn chặn việc bán 2,1 triệu vũ khí trong hai thập kỷ.
Tuy nhiên, trường hợp "tay súng Texas" David Kelly trong năm 2017 minh chứng rõ ràng rằng các cơ sở dữ liệu như vậy là chưa hoàn thiện. Trước đây Kelly từng bị kết án mà vẫn mua súng cho mình một cách hợp pháp rồi giết chết 26 người.
Ngoài ra, năm 2017, thông tin về hàng nghìn tội phạm đã bị xóa khỏi cơ sở dữ liệu liên bang theo sáng kiến của Bộ Tư pháp Hoa Kỳ. Như vậy, không có gì ngăn cản những người này mua vũ khí một cách hợp pháp.
Các số liệu thống kê đáng buồn cũng được bổ sung bởi một thực tế đơn giản là "bạo lực sinh ra bạo lực". Theo nghiên cứu năm 2017 của Social Science Quarterly, sau mỗi vụ nổ súng hàng loạt, doanh số bán súng trường và súng lục lại càng tăng lên.
Việc không thể thực hiện các bước nghiêm túc trong việc giải quyết vấn đề vũ khí ở Mỹ cũng nhấn mạnh động cơ hoàn toàn mang tính chính trị. Trong bài phát biểu hôm thứ Năm tuần trước, Biden cũng nhấn mạnh rằng ông không đặt vấn đề về Điều sửa đổi thứ hai trong Hiến pháp, cơ sở đảm bảo cho người Mỹ quyền sở hữu vũ khí. Bất kỳ chính trị gia nào ở Mỹ cũng có nguy cơ mất đi sự ủng hộ của các bang miền Nam và miền Trung nếu ông ta đặt vấn đề hủy bỏ điều sửa đổi này.
