Các nhà nhập khẩu Mỹ đã gánh thêm hơn 90% chi phí do Washington lên hàng hóa Trung Quốc.
Trong nhiệm kỳ tổng thống của Donald Trump, nước Mỹ đã khơi mào cuộc chiến thương mại với Trung Quốc. Ban đầu, Trump đã áp thuế đối với các sản phẩm của Trung Quốc với lý do cần phải cân bằng thâm hụt thương mại với nước này. Tuy nhiên, sau đó, Washington đã sử dụng thuế như một đòn bẩy trong nhiều vấn đề kinh tế và chính trị gây tranh cãi. Vào đỉnh điểm của cuộc chiến thương mại, hầu như tất cả hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc sang Hoa Kỳ đều bị áp thuế từ 10% đến 25%.
Tất nhiên, Bắc Kinh không thể đáp trả đối xứng với cuộc chiến thuế quan của Hoa Kỳ bởi vì Mỹ có thâm hụt thương mại với Trung Quốc. Vì vậy Bắc Kinh đã áp thuế trả đũa lên các mặt hàng xuất khẩu chủ chốt của Mỹ sang CHND Trung Hoa. Đây trước hết là các sản phẩm năng lượng và các sản phẩm nông nghiệp. Theo Bắc Kinh, việc áp thuế trả đũa sẽ gây khó khăn cho nông dân Mỹ, những người xuất khẩu hơn một nửa sản phẩm của họ. Theo truyền thống, những cử tri nông thôn trung thành với Trump. Theo quan điểm của Trung Quốc, việc “tung đòn áp thuế trả đũa” sẽ cho thấy rõ rằng, Hoa Kỳ đang theo đuổi chính sách sai lầm.
Thực tiễn đã chứng minh sự đúng đắn của quan điểm này
Cuối cùng, Trump đã đồng ý bãi bỏ hoặc cắt giảm một số thuế quan. Đổi lại, Trung Quốc đã cam kết tăng cường mua nông sản và năng lượng của Mỹ. Tuy nhiên, theo báo cáo của Moody’s, hơn 60% hàng hóa Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ vẫn nằm trong diện bị tăng thuế. Mặc dù Tổng thống Biden công khai chỉ trích các chính sách thời chính quyền Trump nhưng, chính quyền mới không dám thay đổi đường lối chung theo hướng đối đầu với CHND Trung Hoa trong lĩnh vực thuế quan và công nghệ. Ví dụ, trước cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, thuế quan bình quân mà Mỹ áp dụng với hàng hóa Trung Quốc là 3,1%, trong khi thuế quan của Trung Quốc đối với hàng hóa Mỹ ở mức 8%. Bây giờ thuế quan Mỹ áp lên hàng hóa Trung Quốc ở mức trung bình 19,3%, trong khi thuế quan mà Trung Quốc áp lên hàng hóa Mỹ là khoảng 20,7%.
Nếu mục đích của cuộc chiến thương mại là để cân bằng thuế quan, thì kết quả có thể được coi là thành công. Nhưng, kết quả này không giúp đạt được mục tiêu ban đầu là cân bằng cán cân thương mại. Năm 2020, thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc là 310 tỷ USD. Trước khi bùng phát cuộc chiến thương mại, con số này là 375,2 tỷ USD.
Phần lớn chi phí thuế quan đã được đổ lên vai của các nhà nhập khẩu Mỹ, Moody’s nêu trong báo cáo. Hiện nay các nhà nhập khẩu Mỹ phải trả thêm khoảng 18,5% giá hàng hóa Trung Quốc chịu thuế quan 20%, trong khi doanh thu mà các nhà xuất Trung Quốc thu về chỉ giảm hơn 1,5% mỗi sản phẩm. Điều này là do Mỹ không thể tìm thấy sự thay thế cho nhiều hàng hóa của Trung Quốc bị áp thuế. Nhưng, không thể nói như vậy về các mặt hàng của Mỹ bị áp thuế ở Trung Quốc. Đây chủ yếu là nguyên liệu thô và nông sản. Và ở đây Hoa Kỳ không phải là nước độc quyền - Trung Quốc dễ dàng đa dạng hóa các nhà cung cấp của mình. Báo cáo Moody’s kết luận, thuế quan mà chính quyền Trump áp dụng đối với Trung Quốc đã gây hại cho nền kinh tế Mỹ,trng khi Trung Quốc dễ dàng tìm được giải pháp thay thế.
Giới kinh doanh Mỹ và tầng lớp trung lưu không thể chịu đựng nữa những hậu quả tiêu cực liên quan đến các chính sách của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, chính quyền Mỹ vẫn bám sát đường lối chính sách của Trump, chuyên gia Li Kai từ Đại học Kinh tế Tài chính Sơn Tây, giải thích.
Các vấn đề nội bộ của Hoa Kỳ có thể thúc đẩy quá trình sửa đổi chính sách kinh tế đối ngoại, chuyên gia Li Kai nói. Trong bối cảnh đại dịch coronavirus và cuộc khủng hoảng kinh tế do dịch bệnh COVID-19 gây ra, Hoa Kỳ đã gửi gói kích thích cao kỷ lục để hỗ trợ nền kinh tế. Để làm được điều này, Mỹ lại để cho các máy in tiền tiếp tục hoạt động hết công suất: vào năm 2020, hơn 20% tổng số đô la lưu hành đã được in. Theo các quy luật cơ bản của nền kinh tế, chính sách như vậy có thể dẫn đến lạm phát tăng cao. Cho đến nay, các nhà chức trách Hoa Kỳ kiềm chế sự tăng giá đối với các mặt hàng thiết yếu - tất cả thanh khoản đều được thị trường chứng khoán hấp thụ. Tuy nhiên, thuế quan đối với hàng hóa nhập khẩu là một yếu tố khác đẩy giá lên cao. Cuối cùng, Washington sẽ phải điều chỉnh các chính sách với Trung Quốc phù hợp với tình hình thực tế mới. Chuyên gia Li Kai dự đoán, chắc là Mỹ sẽ tiếp tục đối đầu với Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ, nhưng sẽ giảm thiểu những hàng rào thuế quan hiện có.
Nếu nói về các biện pháp nhằm hạn chế sức mạnh công nghệ của Trung Quốc, giới chính trị Mỹ và các đại diện của ngành công nghiệp có ý kiến khác nhau. Trung Quốc thực sự phụ thuộc rất nhiều vào việc mua hàng hóa công nghệ cao của Mỹ. Ví dụ, trong những năm gần đây, Trung Quốc nhập khẩu chip trị giá hơn 300 tỷ USD mỗi năm. Và năm ngoái, trong bối cảnh lo ngại về những hạn chế mới của Mỹ, các công ty Trung Quốc bắt đầu tích trữ chip, do đó tổng lượng chip Trung Quốc nhập khẩu lên đến 380 tỷ USD. Đương nhiên, những hạn chế trong việc tiếp cận các linh kiện và công nghệ của Mỹ sẽ tạo ra những vấn đề nhất định cho sự phát triển của ngành công nghiệp Trung Quốc. Nhưng, các công ty Mỹ từng làm việc với Trung Quốc cũng sẽ không nhận được một phần thu nhập đáng kể. Ví dụ, chỉ riêng Huawei đã mua linh kiện từ các công ty Mỹ với tổng trị giá hơn 10 tỷ USD mỗi năm. Đại diện doanh nghiệp cảnh báo: những khoản tiền này có thể được chi cho R&D mới, để tăng khả năng cạnh tranh cho các sản phẩm của chính họ. Nếu không nhận được các khoản tiền này, các công ty Mỹ cuối cùng có thể mất lợi thế cạnh tranh.
Hoa Kỳ quyết định đáp trả bằng gói đầu tư cho công nghệ
Thượng viện Mỹ đã thông qua chương trình đầu tư 100 tỷ USD trong vòng 5 năm để phát triển các công nghệ quan trọng mà Mỹ cạnh tranh với Trung Quốc. Số tiền này, như dự kiến, được dành cho các nghiên cứu cơ bản trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, điện toán lượng tử, sản xuất chip, công nghệ sinh học và các nguồn năng lượng mới. Cộng đồng doanh nghiệp Mỹ vẫn còn hoài nghi về chương trình này - xét cho cùng, về mặt lịch sử, tất cả các đổi mới ở Mỹ chủ yếu được thúc đẩy bởi kinh doanh tư nhân và các nguyên tắc thị trường. Nhưng, ngay cả nếu giả định rằng, Hoa Kỳ đang sử dụng giải pháp của Trung Quốc để hỗ trợ các tập đoàn lớn nhất trong nước, thì quy mô của chương trình này vẫn không đáp ứng được nhiệm vụ. Ví dụ, Trung Quốc đã lên kế hoạch chi 1,4 nghìn tỷ USD cho sự phát triển của cơ sở hạ tầng mới cho đến năm 2025.
