Tổng Bí thư Tô Lâm nêu quan điểm của Việt Nam về hạt nhân nguyên tử
© Ảnh : TTXVN - Hoàng Thống Nhất
Đăng ký
Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, đối với Việt Nam, phát triển năng lượng nguyên tử, đặc biệt là điện hạt nhân, không chỉ là một lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu khách quan, cấp thiết để bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, thực hiện cam kết trung hòa carbon, tạo động lực bứt phá cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Người đứng đầu Đảng cũng nhấn mạnh, cần phải xác định phát triển năng lượng nguyên tử là mục tiêu chiến lược lâu dài, có tầm quan trọng, cốt yếu trong phát triển kinh tế-xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh.
Phát triển điện hạt nhân là tất yếu
Tại Hà Nội, Tổng Bí thư Tô Lâm đã tới thăm và chủ trì buổi làm việc với Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam. Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng tham dự.
Đây là sự kiện đáng chú ý, nhất là đặt trong bối cảnh Việt Nam đã tái khởi động chương trình phát triển điện hạt nhân từ cuối năm 2024 và mới nhất, Bộ Chính trị đã thông qua Nghị quyết 70 về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, tiếp tục khẳng định quan điểm của Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm thúc đẩy ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình vào các lĩnh vực kinh tế.
Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu
© Ảnh : TTXVN - Hoàng Thống Nhất
Như Sputnik đề cập, tại Nghị quyết 70, Bộ Chính trị yêu cầu khẩn trương triển khai các dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2 với các đối tác phù hợp, bảo đảm lợi ích cao nhất của Việt Nam.
Việt Nam cũng phấn đấu đưa vào vận hành các nhà máy này trong giai đoạn 2030 - 2035. Bộ Chính trị cũng yêu cầu Xây dựng chương trình phát triển điện hạt nhân theo các quy mô linh hoạt và các nhà máy điện hạt nhân lắp ráp module nhỏ.
Đẩy mạnh đầu tư cho nghiên cứu, phát triển công nghệ năng lượng nguyên tử, từng bước làm chủ công nghệ điện hạt nhân, bao gồm công nghệ lò phản ứng hạt nhân.
Lựa chọn công nghệ tiên tiến, phù hợp với điều kiện của Việt Nam, bảo đảm an ninh, an toàn tuyệt đối và tối ưu hóa hiệu quả tổng thể về kinh tế - xã hội; khuyến khích doanh nghiệp khu vực nhà nước và tư nhân tham gia phát triển điện hạt nhân module nhỏ. Song song với đó là kế hoạch đào tạo tối thiểu 25.000 - 35.000 kỹ sư, chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng, đặc biệt ưu tiên cho ngành năng lượng hạt nhân.
Báo cáo với Tổng Bí thư, ông Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, ngay từ những năm đầu của nền độc lập, Đảng và Nhà nước đã có tầm nhìn xa, sớm khẳng định vai trò chiến lược của năng lượng hạt nhân trong phát triển đất nước.
Ngày nay, trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư với trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật và các công nghệ mới, năng lượng hạt nhân trên thế giới đang trở lại mạnh mẽ như một giải pháp năng lượng sạch, ổn định và an toàn.
“Nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, đã xem xét phát triển Điện hạt nhân (ĐHN), coi đây là công nghệ chiến lược nhằm bảo đảm an ninh năng lượng, ứng phó biến đổi khí hậu và phát triển bền vững”, ông nói.
Nhà khoa học nhấn mạnh, điện hạt nhân không chỉ là lựa chọn mà còn là một yêu cầu, đòi hỏi khách quan để phát triển một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, bền vững vì điện hạt nhân có những ưu việt nổi trội hơn hẳn các nguồn năng lượng khác.
Cùng với đó, Đảng Nhà nước cũng đã đặc biệt quan tâm thúc đẩy ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình vào các lĩnh vực kinh tế. Ngoài ứng dụng để sản xuất điện, công nghệ hạt nhân còn có ứng dụng hết sức to lớn và hiệu quả trong nhiều lĩnh vực, ngành kinh tế - xã hội.
Phát biểu hôm nay, Tổng Bí thư Tô Lâm đã biểu dương những kết quả nổi bật của Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam thời gian qua.
Xin nhắc lại, Viện Năng lượng nguyên tử của Việt Nam được thành lập năm 1979, có tiền thân là Viện nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt từ năm 1976.
Tính đến thời điểm hiện tại, Viện có 12 đơn vị trực thuộc: 03 đơn vị khối quản lý và 09 đơn vị nghiên cứu – triển khai, tại Hà Nội, Đà Lạt, TP.HCM và Đà Nẵng. Hiện Viện có 768 cán bộ, viên chức, người lao động, trong đó có 01 GS, 15 PGS, 81 Tiến sĩ và trên 350 người có trình độ sau đại học, nhiều chuyên gia được quốc tế công nhận, viện đang quản lý cơ sở hạ tầng nghiên cứu, với hai thiết bị lớn mang tầm quốc gia: Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt và máy gia tốc chùm tia điện tử tại Hà Nội.
Viện quyết tâm trở thành trung tâm nghiên cứu và phát triển hàng đầu Việt Nam và ASEAN về công nghệ hạt nhân, năng lượng nguyên tử hướng tới vị thế quốc tế.
Viện cũng xác định 5 trụ cột chiến lược, vừa là mục tiêu, vừa là động lực cho sự phát triển của ngành năng lượng nguyên tử, gắn với tầm nhìn quốc gia đến năm 2045.
Trong đó, Dự án Trung tâm Nghiên cứu tại Đồng Nai là công trình trọng điểm, có ý nghĩa chiến lược đối với việc nâng cao tiềm lực khoa học và công nghệ hạt nhân của Việt Nam.
Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam giữ vai trò nòng cốt trong việc triển khai nghiên cứu công nghệ hạt nhân và an toàn điện hạt nhân, tham mưu chính sách, chuẩn bị hạ tầng, tham gia đào tạo nguồn nhân lực cho chương trình điện hạt nhân quốc gia.
Viện cũng xác định rõ vai trò dẫn, sẽ hướng tới phát triển mạnh mẽ công nghệ khai thác, tuyển tách, chế biến sâu đất hiếm và titan, không dừng lại ở công nghệ chế biến ban đầu mà hướng tới công nghệ cao, đưa giá trị sản phẩm đến giá thành cao nhất, hình thành chuỗi công nghiệp vật liệu chiến lược…
Tại buổi làm việc hôm nay, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đã giải đáp các chủ trương, chính sách đã và đang áp dụng. Ông cũng phân tích những khó khăn mà ngành và viện đang gặp phải. Người đứng đầu Chính phủ cũng cam kết sẽ chỉ đạo thực hiện tốt các mục tiêu, yêu cầu trong Nghị quyết 70 về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cũng như cụ thể hóa các mục tiêu liên quan đến ngành năng lượng nguyên tử thời gian tới.
Tổng Bí thư: Tuyệt đối không đánh đổi sự an toàn lấy tiến độ hay quy mô
Theo người đứng đầu Đảng, ngành năng lượng nguyên tử Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn thách thức so với tiêu chuẩn và các Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
“Thời gian tới Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam thống nhất định hướng xuyên suốt tuyệt đối không đánh đổi sự an toàn lấy tiến độ hay quy mô, kiên định xây dựng văn hóa an toàn là nền tảng, đồng thời phát triển năng lực nội sinh để làm chủ từng cấu phần then chốt và hợp tác quốc tế theo nguyên tắc đồng thiết kế, đồng chế tạo, đồng vận hành, đồng quản lý”, Tổng Bí thư nhắc nhở.
Ông yêu cầu, phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử phải là chiến lược lâu dài, đòi hỏi tầm nhìn xa sự kiên định và cách tiếp cận toàn diện từ thể chế, hạ tầng công nghệ cho đến con người.
“Cần phải xác định phát triển năng lượng nguyên tử là mục tiêu chiến lược lâu dài có tầm quan trọng cốt yếu trong phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh, phát triển năng lượng nguyên tử cũng góp phần nâng cao vị thế, nâng tầm quốc gia xây dựng và phát triển điện hạt nhân phải đảm bảo an toàn tuyệt đối cho con người môi trường của xã hội tuân thủ nghiêm hướng dẫn các cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế”, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu quan điểm.
Điển hình như, trong y tế, có thể ứng dụng để chẩn đoán và điều trị ung thư; trong nông nghiệp: gây đột biến tạo giống cây trồng cho năng suất cao, chất lượng tốt, chống chịu hạn hán, sâu bệnh, nhiễm mặn, phát triển nông nghiệp thông minh, kiểm soát sâu bệnh diện rộng (SIT); trong công nghiệp: để kiểm tra đánh giá (không phá hủy) chất lượng các trang thiết bị, đường ống, cầu cống, kết cấu công trình, vi mạch…Hay như trong đánh giá tài nguyên nước và quản lý môi trường, kỹ thuật hạt nhân là phương pháp tin cậy xác định trữ lượng nước ngầm, các nguồn bổ cấp, tình trạng ô nhiễm, nhiễm mặn, sụt lún do khai thác nước ngầm quá mức…
Ông cũng nêu ra thêm 9 định hướng lớn để Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam tập trung thực hiện. Trong đó, phải hoàn thiện cơ chế chính sách tạo điều kiện thuận lợi để phát triển lĩnh vực năng lượng nguyên tử phù hợp với tình hình mới.
Xây dựng chương trình quốc gia về công nghệ và an toàn hạt nhân nhằm bảo an toàn, an ninh hạt nhân ở mức chuẩn quốc tế.
Đặc biệt xây dựng năng lực khoa học công nghệ cốt lõi để triển khai điện hạt nhân và các ứng dụng hạt nhân một cách chủ động bền vững, nâng cao năng lực và khả năng điều phối về an toàn bức xạ hạt nhân.
Người đứng đầu Đảng cũng đề nghị viện cần chuyển đổi số và quản trị dữ liệu hoàn toàn, liên thông mạng quan trắc bức xạ môi trường, số hóa các dữ liệu nguồn thiết bị và hoàn thiện mô hình công bố số liệu minh bạch có kiểm soát để tăng cường niềm tin xã hội.
Cần ứng dụng công nghệ hình thành bản đồ nguồn phóng xạ, công cụ AI giúp cho đánh giá rủi ro theo từng vùng; phát triển nguồn nhân lực, chất lượng cao, chuẩn mực kỹ thuật triển khai chương trình đào tạo 3 tầng đào tạo chuyển ngành đào tạo chuyên sâu và đào tạo theo công nghệ nhà máy, gắn với thực hành tại lò nghiên cứu tiến tới nội địa hóa tiêu chuẩn đo kiểm chứng nhận đào tạo và phát triển nguồn nhân lực hạt nhân để đảm bảo kế thừa và phát triển chuyên gia đầu ngành thu hút chuyên gia trong nước và nước ngoài.
“Phát triển năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình, trong đó có điện hạt nhân là một bước đi chiến lược để bảo đảm an ninh năng lượng, thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa và nâng cao năng lực khoa học - công nghệ quốc gia; song đó cũng là lĩnh vực đòi hỏi kỷ luật, sự chính xác và văn hóa an toàn ở mức cao nhất”, Tổng Bí thư quán triệt.
Ông đề nghị các cơ quan khẩn trương cụ thể hóa từng công việc, từng mốc thời gian, thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, kịp thời tháo gỡ khó khăn, bảo đảm mọi bước đi đều chắc chắn, hiệu quả, an toàn tuyệt đối vì lợi ích của người dân và tương lai phát triển bền vững của đất nước.
