Chuyện kỳ lạ ở Việt Nam: Xả lũ kỷ lục, thông báo trước có 2 giờ
18:54 06.12.2025 (Đã cập nhật: 19:20 06.12.2025)
© Nguyễn Hoài Nam
Đăng ký
Đợt xả lũ kỷ lục chỉ được thông báo trước vỏn vẹn 2 giờ khiến cả vùng hạ du rơi vào tình trạng bị động, người dân không kịp trở tay khi nước đổ về. Câu hỏi đặt ra là vì sao cảnh báo lại quá muộn trong một tình huống nguy hiểm như vậy.
Một đại biểu Quốc hội nhận xét rằng chưa bao giờ ông thấy người dân bức xúc về việc xả lũ nhiều như lần này. Sự phẫn nộ đó cho thấy quy trình cảnh báo và vận hành hồ chứa đang tồn tại những vấn đề rất đáng phải xem xét lại.
“Rút kinh nghiệm nghiêm túc”
Báo Tuổi trẻ dẫn nguồn tin cho biết, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng đã yêu cầu tất cả đơn vị quản lý và vận hành các hồ thủy lợi, trong đó có hồ sông Quao và sông Lòng Sông, phải gửi báo cáo chi tiết về việc tích nước, xả nước cho đến thời điểm rạng sáng 4/12 nhằm xác định rõ trách nhiệm.
Tuy vậy, đến chiều 5/12, các bên trực tiếp vận hành hồ liên quan đến đợt lũ vừa rồi vẫn chưa nộp báo cáo.
Trong buổi làm việc với lãnh đạo phường Hàm Thắng và những đơn vị chức năng tham gia xử lý hậu quả ngập lụt, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Minh nhấn mạnh rằng Công ty Khai thác các công trình thủy lợi Bình Thuận cần rà soát lại toàn bộ phương án điều tiết, đánh giá lại kịch bản ứng phó để phù hợp hơn với tình hình thời tiết đang thay đổi thất thường.
"Phải tính toán tới các yếu tố bất lợi về thời tiết. Không để nước đến bất ngờ rồi giật mình. Năm nay thời tiết bất thường, đến tháng 12 mà vẫn còn mưa. Thông thường thời điểm này đã lên phương án phòng chống hạn, hiếm có chuyện nước tại các hồ dâng ở mực nước trung bình", báo Tuổi trẻ dẫn lời ông Minh.
Ông Minh từng có nhiều năm làm việc tại Bình Thuận, nắm rõ việc hệ thống hồ thủy lợi đã giúp cải thiện đáng kể tình trạng hạn kéo dài của địa phương. Nhưng theo ông, chuyện coi trọng nguồn nước không đồng nghĩa phải cố giữ nước bằng mọi giá, nhất là khi thời tiết cực đoan, mưa lớn nối tiếp nhau như bây giờ.
Gia Lai: Buôn Nu vẫn còn nhiều hộ dân sống trong điều kiện nước ngập
© Nguyễn Hoài Nam
Ông kể lại việc từng kiểm tra các hồ như Cà Dây, Sông Lũy và từng lưu ý rằng nếu mực nước thủy lợi giảm bớt một chút, thiệt hại sẽ không đáng bao nhiêu. Thực tế hiện nay cho thấy nếu điều tiết sớm, mức độ ảnh hưởng có lẽ đã nhẹ hơn.
"Mình làm gì thì làm, tâm mình phải đảm bảo an toàn tính mạng cho người dân là tuyệt đối, giảm thiệt hại tài sản tới mức thấp nhất" - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng nhắc nhở đại diện Công ty Khai thác các công trình thủy lợi Bình Thuận.
Ông cũng yêu cầu các đơn vị liên quan rút kinh nghiệm nghiêm túc để không lặp lại những sự cố đau lòng.
“Chưa bao giờ bà con bức xúc về việc xả lũ như lần này”
Đại biểu Quốc hội Nguyễn Hữu Thông (Đoàn Lâm Đồng) đặt câu hỏi vì sao hồ sông Lòng Sông lại xả lũ với lưu lượng kỷ lục khiến hàng chục ghe cá chìm, người dân không kịp trở tay, trong khi đơn vị vận hành chỉ thông báo trước khoảng 2 giờ.
Thời gian quá ngắn khiến chính quyền địa phương chỉ có thể di tản được người dân, còn tài sản, ngư cụ, ghe thuyền gần như không thể chuyển đi an toàn.
"Chưa bao giờ tôi thấy bà con bức xúc về việc xả lũ như lần này. Điều này đặt ra những vấn đề quan trọng về quy trình cảnh báo", đại biểu nhấn mạnh.
Đại diện Công ty Khai thác công trình thủy lợi Bình Thuận giải thích rằng lượng mưa ở thượng nguồn chiều 3-12 quá lớn, vượt mức 200mm và vượt ngoài dự tính. Theo ông Thông, việc mưa lớn khiến phải xả lũ là điều có thể chấp nhận, nhưng quy trình cảnh báo và vận hành hồ không thể dựa vào “dự tính”.
Gia Lai: Buôn Nu vẫn còn nhiều hộ dân sống trong điều kiện nước ngập
© Nguyễn Hoài Nam
Ông cho rằng công tác dự báo là tuyến phòng thủ đầu tiên, là nền tảng kích hoạt quy trình cảnh báo và điều tiết. Nếu dự báo sai, toàn bộ bước tiếp theo đều bị đẩy vào thế bị động.
Ông nhấn mạnh thời tiết cực đoan giờ đây không còn là hiện tượng hiếm gặp mà đã trở thành “bình thường mới”, càng đòi hỏi dự báo phải chính xác, phức tạp hơn, nhiều lớp hơn. Không thể chỉ dựa vào một trạm đo hoặc một mô hình đơn lẻ. Khi mưa lớn đổ xuống liên tục, các hồ đồng loạt xả nước sẽ tạo ra cú sốc rất lớn cho khu vực hạ du.
Ông nhấn mạnh thời tiết cực đoan giờ đây không còn là hiện tượng hiếm gặp mà đã trở thành “bình thường mới”, càng đòi hỏi dự báo phải chính xác, phức tạp hơn, nhiều lớp hơn. Không thể chỉ dựa vào một trạm đo hoặc một mô hình đơn lẻ. Khi mưa lớn đổ xuống liên tục, các hồ đồng loạt xả nước sẽ tạo ra cú sốc rất lớn cho khu vực hạ du.
"Hồ chứa là công trình phòng chống thiên tai, không phải nơi phát sinh thêm rủi ro. Sự an toàn của người dân ở hạ lưu phải được đặt lên hàng đầu. Muốn vậy phải dự báo tốt, vận hành chuẩn, cảnh báo kịp thời. Đây là trách nhiệm bắt buộc", đại biểu kiến nghị.
Cần làm rõ trách nhiệm bồi thường
Từ góc nhìn khác, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) đề cập đến vấn đề quy hoạch nguồn điện và cho rằng thủy điện nhỏ đang bộc lộ nhiều hạn chế cần khắc phục sớm. Ông cho rằng vấn đề hiện nay không chỉ nằm ở sửa luật hay thay đổi quy hoạch, mà còn ở tư duy đánh giá tác động chưa được xem xét một cách toàn diện.
"Có những chỗ chúng ta chỉ quan tâm đến phát điện mà chưa đánh giá đầy đủ các chức năng khác của hồ chứa", đại biểu Nguyễn Anh Trí nói.
Gia Lai: Buôn Nu vẫn còn nhiều hộ dân sống trong điều kiện nước ngập
© Nguyễn Hoài Nam
Theo ông, thủy điện không chỉ là nguồn tạo ra điện năng mà còn thực hiện nhiều nhiệm vụ khác như thủy lợi, tích nước phục vụ nông nghiệp, điều tiết lũ, chống hạn, tạo cảnh quan và bảo tồn sinh thái.
Tuy nhiên, thời gian dài vừa qua việc cấp phép chủ yếu tập trung vào khai thác công suất phát điện, trong khi các yêu cầu đảm bảo an sinh, giảm lũ và bảo vệ môi trường chưa được chú trọng đúng mức.
Ông dẫn chứng rằng trong nhiều năm, hàng loạt dự án thủy điện nhỏ được triển khai với số lượng lớn. Sau khi đi vào vận hành, không ít công trình bộc lộ nhiều hạn chế và thậm chí tạo ra thiệt hại lớn cho vùng hạ du mỗi khi xả nước vào thời điểm mưa lớn. Có những dự án tuy nhỏ nhưng hậu quả gây ra lại vượt quá lợi ích mang lại.
Từ thực tế đó, ông đề xuất phải rà soát lại các tiêu chí dành cho thủy điện nhỏ, hoàn thiện và cập nhật. Những công trình chỉ nhắm đến mục tiêu phát điện mà không đảm bảo các chức năng điều tiết lũ, tích nước hoặc bảo vệ môi trường, cũng như những nơi tiềm ẩn rủi ro đối với dân cư, cần được xem xét điều chỉnh, nâng cấp, thậm chí dừng triển khai.
Ông đồng thời đề nghị phải có quy định rõ ràng hơn về trách nhiệm bồi thường khi xảy ra sự cố. Nếu gây thiệt hại về người, việc xử lý phải tuân theo quy định pháp luật và phải nghiêm minh.
