Vào năm 2020, thế giới sẽ phải đối mặt với những cú sốc kinh tế, mà các chuyên gia của nhà băng hàng đầu Mỹ JPMorganChase gọi là "siêu khủng hoảng". Theo dự báo của họ, thế giới sẽ phải đối mặt những vụ bạo loạn hàng loạt và tình trạng gián đoạn cung cấp lương thực. Họ dựa vào cơ sở nào để đưa ra một dự báo ảm đạm như thế? Xác suất dự báo thành hiện thực như thế nào? Sau đây là bài của Sputnik về nội dung này.
Tính toán đúng dịp "tròn 1 thập kỷ"
Dự báo trên được đưa ra vào đúng dịp tròn 1 thập kỷ ngân hàng đầu tư Lehman Brothers sụp đổ và châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu dẫn đến sự suy thoái dài hạn. Kể từ đó, các nhà tài chính thiết lập những mô hình khác nhau nhằm dự báo về thời điểm và mức độ nghiêm trọng của cuộc khủng hoảng tài chính tiếp theo mà thế giới sẽ hứng chịu, xác định chu kỳ lặp lại trong nền kinh tế. Các chuyên gia của JPMorgan Chase dựa trên mô hình riêng rút ra kết luận rằng, sự sụp đổ sẽ diễn ra vào đầu năm 2020. Mô hình của họ dựa trên các yếu tố gồm quãng thời gian tăng trưởng kinh tế, độ dài dự báo của cuộc suy thoái tiếp theo, mức độ vay nợ, định giá tài sản, và mức độ nới lỏng các quy chế giám sát và mức độ sáng tạo tài chính.
Các nhà phân tích của nhà băng nhắc nhở rằng, trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, chỉ số S&P 500 của thị trường chứng khoán Mỹ giảm 54% từ đỉnh. Như dự đoán, lần khủng hoảng tiếp theo có thể gây ít tác động tiêu cực hơn so với những lần khủng hoảng trước, bởi vì giá trị tài sản ở các nước đang phát triển hiện nay là thấp hơn nhiều so với năm 2008.
Các nhà đầu tư thụ động và khủng hoảng thanh khoản
Chiến lược gia Marko Kolanovic của JPMorgan Chase cho rằng, sự dịch chuyển mạnh mẽ khỏi hoạt động quản lý tài sản chủ động sang quản lý thụ động — thông qua sự nổi lên của các quỹ chỉ số (index fund), quỹ giao dịch hoán đổi (ETF) và các chiến lược giao dịch dựa trên định lương — đã làm gia tăng mức độ nguy hiểm của sự gián đoạn thị trường.
JPMorgan chỉ ra rằng, sự suy giảm thanh khoản trên thị trường chứng khoán Mỹ vẫn khoảng 2/3 dưới mức trước khủng hoảng. Tính thanh khoản trên các thị trường thu nhập cố định đã xấu đi, bởi vì các ngân hàng đang đóng một vai trò nhỏ hơn như các nhà sản xuất thị trường.
"Các sự kiện thị trường sau cú sốc 2008 đã dẫn đến sự suy giảm thanh khoản trên thị trường tài chính toàn cầu, nhân tố này có thể trở thành một tính năng chính của cuộc khủng hoảng tiếp theo", — các nhà phân tích của ngân hàng cho biết.
Sự suy giảm thanh khoản cùng với sự tăng trưởng của đầu tư thụ động làm suy yếu khả năng của thị trường ngăn chặn sự sụt giảm lớn trong trường hợp biến động gia tăng, các chuyên gia tài chính giải thích thêm.
Các nhà phân tích cho rằng, việc thay đổi cấu trúc của thị trường cho vay thế chấp tại Mỹ tiềm tàng rủi ro lớn: tỷ lệ các khoản vay thế chấp phi ngân hàng tăng đến 80% (trước cuộc khủng hoảng chỉ chiếm ít hơn 20%). Các tổ chức tín dụng phi ngân hàng thường ít vốn hơn so với các ngân hàng, ngoài ra, không có cơ chế rõ ràng để xác định ai có thể đảm nhận vai trò nhà cung cấp dịch vụ phi ngân hàng nếu tổ chức tín dụng ra khỏi kinh doanh.
Tăng trưởng lãi suất và các cuộc chiến thương mại
Khi nào sẽ bắt đầu cuộc khủng hoảng tiếp theo? Trong cuộc phỏng vấn với kênh truyền hình CNBC của Mỹ, chiến lược gia Marko Kolanovic nói, xác suất của một cuộc khủng hoảng trong nửa cuối năm 2019 vẫn khá thấp. Mức độ nguy cơ tái diễn khủng hoảng có thể được xác định chủ yếu bằng việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ tăng lãi suất. Và cuộc chiến thương mại với Trung Quốc có thể kích động cũng như trì hoãn cuộc khủng hoảng, nhà phân tích nhận xét.
Trên thực tế, trước đây các chuyên gia của Ngân hàng Mỹ Merrill Lynch cũng đã cảnh báo rằng, lãi suất tăng có thể châm ngòi cho một cuộc khủng nâng tài chính toàn cầu mới. Trong suốt năm 2018, các nhà đầu tư đang bán chứng khoán của các thị trường mới nổi. Lý do là FED tăng lãi suất để củng cố đồng đô la.
Theo các nhà phân tích của ngân hàng, tình hình hiện nay rất giống với những gì đã xảy ra hai thập kỷ trước, khi các nhà đầu tư ồ ạt rút vốn khỏi các thị trường mới nổi.
Bank of America coi chính sách bảo hộ của Washington là mối đe dọa lớn đối với sự ổn định kinh tế thế giới. Các cuộc chiến thương mại gây ra những tổn thất lớn cho thương mại quốc tế, ảnh hưởng đến giá cả và khả năng tiếp cận các sản phẩm trong chuỗi cung ứng, điều này gây tổn hại cho nền kinh tế toàn cầu.
Cuối cùng, chiến lược gia phân tích đầu tư nổi tiếng của Mỹ ông James Rickards cho rằng, sự tăng trưởng nhanh chóng của nền kinh tế Mỹ và châu Âu có thể dẫn đến sự sụp đổ của thị trường chứng khoán, tương tự như những gì đã xảy ra trong năm 1929, và sau đó suy thoái kinh tế kéo dài trên thế giới là không thể tránh khỏi.
Biến đổi xã hội
Các chuyên gia của JPMorgan Chase cảnh báo rằng, khác với cuộc khủng hoảng 10 năm trước, cuộc khủng hoảng mới sẽ gây ra tình trạng bất ổn quy mô lớn, đặc biệt ở Mỹ. Tình trạng như vậy không được ghi nhận trong nửa thế kỷ qua, kể từ năm 1968. Theo chiến lược gia Kolanovic, góp phần vào điều đó là mạng Internet và các mạng xã hội, nơi những nhóm khác nhau được hình thành. Và các sự kiện chính trị, ví dụ như cuộc bầu cử tại Hoa Kỳ và Brexit, chỉ đổ dầu vào lửa.
Các nhà phân tích nói rằng, nếu các ngân hàng trung ương tìm được giải pháp để ngăn chặn sự suy giảm mạnh giá trị tài sản, thì có lẽ, sẽ giảm bớt phần nào hậu quả nặng nề. Nếu không, thế giới sẽ phải đối mặt tình trạng bất ổn và "những thay đổi mang tính phá hoại".