Tổng lượng trái phiếu Mỹ trong bảng cân đối của các ngân hàng trung ương trên thế giới đang là thấp nhất trong lịch sử. Vào tháng Tư, Vương quốc Anh - đồng minh thân cận nhất của Hoa Kỳ - đã lọt vào danh sách các quốc gia bán ra trái phiếu kho bạc Mỹ với số lượng lớn kỷ lục. Tại sao thế giới đang thoát khỏi đồng bạc xanh? Sau đây là bài của Sputnik về nội dung này.
Xuống đến mức tối thiểu
Trong năm 2018, tỷ lệ đồng USD chiếm trong kho dự trữ ngoại tệ toàn cầu xuống còn 61,7%, mức thấp nhất trong vòng 20 năm qua. Báo cáo tháng 6 của Ngân Hàng Trung Ương Châu Âu (ECB) ghi nhận rằng, đồng đô la vẫn là đồng tiền dự trữ của thế giới, nhưng, vị thế thống trị của đồng USD bị lung lay đáng kể.
Kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, khi tỷ lệ đồng USD trong các ngân hàng trung ương đã tăng tối đa, bây giờ tỷ lệ đồng bạc xanh giảm đáng kể.
Năm 2018, các nước đang phát triển đã bán đô la Mỹ rất tích cực. Argentina, Trung Quốc, Hồng Kông, Ấn Độ, Indonesia, Thái Lan và Thổ Nhĩ Kỳ đã thoát khỏi trái phiếu kho báu Mỹ gần 200 tỷ USD. Một số nước cần đến tiền mặt để ổn định tiền tệ của chính họ, những nước khác thoát khỏi tài sản của Hoa Kỳ vì có mâu thuẫn với Washington.
"Mục tiêu của nhiều quốc gia là giảm sự phụ thuộc vào đồng đô la để đối phó với các lệnh trừng phạt của Mỹ", - tờ báo hàng đầu Thổ Nhĩ Kỳ Sabah viết.
"Ở Thổ Nhĩ Kỳ, lượng trái phiếu kho bạc Mỹ đã giảm xuống mức thấp kỷ lục. Hầu hết mọi thứ đã được bán hết".
Và gần đây đã xuất hiện một xu hướng mới về cơ bản: các nước phát triển, bao gồm các đồng minh truyền thống của Hoa Kỳ, cũng bắt đầu cắt giảm lượng nắm giữ trái phiếu kho bạc Mỹ. Ví dụ, Vương quốc Anh vào tháng 4 đã cắt giảm lượng trái phiếu chính phủ Hoa Kỳ ngay lập tức xuống còn 16,3 tỷ USD.
Nhìn chung, Trung Quốc - chủ nợ nước ngoài lớn nhất của nước Mỹ (nắm giữ 1,1 nghìn tỷ USD nợ) - hiện đang ở vị trí dẫn đầu trong lĩnh vực này. Trong điều kiện cuộc chiến thương mại, Bắc Kinh đã thoát khỏi trái phiếu kho bạc 60 tỷ USD trong 1 năm, vào tháng 4 đã bán thêm 20 tỷ USD, cắt giảm lượng trái phiếu xuống mức tối thiểu hai năm. Nhật Bản - chủ nợ lớn thứ hai của Hoa Kỳ - cũng làm theo gương của Bắc Kinh: vào tháng Tư, Tokyo đã bán 11,07 tỷ USD trái phiếu kho bạc Mỹ.
Một số chuyên gia tỏ sự lo ngại rằng, Trung Quốc có thể ra khỏi danh sách các chủ nợ lớn nhất của Mỹ. Các nhà phân tích cho rằng, kịch bản này là không thể. Sự mất giá mạnh của trái phiếu không thể tránh khỏi trong trường hợp này, sẽ làm cho Trung Quốc bị thiệt hại nhiều hơn Mỹ và toàn bộ nền kinh tế thế giới nói chung.
Tuy nhiên, Bloomberg chỉ ra rằng, Bắc Kinh bất cứ lúc nào cũng có thể giảm đầu tư vài chục tỷ USD vào các tài sản này để giúp cho đồng nhân dân tệ.
“Nếu Trung Quốc bắt đầu bán ròng trái phiếu kho bạc Mỹ, thì không phải là vì vấn đề mức thuế quan mới mà nhằm điều chỉnh đồng nội tệ, nhà phân tích Gene Tannuzzo, thuộc Columbia Threadneedle Investment, nói với Bloomberg. Nếu dòng chảy vốn gia tăng, Bắc Kinh sẽ phải bảo vệ đồng nhân dân tệ và bán trái phiếu kho bạc Mỹ.
Xu hướng thoát đồng bạc xanh phạm vi toàn cầu
Nga được coi là một trong những nước bán trái phiếu Mỹ tích cực nhất. Trong năm 2010, lượng trái phiếu chính phủ Mỹ trong Ngân hàng Trung ương Nga đã vượt quá 176 tỷ USD. Kể từ năm 2014, khi Washington bắt đầu gia tăng áp lực lên Nga, Ngân hàng Trung ương bắt đầu giảm lượng trái phiếu kho bạc Mỹ, và đến đầu năm 2019 khoản nắm giữ xuống còn 14 tỷ USD.
Theo dữ liệu của Kho bạc Hoa Kỳ, vào tháng Tư, Nga đã bán trái phiếu chính phủ Hoa Kỳ trị giá 1,6 tỷ USD. Bây giờ lượng trái phiếu chính phủ Mỹ do Ngân hàng Trung ương Nga nắm giữ là 12,13 tỷ USD – lượn nhỏ nhất kể từ năm 2007. Hầu như tất cả số tiền thu được từ việc bán đồng USD, Ngân hàng Nga đã chi cho các trái phiếu bằng euro và nhân dân tệ.
"Tỷ lệ đồng euro trong dự trữ ngoại hối của Nga đã tăng lên 39%, tỷ lệ đồng USD xuống còn 27% và tỷ lệ đồng nhân dân tệ tăng vọt lên 17%", báo cáo gần đây của Ngân hàng Trung ương châu Âu cho biết.
Ngân hàng trung ương của các quốc gia khác cũng làm như vậy. Mới đây, Quỹ tiền tệ quốc tế đã cho biết về một xu hướng toàn cầu - “Các ngân hàng trung ương toàn cầu đều đã tăng sở hữu các loại tiền tệ khác, tỷ lệ đồng USD trong kho dự trữ ngoại tệ toàn cầu đã giảm”.
Những chiếc dù bằng vàng
Trong khi thoát khỏi đồng đô la, các quốc gia đang gia tăng dự trữ vàng. Theo báo cáo của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), khối lượng kim loại quý này trên bản quyết toán của các ngân hàng trung ương đã tăng 651 tấn trong năm qua - con số cao nhất kể từ năm 1971, kể từ khi Hoa Kỳ từ bỏ tiêu chuẩn vàng. Gần một nửa số vàng này đã được Ngân hàng Nga mua.
"Nga nhanh chóng đạt được kết quả trong nỗ lực đa dạng hóa cơ cấu dự trữ vàng và ngoại hối, giảm tỷ lệ trái phiếu kho bạc Mỹ", Bloomberg lưu ý.
Bây giờ tổng lượng vàng dự trữ của Ngân hàng Trung ương Nga là 2.112 tấn, giá trị xấp xỉ 87 tỷ USD. Đây là một kỷ lục trong toàn bộ lịch sử hậu Xô Viết. Trong 10 năm qua, tỷ lệ vàng trong dự trữ ngoại hối của Nga đã tăng từ 3,5% đến 18,6%.
Vàng là loại tiền tệ ổn định nhất trên thế giới, chỉ chịu lạm phát tự nhiên tối thiểu và bảo vệ khỏi tỷ giá USD biến động mạnh. Đây là một nguồn dự trữ có tính thanh khoản cao, và trữ lượng vàng lớn củng cố niềm tin của nhà đầu tư vào đồng rúp”, - tờ Neue Zürcher Zeitung nhấn mạnh.
Người mua kim loại quý lớn thứ hai là Trung Quốc với trữ lượng vàng là 1.853 tấn trị giá 76 tỷ USD. Vào cuối năm ngoái, sau gián đoạn hơn hai năm, Bắc Kinh đã gia tăng mạnh lượng mua vàng, điều đó dẫn đến việc giá vàng bật tăng lên vượt mức 1.300USD/ounce.
Các nhà phân tích giải thích rằng, vàng cũng là loại tiền tệ có thể bảo vệ trong trường hợp Mỹ đối mặt nguy cơ vỡ nợ. Trung Quốc và Nga nhận thức rõ rằng, Hoa Kỳ rất khó để trả lại tiền cho trái chủ, do đó việc mua trái phiếu kho bạc Mỹ là vô ích. Rất có thể xảy ra sự sụp đổ của thị trường nợ Mỹ, vì vậy Matxcơva và Bắc Kinh thích đầu tư vào vàng.