Đó là thông tin được ông Nguyễn Phi Hùng, Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu, cung cấp tại hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm 2019.
Nhiều doanh nghiệp nhập hàng Trung Quốc nhưng lại gắn mác Made in Vietnam?
Theo ông Hùng, vấn nạn lợi dụng xuất xứ của Việt Nam để xuất hàng đi các nước, lợi dụng xuất xứ của các nước nhập vào Việt Nam để hưởng ưu đãi đang ngày càng nhức nhối.
Hiện nay, Cục Điều tra chống buôn lậu đang khoanh vùng sáu doanh nghiệp (DN) lớn có có kim ngạch hàng hóa xuất nhập khẩu từ Trung Quốc để xuất đi Mỹ và một số nước tăng đột biến trong năm 2018 và nửa đầu năm 2019.
Bước đầu, cơ quan chức năng xác định các DN này sử dụng hợp đồng mua bán ký khống, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất giả nhằm chứng minh nguyên liệu gỗ được sản xuất tại Việt Nam; sử dụng hóa đơn giá trị gia tăng mua keo, bạch đàn, bột mì cho nhiều tờ khai quay vòng hóa đơn để xin cấp giấy chứng nhận xuất xứ (C/O).
Đáng chú ý, ông Hùng chỉ ra một số DN có hành vi nói trên. Trong đó, công ty Hiếu Nghĩa ở Lạng Sơn nhập hàng ngàn sản phẩm gia dụng từ Trung Quốc nhưng ghi sản xuất tại Việt Nam; công ty nhập khẩu khóa Việt – Tiệp là nhãn hiệu nổi tiếng của Việt Nam nhưng sản phẩm nguyên chiếc lại có nguồn gốc từ Trung Quốc.
Thậm chí, có công ty nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc nhưng ghi sẵn nhãn mác hàng hóa nổi tiếng trên thế giới. Đơn cử như công ty Trần Vượng ở TP.HCM nhập khẩu hàng tỉ đồng mặt hàng loa, âm ly mang nhãn hiệu Nonamax – sản phẩm đã được đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ ở Việt Nam nhưng trên nhãn lại ghi sản xuất tại Trung Quốc.
Hàng Trung Quốc đội lốt vì thiếu tiêu chí hàng Việt?
Thanh Niên cho hay, sau khi thông tin về sản phẩm điện tử của Asanzo đã được “phù phép” từ 100% linh kiện của Trung Quốc, gỡ xuất xứ, dán mác xuất xứ VN để bán cho người tiêu dùng Việt được báo chí đưa tin ngày 21.6 vừa qua, ngay chiều cùng ngày, Hội DN hàng VN chất lượng cao (HVNCLC) thông báo đã rút danh hiệu HVNCLC của các sản phẩm mang thương hiệu Asanzo. Trong thông cáo báo chí của hội ghi rõ:
“Đây là một bằng chứng về một vấn nạn tai hại là hàng Trung Quốc đội lốt hàng Việt, mà trong bối cảnh hiện nay càng dễ gây ra thiệt hại lớn cho VN vì có thể bị cho là tiếp tay cho cách làm ăn gian lận, man trá”. Hội DN HVNCLC cũng khẳng định mình là hội tư nhân không “tiêu tiền nhà nước và cả tiền DN để vinh danh DN”.
Lắp ráp từ hơn 70% linh kiện nhập vẫn là hàng "xuất xứ Việt" ?
Chiều qua 23.6, ông Phạm Văn Tam, Chủ tịch Tập đoàn điện tử Asanzo, đã có buổi gặp gỡ trao đổi với một số báo chí ngay tại nhà máy của DN đặt tại Khu công nghiệp Vĩnh Lộc (H.Bình Chánh, TP.HCM) về vấn đề này. Cho biết đang mua 3 bộ phận quan trọng trong chiếc ti vi là màn hình tấm panel LCD, màn hình LCD và bo mạch từ Trung Quốc, nhưng ông Tam vẫn khẳng định chiếc ti vi Asanzo là thương hiệu Việt và trực tiếp thực hiện các công đoạn lắp ráp ti vi ngay tại chuyền 1 nhà xưởng trong vòng 15 phút.
“Chúng tôi không chủ trương gỡ bỏ tem sườn có chữ “made in China” trên linh kiện bởi không cần thiết. Nó là phần bên trong, mà sau khi lắp, công nhân nhà máy phải ốp bên ngoài bảng nhựa sau lưng ti vi và dán tem bảo hành cho linh kiện tấm LCD đó. Công ty bảo hành cho người tiêu dùng chiếc ti vi 3 năm 6 tháng. Ngoài linh kiện nhập khẩu đến 70 - 80%, chúng tôi phải sử dụng một số linh kiện được cung cấp tại VN. Đặc biệt, giá trị cốt lõi của chiếc ti vi là hệ điều hành, phần mềm của ti vi và thiết kế mẫu mã phải được thực hiện bởi đội ngũ kỹ sư của công ty. Ti vi Asanzo chạy hệ điều hành Android mà Trung Quốc không sử dụng hệ điều hành này. Với những điều này, chúng tôi tự tin sản phẩm mang thương hiệu Asanzo ghi xuất xứ VN và công nghệ Nhật là có căn cứ, phù hợp thông lệ thị trường và không trái pháp luật VN”, ông Tam nói.
Trước thông tin bị rút danh hiệu HVNCLC, ông Tam cho biết hoàn toàn tôn trọng quyết định này, sẽ không sử dụng danh hiệu HVNCLC trong các hoạt động truyền thông. Tuy nhiên, ông Tam cũng cho biết chỉ có hàng điện gia dụng được gắn mác HVNCLC, chứ trên ti vi và máy lạnh, công ty chưa bao giờ gắn mác HVNCLC cả.
Người tiêu dùng cảm thấy bị lừa?
Với hơn 70% linh kiện của chiếc ti vi được nhập từ nước ngoài mà Asanzo vẫn khẳng định mình là hàng Việt mà “không trái pháp luật” không chỉ gây bức xúc cho nhiều người mà còn cho thấy lỗ hổng trong việc định danh hàng Việt.
Chuyên gia marketing Vũ Quốc Chinh, Trường ĐH Kinh tế TP.HCM, cho rằng đến nay chưa có một bộ tiêu chí cho hàng Việt.
“Thông thường, người ta hiểu nôm na gọi là hàng của quốc gia đó như hàng Việt, hàng Mỹ, hàng Nhật hay hàng Trung Quốc thì tối thiểu ý tưởng sản phẩm, thiết kế sản phẩm và thương hiệu sản phẩm đó phải được dựng lên từ quốc gia đó. Kiểu như sinh ra đứa con phải có hình hài, tâm hồn, tính cách. Còn lại sữa để nuôi con, áo quần cho con mặc… có thể sử dụng mua từ quốc gia khác. Thế nên định nghĩa là hàng gì phải bắt đầu từ 3 yếu tố nói trên”, chuyên gia Vũ Quốc Chinh nói và cho rằng thương hiệu chỉ là một phần trong câu chuyện hàng gắn mác xuất xứ quốc gia đó.
Cho rằng trong truyền thông của Asanzo còn lập lờ, dù sản phẩm của họ tương tự sản phẩm điện tử gia dụng của Kangaroo, Sunhouse… nhưng các sản phẩm này đều ghi xuất xứ Trung Quốc, ông Chinh nói rằng chính vì việc không có tiêu chí nên trong cách làm truyền thông của DN khiến người tiêu dùng thấy như bị lừa khi hay tin đây là hàng Trung Quốc.
“Nhiều DN ngày nay quá lạm dụng cụm từ hàng Việt. Nó xuất phát từ phong trào kêu gọi người Việt dùng hàng Việt, lẽ ra đòi hỏi hàng Việt vì người Việt. Điều này dẫn đến tình trạng lạm dụng tinh thần dân tộc của người tiêu dùng. Mà chính cách làm không rõ ràng của chúng ta đã dung dưỡng cho vấn nạn nói trên”, ông Chinh nêu quan điểm và khuyên DN Việt muốn làm hàng Việt cần có thái độ “bình tĩnh hơn” trong quá trình xây dựng và cẩn trọng hơn.