Vào ngày 29 tháng 7, Nga đã ban bố tình trạng khẩn cấp về cháy rừng tại khu vực Krasnoyarsk và vùng Irkutsk. Điều gì đang xảy ra và phải làm thế nào để cứu rừng Siberia? Sau đây là bài của Sputnik về nội dung này.
Đối mặt với cháy rừng sau lũ lớn
Mỗi năm, các đám cháy rừng ở Siberia đều hủy hoại hàng nghìn ha rừng. Mỗi khi bùng phát vụ cháy rừng, các tình nguyện viên với lính cứu hỏa phải đối đầu với thiên tai. Tuy nhiên, vào mùa hè năm nay, khu vực Irkutsk phải đối mặt với hai thiên tai: cư dân không có đủ thời gian để phục hồi sau trận lụt khủng khiếp, và ngay sau đó họ bắt đầu chết ngạt vì khói cháy rừng.
Ngọn lửa lan rộng với tốc độ khủng khiếp. Các vụ cháy rừng đến sát gần một số ngôi làng - vào ngày 28 tháng 7, vụ cháy rừng chỉ còn ba cây số khỏi làng Svetlyy ở tỉnh Bodaibo. Theo Bộ Các tình trạng khẩn cấp, ở khu vực Irkutsk không có mối đe dọa nào đối với các khu định cư. Tuy nhiên, nhiều khu vực bị khói, bụi, sản phẩm cháy che phủ, do đó phải hủy các chuyến bay. Trong nhiều ngày liền, không có chuyến bay nào từ các thành phố Bodaibo, Kirensk và Mama.
Trên mạng xã hội, cư dân Kirensk viết về tình trạng sức khỏe yếu đi do khói từ các đám cháy, và phàn nàn rằng không ai trong khu vực đang cố gắng dập tắt đám cháy. Họ viết, khói đám cháy khiến mọi người liên tục đau đầu, họ sử dụng vải tẩm ướt để che mũi và che kín cửa ra vào và cửa sổ. Họ không thể ra phố, và chính quyền thậm chí đã hủy bỏ lễ kỷ niệm Ngày thành phố.
"Chúng tôi không thấy mặt trời mà chỉ thấy được một chấm màu đỏ. Chúng tôi khó thở, đám cháy giảm oxy trong không khí! Hôm nay, lượng khói giảm đi, nhưng đây là nhờ gió. Và nếu gió đổi hướng, Kirensk sẽ lại bị kẹt trong khói đám cháy. Sân bay không hoạt động, vận chuyển hành khách trên sông Lena bị hạn chế", - cô Oksana Tarakanova, cư dân thành phố, chia sẻ trong cuộc phỏng vấn của Sputnik.
Cô cho biết rằng, thực phẩm cho những ngôi làng khó tiếp cận thường được vận chuyển bằng đường sông và nếu tình hình không bình thường hóa, những khó khăn với nguồn cung cấp không thể tránh khỏi.
Dập cháy không có tác dụng?
Ở phía bắc khu vực Krasnoyarsk tình hình cũng rất nguy hiểm, các đám cháy đang hoành hành cách thủ phủ của khu vực khoảng 700 km. Các đám cháy bao trùm 850 nghìn ha rừng taiga (theo dữ liệu ngày 24/7). Theo dịch vụ báo chí của Cục quản lý tình huống khẩn cấp khu vực, nguyên nhân của các vụ hỏa hoạn là tự nhiên: không có mưa trong một thời gian dài, nhiệt độ không khí liên tục giữ ở mức + 30 độ, và giông bão và gió mạnh chỉ làm trầm trọng thêm tình hình.
Đồng thời, trong khu vực Krasnoyarsk có một trong những tổ chức dập tắt đám cháy rừng lớn nhất ở Nga - Trung tâm chữa cháy rừng với hơn 1.000 nhân viên. Các đơn vị phòng cháy chữa cháy bố trí ở tất cả các tỉnh, hệ thống giám sát cũng hoạt động tốt. Trong khu vực cũng có đủ máy bay, theo báo cáo của Bộ Lâm nghiệp địa phương. Tại sao các nhân viên cứu hộ không thể sớm xác định hướng và kích thước đám cháy?
Hầu hết các đám cháy không bị dập tắt trên cơ sở hợp pháp. Theo chỉ thị của Bộ Tài nguyên thiên nhiên Nga năm 2015 về các quy tắc dập tắt đám cháy rừng, chính quyền khu vực không thể dập tắt đám cháy rừng nếu nó không đe dọa các khu định cư và nếu "chi phí dập tắt dự kiến vượt quá thiệt hại dự kiến". Nhân tiện, chỉ thị này lần đầu tiên sử dụng thuật ngữ "vùng kiểm soát". Ban đầu, các chuyên gia cho rằng "vùng kiểm soát" là các khu vực không thể tiếp cận, các khu vực xa xôi. Như cơ quan Avialesookhrana thông báo vài ngày trước, các vụ cháy rừng ở Siberia đang hoành hành trên diện tích khoảng 2,3 triệu ha, 95% các vùng lãnh thổ rất khó tiếp cận.
Về phần mình, Thống đốc khu vực Krasnoyarsk Alexander Uss đã tuyên bố rằng, dập tắt các vụ cháy rừng trên lãnh thổ Siberia không có tác dụng, vì điều đó quá nguy hiểm.
Tuy nhiên, bất chấp những báo cáo của chính quyền khu vực rằng, thiên tai đang hoành hành ở xa các thành phố, những đám cháy được quan sát gần các khu định cư. Ví dụ, một đám cháy rừng đã đến gần ngôi làng Kuyumba có hơn150 người Evenk đang sinh sống ở đó. Khi đám cháy chỉ cách ngôi làng 4,5 km, đơn vị phòng chữa cháy rất nhanh chóng bay tới đó để đào hào xung quanh làng.
Tuy nhiên, các nhà hoạt động xã hội cho rằng, đã có khả năng tránh được các vụ đám cháy quy mô lớn như vậy nếu chính quyền địa phương phản ứng nhanh hơn. Ông Vladimir Gutenev, điều phối viên của Trung tâm giám sát các vấn đề sinh thái và bảo vệ rừng, giải thích với Sputnik rằng, tình hình đã trở nên đáng báo động chỉ ở những nơi chính quyền địa phương hành động không nhất quán, nhưng, bây giờ việc dập cháy trong các khu vực đó không có tác dụng về mặt kinh tế.
"Tình hình trở nên trầm trọng hơn bởi vì năm nay nhiều vụ cháy rừng bùng phát ở những vùng xa xôi, vì thế các biện pháp đập tắt đám cháy rừng ở nơi đó là đắt đỏ từ quan điểm kinh tế và không khả thi từ quan điểm kỹ thuật", ông nhấn mạnh.
Khói đám cháy khiến cư dân địa phương phát điên
Trong khi đó, khói từ các đám cháy ở khu vực Krasnoyarsk và khu vực Angara lan nhanh trên diện tích hàng nghìn km vuông và bao phủ các thành phố ở Tây Siberia. Các quan chức và nhân viên cứu hộ trấn an người dân: khói này không nguy hiểm và sẽ sớm biến mất.
“Khói đám cháy đến với chúng tôi từ Krasnoyarsk đã biến mất. Đến nay, không có cảnh báo cháy rừng, - ông Alexander Lyutsiger, người đứng đầu Trung tâm giám sát môi trường và khí tượng thủy văn Altai, nói với Sputnik.
Thống đốc khu vực Altai Viktor Tomenko viết trên mạng xã hội rằng tình hình với khói đám cháy đang được kiểm soát.
Mặc dù vậy, cư dân của khu vực Altai và tất cả các khu vực bị ảnh hưởng bởi đám cháy rừng vẫn phàn nàn về tình trạng đau đầu và khó chịu – nhiều người chia sẻ trên mạng xã hội.
“Con tôi bị ho. Nhiều người cảm thấy khó chịu. Tôi không biết hậu quả sẽ là như thế nào. Tôi khóc khi suy nghĩ về khu rừng và các động vật trong đó!” - một cư dân của Barnaul viết trên mạng xã hội. Khói đám cháy đẫ đến thành phố Novosibirsk.
“Cả tuần, trong khi có khối đám cháy, tôi đã trải qua cơn đau nửa đầu khủng khiếp, khó có thể thức dậy, cảm thấy thiếu không khí”, - cô Yulia Mozolevskaya chia sẻ với Sputnik.
Nỗ lực che giấu các vụ chặt hạ rừng
Một sự trùng hợp kỳ lạ - những vụ đám cháy bùng phát ở những nơi đã ghi nhận sự xuất hiện của những người khai thác gỗ bất hợp pháp, - ông Vladimir Burmatov, Chủ tịch Ủy ban Bảo vệ sinh thái và môi trường của viện Duma Quốc gia Nga nói với Sputnik.
"Có vẻ như các vụ cháy rừng là những nỗ lực che giấu hậu quả của việc khai thác gỗ", - nghị sĩ nói.
Theo ông, những dấu hiệu của vụ đốt phá rừng là như sau: khu rừng bị cháy tại một số điểm cùng một lúc, xung quanh những cây bị đốt cháy có cây gỗ bị cắt ngang xương.
"Kết nối rất rõ ràng, chúng tôi đã nghiên cứu các tài liệu từ cơ quan thực thi pháp luật và thông tin từ các tình nguyện viên. Làm thế nào có thể vận chuyển lượng gỗ bị cắt trộm ở khoảng cách mấy trăm km mà chính quyền địa phương không biết gì về điều đó" – nghị sĩ nhấn mạnh.
Theo ông Burmatov, vấn đề với các vụ cháy rừng cũng liên quan đến sự bất tài của một số quan chức địa phương. Theo ông, các đại biểu đã phát hiện ra rằng, các khu vực rất muộn nhận tiền để mua thiết bị chữa cháy và không sử dụng nguồn kinh phí đúng mục đích. Nghị sĩ hứa rằng trong tương lai gần, ông sẽ yêu cầu Cơ quan Rosleskhoz, Bộ Tình huống khẩn cấp và Phòng kế toán cung cấp dữ liệu để Văn phòng Tổng công tố kiểm tra kỹ lưỡng.