Các nhà kinh tế đưa ra cảnh báo: khi một quả bom nhiều nghìn tỷ đô la được đặt dưới nền kinh tế toàn cầu phát nổ, thì sẽ bùng phát cuộc khủng hoảng tồi tệ hơn nhiều so với cuộc khủng hoảng năm 2008. Tại sao tình hình hiện nay là cực kỳ nguy hiểm, quả bom đã được châm ngòi ở những quốc gia nào, và liệu có thể tránh được sự sụp đổ chung hay không? Sau đây là bài của Sputnik về nội dung này.
Tại sao số lượng khoản nợ là lớn như vậy
Theo báo cáo của Viện Tài chính Quốc tế (IIF), trong quý đầu năm nay, nợ toàn cầu đã tăng thêm 3 nghìn tỷ USD so với cùng kỳ năm ngoái, chạm mốc 246 nghìn tỷ USD. Đây là gần 320% GDP toàn cầu.
Vào tháng 7, Trung tâm chính sách Bipartisan của Mỹ (BPC) đã cảnh báo: Hoa Kỳ sẽ đối mặt với sự vỡ nợ vào tháng 9 nếu các nghị sĩ không tăng trần nợ. Và họ đã tăng trần nợ công, duy trì mức trần nợ công hiện nay đến ngày 31/7/2021. Tức là, các nghị sĩ cho phép chính phủ dễ dàng mắc nợ. Theo tính toán của Bộ Tài chính Hoa Kỳ, đã hai năm liền các khoản vay vượt quá 1 nghìn tỷ USD.
Các nhà phân tích của Viện Tài chính Quốc tế (IIF) khẳng định: nợ toàn cầu tăng lên mức kỷ lục và không thể kiểm soát nổi là kết quả của chính sách vô trách nhiệm do các ngân hàng trung ương thực hiện, họ nghiện in tiền và phân phối các khoản vay. Chính phủ, các công ty và cá nhân vay tiền để phát triển kinh tế. Khi tăng trưởng không xảy ra, họ bắt đầu vay nhiều hơn bởi vì các ngân hàng trung ương lớn nhất áp dụng mức lãi suất thấp. Ngay cả trước khi Cục dự trữ liên bang Mỹ (Federal Reserve System – Fed) nới lỏng chính sách tiền tệ, một số ngân hàng trung ương của các nước đang phát triển đã giảm lãi suất.
Vay thêm tiền khi còn có khả năng
Theo IIF, chính các quốc gia với thị trường mới nổi đã đóng góp lớn nhất vào sự gia tăng nợ toàn cầu - khoản nợ của họ vượt quá 69 nghìn tỷ USD, tương ứng với 216,4% GDP. Mức tăng trưởng tương đối cao nhất được ghi nhận ở Chile, Hàn Quốc, Brazil, Nam Phi và Pakistan. Hơn nữa, trong khu vực doanh nghiệp các khoản nợ tăng nhiều nhất, gần như bằng tổng GDP của 30 quốc gia đang phát triển - 92,6%.
Trong hơn hai thập kỷ qua, sau khi có được quyền truy cập không bị cản trở vào thị trường vốn, các nước đang phát triển đã tăng 50% nợ công ty.
"Vấn đề là ở chỗ: những người này không có đủ kinh nghiệm trong việc quản lý nợ qua nhiều chu kỳ kinh tế. Sau khi bắt đầu suy thoái kinh tế, các công ty phải đối mặt với vấn đề nợ quá mức mà họ khó trả", các chuyên gia của Viện Tài chính Quốc tế giải thích.
Mối đe dọa từ phía Trung Quốc
Trung Quốc gây sự lo ngại lớn nhất bởi vì trong mấy thập kỷ qua nền kinh tế của nước này đang tăng trưởng nhờ những khoản vay mới. Kết quả là, nợ công của Trung Quốc đã tăng gấp bốn lần, lên đến 300% GDP. Khu vực doanh nghiệp, chủ yếu là các công ty nhà nước, đã vay 21 nghìn tỷ USD - 155% GDP, gần 2/3 tổng số nợ. Để so sánh, nợ doanh nghiệp của Nhật Bản - 100% GDP, Hoa Kỳ - 74% GDP.
Để đánh giá quy mô của vấn đề chỉ cần nhìn vào thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Năm 2018 tại Trung Quốc, các chứng khoán này ở mức 1,72 nghìn tỷ USD - chỉ đứng sau Mỹ (5,81 nghìn tỷ USD). Năm nay, các công ty Trung Quốc chiếm 42% khoản nợ doanh nghiệp của các nền kinh tế mới nổi, điều này làm tăng đáng kể nguy cơ vỡ nợ trong tương lai gần.
Đến nay có nhiều công ty vỡ nợ trái phiếu doanh nghiệp, tuyên bố phá sản. Năm ngoái, 18.000 công ty Trung Quốc đã phá sản và mức độ vỡ nợ trái phiếu doanh nghiệp cao gấp 5 lần so với năm 2015. Năm 2019, chỉ số này dự kiến có thể đạt mức kỷ lục mới.
Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cảnh báo, mức nợ cao của Trung Quốc là rất nguy hiểm, nhiều công ty có thể bị vỡ nợ.
"Sự chậm lại trong tăng trưởng và tăng chi phí tài chính làm phức tạp thêm việc trả nợ và đầy rủi ro mặc định. Điều này sẽ tác động tiêu cực đến lợi nhuận của các ngân hàng và dẫn đến các vấn đề về thanh khoản", OECD nói.
Các nhà kinh tế chắc chắn: tình trạng hiện tại chỉ ra rõ ràng rằng, quả bom nợ dưới nền kinh tế Trung Quốc bắt đầu bốc khói. Món nợ quá mức trong bối cảnh suy thoái kinh tế là tiền đề rõ ràng cho suy thoái kinh tế. Tình hình tương tự đã được quan sát trước cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Đã đến lúc khi nền kinh tế toàn cầu chỉ đơn giản “không thể chịu được” khoản nợ khổng lồ không thể kiểm soát nổi. Đặc biệt là, cuộc khủng hoảng sắp tới, như các nhà tài chính dự đoán, sẽ nghiêm trọng hơn nhiều và có thể dẫn đến sự bần cùng hóa, bất ổn địa chính trị, bất ổn xã hội và chiến tranh.