Hàng loạt công ty Trung Quốc đổ vốn vào Việt Nam
Kể từ tháng 6 năm ngoái, 33 công ty niêm yết đã thông báo cho hai sàn giao dịch chứng khoán của Trung Quốc về kế hoạch thiết lập hoặc mở rộng sản xuất ra nước ngoài, theo dữ liệu của Nikkei Asian Review.
Cũng như xu hướng chung mà các nhà sản xuất nước ngoài hướng đến, sau những đòn thuế quan mà Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump áp lên hàng hóa Trung Quốc, doanh nghiệp phải gia tăng tiền lương và hàng loạt các chi phí khác, đang thúc đẩy chính những công ty Trung Quốc cũng phải rời khỏi đất nước, quê hương mình đi tìm nơi sản xuất mới mang lại nhiều lợi ích hơn.
Gần 70% trong số 33 công ty trên lựa chọn Việt Nam là điểm đến ưa thích. Một vài doanh nghiệp còn lại chọn Campuchia, Ấn Độ, Malaysia, Mexico, Serbia và Thái Lan.
Trong số các công ty đó có Jinhua Chunguang, một nhà sản xuất sản phẩm cao su, đã công bố vào ngày 19 tháng 7 khoản đầu tư 4,35 triệu đô la để thành lập một cơ sở sản xuất tại Việt Nam. Tập đoàn này còn có ba nhà máy nữa ở Malaysia và Trung Quốc.
Doanh nghiệp có trụ sở tại tỉnh Chiết Giang gần Thượng Hải, cho biết khoản đầu tư này chính là phản ứng dây chuyền đối với "những thay đổi khó lường trong môi trường kinh doanh quốc tế", cũng như là một phần của kế hoạch mở rộng toàn cầu.
Jinhua chuyên sản xuất ống dẫn sử dụng trong các loại máy hút bụi. Đáng tiếc, chịu chung số phận với nhiều hàng hóa khác, mặt hàng chủ lực của họ cũng bị Tổng thống Donald Trump áp thuế nhập khẩu đối với sản phẩm Trung Quốc trị giá trên 200 tỷ USD trong nửa cuối năm 2018 với cáo buộc gian lận thương mại.
Zhejiang Henglin Chair Industry cũng tìm đến Việt Nam, nơi họ mua lại một nhà máy thuộc sở hữu của Đài Loan trước đây như một phần của khoản đầu tư 48 triệu đô la nhằm đẩy nhanh việc mở rộng sản xuất.
“Chúng tôi sẽ bắt đầu đi vào sản xuất vào nửa cuối năm nay”, vị Giám đốc điều hành của công ty nói. Henglin có hoạt động kinh doanh thương mại với một số hãng lớn như “gã khổng lồ” về đồ nội thất Thụy Điển IKEA và Nittori của Nhật Bản.
Các nhà sản xuất dệt may cũng đã quyết định tăng sản lượng tại Việt Nam, bất chấp những lo ngại ngày càng tăng của các công ty may mặc đã và đang hoạt động ở khu vực.
Huafu Fashion tuyên bố vào tháng 12/2018 rằng họ đã đầu tư 2,5 tỷ nhân dân tệ (362 triệu đô la) để xây dựng nhà máy ở nước láng giềng của Trung Quốc. Nhà sản xuất sợi cuộn cho biết việc thành lập cơ sở sản xuất tại Việt Nam sẽ cho phép họ nhận được nguồn cung nguyên liệu rẻ hơn, giảm chi phí lao động và tránh được hàng rào thuế quan.
Theo số liệu từ Tổ chức Lao động Quốc tế, mức lương danh nghĩa của Trung Quốc đã tăng 44% lên mức 6.193 nhân dân tệ mỗi tháng trong năm năm qua 2017. Đó là con số lớn so với mức tăng 30% của Việt Nam, 28% của Malaysia và 11% của Mexico cùng thời kỳ.
Các nhà phân tích cho biết, thực tế chi phí tăng đã khuyến khích các công ty di chuyển ra nước ngoài ngay cả trước khi cuộc chiến thương mại bùng nổ. Thật ra, Trung Quốc đã có chính sách "mở cửa" khuyến khích những động thái như vậy kể từ năm 2001, nhưng rất ít công ty đủ dũng cảm để từ bỏ thị trường khổng lồ này.
"Chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đẩy nhanh xu hướng này trong ngắn hạn. Một số quốc gia có thể hưởng lợi từ chuyển dịch sản xuất là Malaysia, Thái Lan và Việt Nam", Darren Tay, nhà phân tích rủi ro tại Fitch Solutions, cho biết.
Mức lương cạnh tranh không chỉ là điều thu hút các nhà đầu tư nước ngoài đến các quốc gia này.
"Lực lượng lao động lành nghề, kỹ năng thành thạo, cơ sở hạ tầng tốt và mạng lưới các hiệp định thương mại tự do mạnh mẽ như Hiệp định thương mại tự do ASEAN và FTA, EU- Việt Nam" cũng là yếu tố quan trọng thu hút các nhà đầu tư, theo phân tích của Rajiv Biswas, nhà kinh tế tại Singapore IHS Markit.
Thận trọng với làn sóng chuyển dịch
Trong khi hầu hết các quốc gia hoan nghênh đầu tư trực tiếp nước ngoài từ Trung Quốc như từ bất kỳ nước nào khác, tuy nhiên tồn tại tâm lý lo ngại và thận trọng để tránh thuế quan trừng phạt của Trump. Tổng thống Hoa Kỳ gần đây đã đe dọa sẽ áp thuế 10% đối với hàng nhập khẩu trị giá 300 tỷ đô la còn lại từ Trung Quốc bắt đầu từ ngày 1/9.
"Chính quyền phải thiết lập nhiều biện pháp để ngăn chặn các sản phẩm của Trung Quốc đội lốt hàng Việt Nam nhằm tránh bị Mỹ trừng phạt" , Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho biết trong một cuộc phỏng vấn.
Ở các quốc gia khác, sự thay đổi sản xuất và đầu tư đi kèm đang được áp dụng sau khi tập trung mạnh vào các dự án cơ sở hạ tầng liên kết Vành đai và Con đường đã gây mối lo ngại lớn.
Công ty ôtô Jiangsu Xinquan Automotive Trim đã công bố vào tháng 5 rằng họ đang đầu tư 64,4 triệu ringgit (15 triệu đô la) vào Malaysia. Khoản đầu tư này sẽ hỗ trợ khách hàng chính là Zhejiang Geely Holding, công ty sản xuất xe hợp tác với nhà sản xuất ô tô quốc gia Malaysia Proton Holdings để bán tại thị trường Đông Nam Á.
“Malaysia hoan nghênh đầu tư của Trung Quốc đi kèm với chuyển giao công nghệ, sử dụng nhân tài địa phương nhưng chắc chắn không phải là làn sóng di cư ồ ạt của lao động Trung Quốc”, một quan chức của văn phòng thương mại nước này khẳng định.
Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ các khoản đầu tư của Trung Quốc được chấp thuận bởi người tiền nhiệm. Mahathir nói với Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường tại Bắc Kinh vào tháng 8 năm ngoái rằng Malaysia sẽ không bao giờ chấp nhận "phiên bản mới của chủ nghĩa thực dân", đề cập đến các dự án cơ sở hạ tầng quy mô lớn được các công ty Trung Quốc thực hiện tại nước ông.
Các dự án này là một phần của Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc, liên tục vấp phải sự chỉ trích vì khiến một số nước đang phát triển chìm sâu trong nợ nần. Một số công ty và dự án ở Malaysia cũng bị lên án vì lạm dụng nhập khẩu thiết bị và lao động giá rẻ từ Trung Quốc, thay vì sử dụng lao động và tài nguyên địa phương.
“Việc đa dạng hóa đầu tư của Trung Quốc từ tập trung vào các nguồn lực và cơ sở hạ tầng sang sản xuất sẽ được nhiều nước đang phát triển hoan nghênh”, ông Biswas của IHS cho biết.
"Nhiều nước đang phát triển vẫn phụ thuộc vào xuất khẩu hàng hóa và chính phủ của họ đặt ưu tiên chính sách cao trong việc xây dựng, duy trì và phát triển lĩnh vực sản xuất nhằm đa dạng hóa nền kinh tế và tạo thêm nhiều việc làm mới".