Câu chuyện của chúng tôi bắt đầu từ niềm đam mê và về Huế- cố đô của Việt Nam.
Niềm say mê có từ đâu?
“Gần 30 năm làm nghề y, với chuyên khoa chẩn đoán hình ảnh, cái nghề mang lại nhiều cảm xúc cả trong nghề nghiệp cũng như trong cuộc sống đời thường, tôi có thú vui sưu tầm ảnh xưa. Niềm đam mê này nó cân bằng và tạo năng lượng mới trong cuộc sống, cho tôi niềm cảm hứng vô tận”, - Bác sĩ – NST Nguyễn Văn Phúc mở đầu câu chuyện với phóng viên Sputnik như thế.
Sputnik: Ngoài cảm hứng vô tận thì niềm say mê này còn mang lại giá trị gì cho ông nữa?
Bác sĩ – NST Nguyễn Văn Phúc:
Cái cảm xúc khi tìm ra những bức ảnh đẹp có giá trị về cả nghệ thuật lẫn lịch sử rất thú vị. Và việc chia sẻ những tư liệu đó thông qua trang Facebook sẽ khẳng định lại giá trị tìm tòi của bản thân thông qua nhiều sự giúp đỡ của mọi người, giúp giải đáp và tìm ra những câu trả lời khá chính xác.
Sputnik: Tôi thấy anh thực sự là một NST chuyên nghiệp…
Bác sĩ – NST ảnh xưa Nguyễn Văn Phúc:
Ban đầu chỉ là một việc làm đơn giản nhưng dần dần càng đi sâu càng tìm hiểu, càng thấy cái thú vị, và rồi say mê với công việc này, rồi cũng tạo ra sự chuyên nghiệp trong việc tìm tòi bằng cách tự học và vận dụng những khả năng tìm kiếm trong quá trình học tập chuyên khoa nâng cao của nghề y..
Chính khả năng tìm kiếm tư liệu qua những trang web bằng tiếng Pháp đã mang lại rất nhiều tư liệu giá trị, tích lũy dần, xử lý tư liệu, áp dụng và biên soạn theo từng chủ đề, theo từng tác giả, từng thời gian, từng không gian và sự kiện một cách khoa học đã mang lại hiệu quả tốt và tích cực.
Cung cấp tư liệu cho nghiên cứu lịch sử từng địa phương
Sputnik: Ngoài niềm say mê thì ông còn hướng tới mục đích gì khác không?
Công việc tìm kiếm, thu thập, biên soạn lại và tổ chức những cuộc triển lãm ảnh, in thành sách ảnh với sự giúp đỡ của thầy Lê Tùng Hiếu trong việc biên dịch từ tiếng Pháp, làm thành một nhóm cùng nhau làm việc và bàn bạc rất ăn ý. Mục đích công bố những tư liệu cho những sự kiện kỷ niệm thành lập theo dòng lịch sử của từng địa phương, không nhằm mục đích kinh tế, không vụ lợi, không bao hàm một toan tính có lợi cho bản thân.
Cá nhân và cả nhóm đã mang lại cho nhiều địa phương những tư liệu ảnh được biên soạn để tham khảo trong nghiên cứu lịch sử từng địa phương thời gian bị Pháp thuộc. Chúng tôi còn cung cấp ảnh tư liệu ảnh cho nhiều nhà nghiên cứu trong tỉnh, cho các sinh viên làm luận án cần tư liệu bổ xung và hướng dẫn. Việc xác định những nguồn tư liệu cung cấp giúp cho những người dân địa phương hiểu rõ từng tên gọi, từng dấu tích xưa còn lại cho đến ngày nay hay đã bị xóa sổ, chỉ còn trong ký ức.
Cố đô Huế: Chủ đề chính trong sưu tầm ảnh xưa
Sputnik: Những bộ sưu tập của anh rất có giá trị, về văn hóa, lịch sử, và thú vị. Nhưng tôi rất ấn tượng với BST ảnh xưa về Huế. Tôi cho nó ấn tượng nhất.
Bác sĩ – NST Nguyễn Văn Phúc:
Tôi sống và lớn lên từ vùng đất kinh thành. Từ nhỏ đã tìm hiểu các di tích, danh lam thắng cảnh về Huế. Từ những con sông tuổi thơ đến những ngọn núi địa phương đều để lại dấu chân và nhiều kỷ niệm. Những tư liệu ảnh Huế xưa xuất hiện rất nhiều trên các trang sách, tạp chí… nhưng chưa hệ thống hóa, chưa được trình bày chi tiết hay diễn giải cụ thể theo sự kiện lịch sử.
Khi tìm tòi và khám phá từ những tư liệu của những trang web tiếng Pháp, từ bộ sưu tập ảnh của các tác giả người Pháp, những bộ sưu tập ảnh của bưu thiếp xưa về Việt Nam và cả Đông Dương, từ trong các thư viện quốc gia của nước Pháp chuyên về Đông Dương, trong các bảo tàng của nước Pháp còn lưu trữ về tư liệu hình ảnh Đông Dương hay trong các tạp chí ảnh xưa của Pháp…
Sputnik: Ông đã gặp những khó khăn gì khi không chỉ sưu tầm mà còn như cả thực hiện công việc nghiên cứu những bưu thiếp xưa?
Ban đầu việc biên soạn gặp rất nhiều khó khăn, vì không biết phải làm như thế nào, bắt đầu từ đâu? Chỉ cặm cụi thu thập tư liệu rồi để dành. Dần dần những tư liệu ảnh hình như có mắt xích với nhau về nhiều mặt, nhưng chưa tìm ra sự kết nối, cũng chỉ là đám bối rối như tơ vò. Đi tìm đầu mối và kết nối lại những chuỗi sự kiện là điều không dễ dàng tí nào! Và chính nhờ sự quan sát và sắp xếp một cách khoa học từ những câu hỏi: Ai là tác giả? Bức ảnh chụp vào thời gian nào? Ở đâu? Liên quan đến sự kiện nào?, vv... Kết nối từ nhiều nguồn ảnh khác nhau của nhiều tác giả, tìm hiểu sâu về kỹ thuật nhiếp ảnh ngày xưa, tìm hiểu về việc in ấn của các nhà xuất bản bưu thiếp hay sách ảnh.
Rồi dần tìm ra được giá trị của từng bức ảnh. Mang cái tinh túy của giá trị của từng bức ảnh tới người xem bằng những nhận xét, suy luận có logic. Lúc đầu, dù chưa biết chắc chắn đúng hay sai nhưng cũng dần tìm ra được câu trả lời. Đó là sự công phu, “cuộc chơi cũng lắm công phu”.
Vùng đất kinh thành trong các nguồn tư liệu
Sputnik: Ông có thể nói về cái đặc sắc và ý nghĩa lịch sử của những bức ảnh về Huế?
Huế là mảnh đất cổ xưa, nơi có nhiều di tích lịch sử của triều nhà Nguyễn. Vùng đất xưa này có hơn 750 năm lích sử hình thành và phát triển. Mảnh đấy này đã ghi nhận không biết bao nhiêu sự thanh trầm theo thời gian của chuỗi bề dày lịch sử.
Rất nhiều những tư liệu của người Pháp lưu giữ phải kể đến:
- Những tư liệu của hiệp hội "Đô Thành Hiếu Cổ Xã" ( A.A.V.H - Association des Amis du Vieux Huê), hoạt động từ 1914 – 1944, cho ra mắt hàng trăm bài nghiên của nhiều nhà nghiên cứu về Huế là người Pháp lẫn người Việt ngày xưa. Rất nhiều tư liệu ảnh đến hàng ngàn bức ảnh chất lượng rất tốt và giá trị.
- Những tư liệu từ Bảo tàng Quai Branly ở Paris do sự đóng góp và thành lập của tổng thống Pháp là Jacques Chirac.
- Những tư liệu từ BBF (Bulletin des Bibliothèques de France) bản tin thư viện quốc gia nước Pháp.
- Những tư liệu từ ANOM (Archives Nationales d'Outre-Mer) là nơi lưu giữ bộ sưu tập lớn với quá khứ hành chính và lưu trữ khác nhau của các thư ký nhà nước và các bộ chịu trách nhiệm cho các thuộc địa của Pháp từ thế kỷ XVII đến thế kỷ XX
- Những tư liệu ảnh bưu thiếp từ trang website.delcampe.net
- Và rất nhiều trang web, bộ sưu tập ảnh xưa trong và ngoài nước.
Sputnik: Những ảnh tư liệu được chọn lọc và biên soạn lại theo từng chủ đề lớn, gắn kết với sự kiện lịch sử về Huế được chú thích khá đầy đủ và chi tiết cụ thể.
Sputnik xin giới thiệu với các bạn một số ảnh xưa độc đáo và có giá trị lịch sử trong BST ảnh xưa về Huế của bác sĩ – NST Nguyễn Văn Phúc về mảnh đất của sông Hương núi Ngự - cố đô xưa của Việt Nam.