Giảm số lượng Phó Chủ tịch HĐND cấp huyện
Một trong những nội dung đáng chú ý về việc sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức chính quyền địa phương được Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Khắc Định (lần cuối cùng trên cương vị này) thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật trước khi được Quốc hội biểu quyết thông qua là về mô hình tổ chức chính quyền địa phương.
Theo đó, các bộ trưởng có quyền thực hiện tuyển dụng, bổ nhiệm, miễn nhiệm, cho từ chức, điều động, luân chuyển, biệt phái, đánh giá, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, khen thưởng, kỷ luật cán bộ, công chức, viên chức và thực hiện phân cấp quản lý công chức, viên chức đối với các tổ chức, đơn vị trực thuộc theo quy định của pháp luật.
Trước đó, có ý kiến cho rằng, dự thảo Luật bổ sung quy định từ chức đối với cán bộ, công chức (khoản 5 Điều 34 của Luật Tổ chức Chính phủ), nên để bảo đảm tính thống nhất, đề nghị bổ sung nội dung này trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức.
Về vấn đề này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xét rằng, việc cán bộ, công chức có thể xin từ chức đã được Luật Cán bộ, công chức hiện hành quy định cụ thể tại Điều 30 (đối với cán bộ) và Điều 54 (đối với công chức), đây không phải là một hình thức kỷ luật mà do cán bộ, công chức tự nguyện xin từ chức. Vậy nên, Luật Tổ chức Chính phủ quy định thẩm quyền của bộ trưởng trong việc cho từ chức đối với cán bộ, công chức thuộc phạm vi quản lý là phù hợp và bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.
Một điểm đáng chú ý nữa của luật này là làm rõ mô hình chính quyền đô thị 2 cấp (tương tự đề án thí điểm của Hà Nội).
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Khắc Định giải thích, trong quá trình tổng kết Hiến pháp năm 1992 và các luật có liên quan để xây dựng Hiến pháp năm 2013, Đảng, Quốc hội đều nhận thấy mô hình tổ chức chính quyền địa phương trong Hiến pháp năm 1992 và Luật Tổ chức hội đồng nhân dân (HĐND) và Ủy ban nhân dân (UBND) năm 2003 chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn, còn cồng kềnh, trùng lặp về chức năng, nhiệm vụ, chưa có sự phân biệt giữa mô hình tổ chức chính quyền địa phương ở nông thôn, đô thị và hải đảo.
Trong khi đó, tại thời điểm thông qua Hiến pháp năm 2013, các cơ quan có thẩm quyền vẫn chưa hoàn thành việc tổng kết toàn diện kết quả triển khai Nghị quyết số 26/2008/QH12 của Quốc hội về thí điểm không tổ chức HĐND huyện, quận, phường.
Vì vậy, để dự liệu trước và tạo độ mở cho việc tiếp tục đổi mới, đa dạng hóa mô hình tổ chức chính quyền địa phương, điều 111 của Hiến pháp năm 2013 quy định với 2 điều khoản khác nhau về “chính quyền địa phương” và “cấp chính quyền địa phương”.
Theo đó, chính quyền địa phương được tổ chức ở các đơn vị hành chính của “Nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”, còn “cấp chính quyền địa phương gồm có HĐND và UBND được tổ chức phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do luật định”.
“Hiện nay nhu cầu cải cách để tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế, đa dạng hóa mô hình tổ chức chính quyền địa phương phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo đang trở nên bức thiết”, ông Nguyễn Khắc Định Định cho biết.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội khẳng định việc Bộ Chính trị phê duyệt đề án thí điểm quản lý theo mô hình tổ chức chính quyền đô thị tại Hà Nội do Thành ủy Hà Nội trình và việc Chính phủ trình Quốc hội ban hành nghị quyết thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị ở Hà Nội tại kỳ họp thứ 8 cho thấy rất cần thiết đổi mới mô hình tổ chức chính quyền địa phương dựa trên cơ sở chính trị, pháp lý, thực tiễn.
Với những căn cứ trên đây, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị sửa quy định về mô hình tổ chức chính quyền địa phương theo hướng chính quyền địa phương ở quận, phường là cấp chính quyền địa phương, trừ trường hợp cụ thể Quốc hội quy định không phải cấp chính quyền địa phương. Cấp chính quyền địa phương ở quận, phường gồm có HĐND quận, phường và UBND quận, phường.
Ngoài ra, việc sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với đa số ý kiến, tán thành quy định giảm số lượng đại biểu HĐND các cấp từ 10-15% để tinh gọn bộ máy và nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND.
Quốc hội chốt tăng thêm quyền cho Thủ tướng?
Theo dự kiến, các dự luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1.7.2020 nhưng có bổ sung điều khoản chuyển tiếp đối với một số quy định liên quan đến số lượng đại biểu HĐND các cấp, cơ cấu Thường trực HĐND cấp tỉnh, số lượng cấp phó tại HĐND và UBND để áp dụng từ nhiệm kỳ 2021-2026.
Theo đó, một trong những điểm mới đáng chú ý trong luật sửa đổi lần này chính là việc Quốc hội bổ sung thêm một số quyền cho Thủ tướng.
Ngoài mười một nhóm nhiệm vụ và quyền hạn theo luật hiện hành, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Chính phủ có thêm quy định: Thủ tướng có quyền chỉ đạo việc quản lý cán bộ, công chức, viên chức trong các cơ quan hành chính Nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập; phân cấp hoặc ủy quyền thực hiện những nội dung thuộc thẩm quyền về quản lý công chức, viên chức.
Bên cạnh đó, Thủ tướng còn được bổ sung thêm thẩm quyền quyết định thành lập, sáp nhập, giải thể các cơ quan, tổ chức khác thuộc UBND cấp tỉnh; thành lập hội đồng, ủy ban hoặc ban khi cần thiết để giúp lãnh đạo Chính phủ nghiên cứu, chỉ đạo, phối hợp giải quyết những vấn đề quan trọng liên ngành.
Tuy nhiên, trong luật sửa đổi lần này, quy định Thủ tướng được quyết định tiêu chí, điều kiện thành lập, giải thể cơ quan chuyên môn đặc thù, chuyên ngành thuộc UBND tỉnh, huyện đã được bỏ đi.