Liên Xô giúp Trung Quốc
Ngày 24 tháng 5 năm 1955, Liên Xô đã chuyển gia căn cứ quân sự cảng Lữ Thuận cho Trung Quốc, kết thúc lịch sử gần 60 năm của các cuộc xung đột xung quanh thành phố này và các điểm giao cắt biên giới giữa Trung Quốc, Nga Nhật Bản. Thành phố mang tên Lữ Thuận của Trung Quốc, được xây dựng trên địa điểm của làng chài cùng tên vào những năm 1880.
"Vào năm 1955, Liên Xô đã từ bỏ chủ quyền của mình trên thành phố này để chứng tỏ Trung Quốc là một quốc gia thực sự độc lập và đã giúp Bắc Kinh củng cố vị thế chính sách đối ngoại của mình. Điều này cũng quan trọng đối với Moskva, thể hiện các nguyên tắc chống thực dân. Phần lớn các nhà nghiên cứu lịch sử Trung Quốc cho tới nay vẫn coi chúng ta là quốc gia giúp họ khôi phục lại sự toàn vẹn lãnh thổ và độc lập", - Myagkov nói.
Nhà sử học nhắc lại rằng cho đến năm 1945, hơn 40 năm trước, cảng Lữ Thuận và toàn bộ bán đảo Quan Đông, theo thoả thuận hòa bình Portsmouth đều thuộc sở hữu của Nhật Bản. Thành phố vẫn ở bên ngoài khu vực chiến sự trong Thế chiến II, cho đến ngày 22 tháng 8, lính dù Liên Xô đổ bộ chiếm cảng Lữ Thuận, bắt giữ toán lính đồn trú Nhật Bản. Trước đó có sự lo ngại quân đội Mỹ sẽ chiếm cảng trước, tàu chiến Mỹ đã ở gần và chỉ khi thấy quân đội Liên Xô thì họ mới rời đi.
"Chiến dịch chiếm cảng Lữ Thuận diễn ra trong khuôn khổ chiến dịch tấn công chiến lược Mãn Châu Lý của quân đội Liên Xô chống lại các lực lượng vũ trang Nhật Bản. Đội quan Quang Đông gần triệu người bị bao vây, đánh bại và bắt giữ. Quân địch mất hơn 700 nghìn người, trong đó có hơn 640 nghìn tù binh. Quân đội Liên Xô có khoảng 12 nghìn người thiệt mạng", - giám đốc khoa học của RVIO nói.
Theo hiệp ước Xô-Trung được ký kết trong cùng tháng đó, cảng Lữ Thuận được cho Liên Xô thuê trong 30 năm như một căn cứ hải quân.
"Từ năm 1945, cuộc nội chiến tiếp tục diễn ra ở Trung Quốc. Ngày 1 tháng 10 năm 1949, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được thành lập ở Bắc Kinh, nhưng chiến tranh vẫn tiếp diễn ở một số khu vực. Chỉ trong những năm 1950, lực lượng cộng sản mới kiểm soát phần lớn lãnh thổ Trung Quốc", - nhà sử học nói.
Sau đó quan hệ ngoại giao được thiết lập, Liên Xô tích cực giúp đỡ Trung Quốc, mặc dù chính mình cũng chỉ đang hồi phục sau chiến tranh. Trên lãnh thổ Trung Quốc, Liên Xô đã tiến hành xây dựng nhiều công trình, và sinh viên Trung Quốc học tại các trường đại học Liên Xô. Điều này cho phép thiết lập quan hệ rất tốt giữa hai nước.
"Việc chuyển giao cảng Lữ Thuận cho Trung Quốc là một bước tiến tự nhiên. Chấm dứt nội chiến, một nước Trung Quốc đoàn kết và mạnh mẽ không cần đến sự hiện diện của quân đội nước ngoài, mặc dù thân thiện, trên lãnh thổ của họ".