Mỗi đồng xu đều có hai mặt
Trong vài năm qua, các nhà khoa học đã xác định rằng, béo phì không chỉ liên quan đến bệnh tiểu đường, huyết áp cao và ung thư, mà còn đến sự suy giảm nhận thức. Ví dụ, cách đây không lâu, các nhà nghiên cứu từ Đại học Cambridge đã phát hiện ra rằng, ở những người trẻ tuổi thừa cân trí nhớ ngắn hạn làm việc kém hơn so với các bạn đồng lứa gầy gò. Ngoài ra, hiện có các bằng chứng cho thấy rằng, người thừa cân có nguy cơ tử vong sớm cao hơn.
Tuy nhiên, các chuyên gia Canada lưu ý, trong tất cả những trường hợp này, nguyên nhân chính không phải là béo phì mà là rối loạn chuyển hóa từ béo phì gây nên. Tăng thêm cân - được gọi là béo phì lành mạnh về mặt chuyển hóa - không làm tăng nguy cơ tử vong sớm.
Các nhà nghiên cứu đã đưa ra kết luận này dựa theo kết quả quan sát hơn 50 nghìn người béo. Trong số họ có cả những người thừa cân và những người bị béo phì mắc các rối loạn chuyển hóa khác nhau.
Sau 13 năm, khi khoảng 10% trong số những người được quan sát chết vì nhiều lý do khác nhau, hóa ra tỷ lệ tử vong không phụ thuộc vào cân nặng. Xét theo mọi việc, nguy cơ tử vong sớm liên quan đến huyết áp cao, dư thừa glucose và chất béo trong máu.
Tức là, sự dư thừa cân nặng tự nó không nguy hiểm, nguyên nhân chính là các tình trạng rối loạn từ nó gây nên, các tác giả của công trình khoa học lưu ý.
Béo phì lại có lợi ích bất ngờ
Trong cuộc nghiên cứu về người Canada, chỉ 1,2% người tham gia bị béo phì lành mạnh về mặt chuyển hóa. Số người thừa cân - thường được gọi là tiền béo phì - cao hơn nhiều. Theo WHO, trên thế giới hiện có hơn một tỷ người bị coi là thừa cân. Và chính họ là những người có cơ hội sống lâu hơn so với những người cùng lứa tuổi có cân nặng đạt chuẩn, tất nhiên, nếu không có những bệnh mãn tính nghiêm trọng.
Các nhà khoa học của Nhật Bản và Đan Mạch đã đưa ra những kết luận như vậy một cách độc lập. Ở Nhật Bản, các nhà khoa học đã quan sát trong thời gian 12 năm 50 nghìn cư dân của tỉnh Miyagi từ 40 đến 79 tuổi. Hóa ra, tính trung bình, những người tăng cân quá mức từ 5 đến 6 kg ở tuổi 40 với chỉ số khối cơ thể (BMI) từ 25 đến 30, sống lâu hơn vài năm so với những người mảnh mai và lâu hơn từ 6 đến 7 năm so với những người rất gầy có chỉ số BMI dưới 18. Những người này chết sớm hơn cả những người béo phì (BMI trên 30).
Sau khi phân tích dữ liệu về chiều cao, cân nặng và tuổi thọ của hơn một trăm nghìn người, các chuyên gia tại Đại học Copenhagen đã phát hiện ra rằng, tỷ lệ tử vong sớm ở những người thừa cân thấp hơn so với những người mảnh mai, quá gầy hoặc béo.
Theo các tác giả của công trình khoa học, nguyên nhân chính ở đây là chăm sóc y tế chất lượng. Những người béo phì thường tìm kiếm sự trợ giúp y tế hơn vì tác dụng phụ của việc thừa cân - cholesterol cao hoặc tăng huyết áp. Và hệ thống y tế hiện đại đã học cách đối phó hiệu quả với những vấn đề này. Tuy nhiên, những kết quả này không có nghĩa là béo phì có lợi ích cho toàn bộ cơ thể, các nhà nghiên cứu cảnh báo.
Nghịch lý miễn dịch
Các nhà khoa học từ Đại học Aarhus (Đan Mạch) đã nghiên cứu hồ sơ y tế của 35 nghìn người Đan Mạch nhập viện để được chăm sóc y tế hoặc phẫu thuật khẩn cấp trong thời gian từ năm 2011 đến năm 2015. Hóa ra, đa số người chết trong vòng 90 ngày sau khi xuất viện là những bệnh nhân không có vấn đề gì về cân nặng. Tỷ lệ tử vong ở những người thừa cân thấp hơn 40% và ở những bệnh nhân béo phì - 50%.
Kết quả đã không thay đổi ngay cả sau khi các nhà khoa học điều chỉnh dữ liệu có chú ý đến những thói quen xấu - cụ thể là hút thuốc, biến động cân nặng gần đây và những bệnh khác.
Các tác giả của công trình khoa học cho rằng, nguyên nhân là những người béo có nguồn cung cấp và dự trữ năng lượng khổng lồ cho cơ thể, mà điều đó là rất hữu ích trong các bệnh cấp tính. Ngoài ra, béo phì kích thích thường xuyên hệ thống miễn dịch, tức là cơ thể xác định tốt hơn và trung hòa tác nhân lây nhiễm.
Các nhà nghiên cứu từ bệnh viện thuộc Đại học Y Đài Bắc và Bệnh viện John Peter Smith ở Texas (Mỹ), sau khi phân tích gần 5 triệu hồ sơ y tế của các bệnh nhân nhập viện vì viêm phổi và nhiễm trùng huyết, đã phát hiện ra rằng, những người thừa cân có cơ hội cao hơn chữa khỏi hoàn toàn. Cơ hội chữa khỏi bệnh viêm phổi là cao hơn 29% và nhiễm trùng huyết - cao hơn 22% so với những bệnh nhân khác.
Ngoài ra, sự dư thừa cân nặng giúp điều trị một số loại khối u ác tính. Ví dụ, theo dữ liệu của Úc, sau khi điều trị bệnh ung thư phổi không tế bào nhỏ bằng liệu pháp miễn dịch, số người sống sót cao gấp đôi ở những bệnh nhân béo phì so với những người khác.
Các tác giả giải thích nghịch lý này bằng mối liên quan giữa béo phì và hệ thống miễn dịch. Trong quá trình tích tụ các mô mỡ, trong cơ thể xuất hiện tình trạng viêm và các tế bào lympho T với các thụ thể PD-1 bắt đầu nhân lên. Thông qua chúng, khối u ngăn chặn hệ thống miễn dịch, nhưng, chính các tế bào này là các điểm kiểm soát ức chế (còn gọi là các chốt kiểm soát miễn dịch – Immune checkpoints) chống ung thư. Các nhà khoa học đã đoạt giải Nobel Y học 2018 về phát hiện này.
Khi chúng được sử dụng để điều trị cho bệnh nhân thừa cân, hoạt động của các tế bào T tăng lên đáng kể, vì thuốc ngăn chặn phân tử PD-L1. Kết quả là, hệ miễn dịch của bệnh nhân tấn công khối u, nó co lại và biến mất hoàn toàn.