Việt Nam là nhà xuất khẩu các sản phẩm dệt may lớn thứ ba thế giới, chỉ đứng sau Trung Quốc và Ấn Độ. Đồng thời, bất chấp đại dịch do coronavirus, các doanh nghiệp Mỹ vẫn tìm đường xuất khẩu bông nguyên liệu (cotton) sang Việt Nam.
Việt Nam vươn lên thành công xưởng sản xuất khẩu trang của thế giới
Dịch Covid-19 khiến kinh tế thế giới suy thoái nghiêm trọng, làn sóng chuyển dịch đầu tư diễn ra mạnh mẽ hơn, các công ty lớn trong chuỗi cung ứng toàn cầu gấp rút “bỏ Trung Quốc” chạy sang Việt Nam nhằm tránh hệ quả của xung đột thương mại Mỹ - Trung và phát triển sản xuất trong điều kiện “bình thường mới”, tránh đứt gãy chuỗi cung ứng.
Tạp chí kinh tế - tài chính Nhật Bản, Nikkei Asian Review vừa có bài viết đánh giá về triển vọng Việt Nam vươn lên thành công xưởng sản xuất khẩu trang, thiết bị bảo hộ y tế hàng đầu thế giới trong bối cảnh đại dịch do coronavirus (Covid-19).
Đồng thời, theo tờ báo Nhật Bản, Việt Nam kỳ vọng ngành công nghiệp dệt may sẽ vẫn thu được lợi nhuận khổng lồ từ làn sóng dịch chuyển đầu tư ra khỏi nội địa Trung Quốc.
Theo Nikkei, Việt Nam đang thúc đẩy các doanh nghiệp sản xuất hàng may mặc chuyển sang tập trung vào thiết bị bảo hộ cá nhân, bao gồm cả khẩu trang, để bù đắp cho thực tế sụt giảm kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may và đầu tư nước ngoài vào chuỗi cung ứng tại địa phương do hậu quả của đại dịch coronavirus.
Những năm qua, các công ty may mặc, thời trang và giày dép đã chuyển dây chuyền sản xuất từ Đại Lục sang Việt Nam và loạt quốc gia Đông Nam Á lân cận nhằm hạn chế sự phụ thuộc vào Trung Quốc.
Tuy nhiên, đại dịch Covid-19 đã làm ngưng trệ xu hướng này. Sự gián đoạn mà theo quan điểm của Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) thì đây là cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất tring nhiều năm qua. Được biết, VITAS là hiệp hội đại diện cho 450 công ty chuyên về ngành hàng may mặc, giày dép.
Nikkei dẫn số liệu của Tổng Cục Thống kê cho biết, đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam từ đầu năm đến ngày 20 tháng 8 đã giảm 13,7% so với cùng kỳ năm 2019.
Những số liệu này hoàn toàn trái ngược với làn sóng đầu tư tăng nhanh trong nhiều năm qua tại Việt Nam, hay điển hình như đã tăng 7% năm 2019.
Theo Tổng cục Thống kê Việt Nam, xuất khẩu hàng dệt may cũng giảm 11,6% trong năm tính đến tháng 8/2020 so với cùng kỳ năm 2019, sau khi đơn đặt hàng từ Mỹ và châu Âu giảm mạnh.
Nikkei cũng nhấn mạnh, Việt Nam là quốc gia xuất khẩu hàng dệt may lớn thứu ba thế giới, chỉ đứng sau Trung Quốc và Ấn Độ.
Tờ báo Nhật cho rằng, ngành hàng dệt may là một trong những lĩnh vực đã giúp Việt Nam thoát khỏi đói nghèo và trở thành một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất trên toàn cầu.
Việt Nam đã xuất khẩu hàng may mặc với trị giá 32,6 tỷ USD vào năm 2019 thông qua các thương hiệu đa dạng từ Walmart cho đến Adidas.
“Kể từ mùa xuân năm nay, nhu cầu tiêu thụ toàn cầu giảm đáng kể đã tác động lớn đến lượng đơn đặt hàng của chúng tôi với các nhà cung cấp ở tất cả các thị trường sản xuất, bao gồm cả Việt Nam”, đại diện thương hiệu thời trang Thụy Điển H&M chia sẻ với Nikkei.
Trong khi đó, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) Vũ Đức Giang cho biết, chưa bao giờ ngành dệt may Việt Nam phải chịu áp lực và sự thay đổi nhanh chóng như vậy.
“Mỗi ngày lại có những diễn biến khác với ngày tiếp theo, mỗi tuần lại khác với tuần kế tiếp”, ông Vũ Đức Giang nói.
Để “cứu vớt tình hình” trong cuộc khủng hoảng COVID-19, Bộ Công Thương nhấn mạnh quyết tâm Việt Nam phải "trở thành công xưởng sản xuất khẩu trang của thế giới” để bù đắp lại số lượng đơn hàng dệt may sụt giảm mạnh.
Theo Bộ Công Thương, do số lượng đơn hàng về quần áo giảm mạnh, ít nhất 50 công ty đã chuyển hướng sang tập trung sản xuất khẩu trang y tế hoặc có dự định tương tự.
Một trong những doanh nghiệp lớn nhất trong nước, đi đầu xu hướng này là TNG, đối tác thường xuyên của các thương hiệu lớn như Levi's, Tesco và Decathlon. Kể từ đầu năm nay, khi dịch bệnh do coronavirus bùng phát, doanh nghiệp này đã xuất khẩu hàng triệu chiếc khẩu trang.
Ông Frank Weiand, chuyên gia cố vấn về nội địa hóa chuỗi cung ứng tại Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ ở Hà Nội, cho biết, nhiều công ty dệt may ở Việt Nam đã chuyển sang sản xuất khẩu trang và ít nhiều đã thành công với chiến lược này.
Mặc dù khẩu trang là mặt hàng có giá trị nhỏ, nhưng Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) Vũ Đức Giang cho biết đây lại là dòng sản phẩm có tiềm năng xuất khẩu lớn vì đang trở nên phổ biến, thậm chí là “bắt buộc” trên khắp thế giới.
Đồng thời, các nhà sản xuất dệt may Việt Nam đang đặt cược vào sản xuất khẩu trang, với giả thiết rằng nhu cầu toàn cầu về mặt hàng khẩu trang ít nhiều vẫn sẽ được duy trì vì trong bối cảnh đại dịch Covid-19 chưa thể kết thúc chỉ trong “ngày một ngày hai”.
Theo Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam, một hướng đi khác mà các công ty Việt Nam có thể áp dụng để thích ứng trong môi trường này là ứng dụng công nghệ mới, chẳng hạn như liên lạc trực tuyến nhờ hỗ trợ kỹ thuật số với các đối tác.
“Lần đầu tiên các công ty dệt may Việt Nam thực hiện toàn bộ giao dịch kinh doanh thông qua WeChat, từ giới thiệu sản phẩm, đến đàm phán giá cả”, Chủ tịch VITAS cho hay.
Mới hôm qua, trong báo cáo mới nhất của mình, Ngân hàng Phát triển Châu Á kỳ vọng nền kinh tế Việt Nam sẽ tăng trưởng 1,8% trong năm nay, đồng thời là một trong số ít quốc gia được kỳ vọng tăng trưởng dương.
Hà Nội đang tìm cách thoát khỏi sự phụ thuộc vào Trung Quốc
Tuy nhiên, trên thực tế dự báo đó thấp hơn nhiều so với mức tăng trưởng 7% mà Việt Nam đã ghi nhận trong năm 2019 và Hà Nội đang tìm cách thoát khỏi suy thoái và cắt giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc về nguyên liệu thô.
Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) ước tính các thành viên của mình dựa vào đến 60% nguồn cung ứng nguyên liệu từ nước ngoài mà chủ yếu là từ Trung Quốc.
Theo lãnh đạo Hiệp hội chia sẻ, con số mà VITAS hy vọng sẽ giảm xuống còn 30% bằng cách phát triển chuỗi cung ứng trong nước.
Một trong những chiến lược của hiệp hội là cung cấp dịch vụ tư vấn cho các công ty nước ngoài, khuyến khích họ đầu tư vào tất cả các khâu sản xuất chứ không chỉ ở khâu dệt may.
Bà Nguyễn Thị Tuyết Mai, Phó Tổng Thư ký VITAS, cho biết chiến lược thứ hai là vận động các công ty dệt may làm sạch quy trình sản xuất, chẳng hạn như xử lý nguồn nước bị nhiễm thuốc nhuộm.
Bà Mai phát biểu với Nikkei cho hay, quy trình sản xuất sạch hơn sẽ cho phép thúc đẩy các nhà sản xuất tiên tiến hơn thành lập tại các khu công nghiệp địa phương.
Tuy vậy, các doanh nghiệp và nhà phân tích cho rằng đầu tư nước ngoài sẽ tăng nếu Việt Nam có một chuỗi cung ứng lớn hơn và phát triển hơn, tuy nhiên, thực tế quy mô hiện tại ở Việt Nam về mọi mặt vẫn nhỏ hơn Trung Quốc.
“Mặc dù vậy, một khi các công ty dệt may tìm lại được nhu cầu đầu tư, họ sẽ tiếp tục rời bỏ Trung Quốc, Đài Loan hay Hàn Quốc, để tiết kiệm chi phí”, Chủ tịch VITAS Vũ Đức Giang nói dẫn chứng rằng, chẳng hạn, mức lương tối thiểu ở Việt Nam là 140 đô la một tháng, chưa bằng một nửa chi phí ở Trung Quốc.
Đồng thời, Việt Nam cũng có nhiều thỏa thuận thương mại nhất so với tất cả các nước Đông Nam Á khác, bao gồm Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương CPTPP và Hiệp định Thương mại Tự do EU-Việt Nam EVFTA sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho Hà Nội tăng cường thu hút vốn FDI.
Điển hình như hãng thời trang nổi tiếng H&M cho biết dù họ phải "linh hoạt vì những bất trắc" trong đại dịch Covid-19, H&M vẫn xác định Việt Nam là đối tác lâu dài "quan trọng".
"Điều đó nói rằng, chúng tôi không có kế hoạch thay đổi chiến lược tìm nguồn cung ứng lâu dài của mình trong tương lai", đại diện H&M nhấn mạnh.
Chủ tịch VITAS Vũ Đức Giang thì nói rằng đại dịch đang khiến các công ty toàn cầu nhận ra rằng họ cần phải đa dạng hóa chuỗi cung ứng bao gồm cả việc chuyển dịch sang Việt Nam.
"Ngay cả khi không có đại dịch này, các công ty vẫn muốn di cư, chuyển dịch. Nhưng dưới áp lực của Covid-19, xu hướng này ngày càng diễn ra nhanh chóng", ông Giang phát biểu trong một cuộc họp báo ở Thành phố Hồ Chí Minh khẳng định.
Doanh nghiệp Mỹ tính đường xuất khẩu bông sang Việt Nam?
Một trong những thông tin đáng chú ý tại buổi họp báo giới thiệu về Hội thảo trực tuyến chuyên ngành bông Mỹ Cotton Day Vietnam 2020 do Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) và Hiệp hội Bông Mỹ (CCI) tổ chức, chính là việc nhiều doanh nghiệp Hoa Kỳ, bất chấp đại dịch Covid-19 vẫn đẩy mạnh xuất khẩu bông sang Việt Nam.
Theo đại diện CCI cho biết, lượng bông Việt Nam nhập khẩu từ Mỹ chiếm 25% tổng sản lương xuất khẩu của Mỹ và là quốc gia nhập khẩu bông Mỹ nhiều nhất thế giới.
Thực tế, Việt Nam đã trở thành địa chỉ tiêu thụ hàng tỷ USD bông nguyên liệu từ các nhà cung cấp của Mỹ trong nhiều năm qua. Năm 2019, với 800.000 tấn bông nhập từ Mỹ, trị giá gần 1,6 tỷ USD, ngành dệt may Việt Nam trở thành “khách Vip” của giới sản xuất bông thế giới.
Tại buổi họp báo này, các đại biểu cho biết, Cotton Day Vietnam 2020 với chủ đề Dẫn đầu qua thời kỳ biến động: “Đối tác của doanh nghiệp dệt may trong thời kỳ mới” lần đầu tiên tổ chức dưới hình thức Hội thảo trực tuyến vào 22/9 được các nhà sản xuất bông Mỹ kỳ vọng kết nối thêm được nhiều nhà mua hàng mới từ Việt Nam.
Được biết, ngành kéo sợi Việt Nam phụ thuộc chủ yếu vào nguyên liệu bông nhập khẩu (chiếm 98% tổng lượng bông sử dụng). Lượng bông nhập khẩu vào Việt Nam tăng mạnh trong 10 năm trở lại đây, từ 150.000 tấn trong năm 2005 lên khoảng 1,2 triệu tấn trong năm 2016 và 1,6 triệu tấn vào năm 2019. Trong đó bông Mỹ luôn chiếm tỷ trọng lớn và Việt Nam trở thành một trong những quốc gia nhập khẩu bông lớn nhất.
Theo số liệu thống kê, trong 8 tháng đầu năm nay, nhập khẩu bông của Việt Nam sụt giảm do ảnh hưởng của dịch bệnh, chỉ đạt 1 triệu tấn, trị giá 1,62 tỷ USD, giảm 15,1% về trị giá so với cùng kỳ.
Tuy nhiên, phát biểu tại cuộc họp báo, ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) cho biết, bông Mỹ là một trong những sự lựa chọn có đóng góp rất lớn trong việc đáp ứng nhu cầu mở rộng ngành công nghiệp dệt may Việt Nam, tạo điều kiện thuận lợi để sản xuất và xuất khẩu hàng may mặc.
Tính đến hết tháng 8/2020, ngành dệt may đã xuất khẩu được 19 tỷ USD, giảm 13,5% so với cùng kỳ 2019. Mục tiêu trong năm 2020 của ngành là cán mốc 40 tỷ USD.
“Tuy nhiên, do dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, nhiều thị trường nhập khẩu truyền thống của ngành ngành dệt may Việt Nam giảm nhập khẩu xuất khẩu, có mặt hàng giảm đến 80 - 90%. Theo đó, khả năng xuất khẩu của ngành dệt may trong năm 2020 chỉ đạt khoảng 32,5 tỷ USD”, Chủ tịch VITAS cho hay.
Dự kiến, trong sự kiện năm nay, các lãnh đạo của CCI và VITAS sẽ cùng báo cáo, đánh giá và thảo luận những vấn đề nóng về ngành bông toàn cầu, ngành dệt may trong ảnh hưởng của đại dịch, chương trình phát triển bền vững, cũng như các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp dệt may trong giai đoạn “bình thường mới” hậu Covid-19.