Phóng viên Sputnik tìm hiểu để phân giải - thực tế đã xảy ra điều gì vậy?
«Tất cả đã chết»
Nhận ra trước tiên sự thay đổi màu sắc của đại dương là những người chơi lướt ván. Họ cũng phát hiện vô số động vật biển chết la liệt trên bờ cát Vịnh Avachaskiy. Tất nhiên là chụp ảnh, quay phim và tung lên mạng.
«Đã xảy ra điều gì khủng khiếp: phải chăng một thứ chất độc nào đó đã rò rỉ vào nước biển Thái Bình Dương của chúng ta ở Kamchatka. Bạch tuộc, cá, sao biển và nhím biển đều chết, từ Mũi Nalychev cho đến Vịnh Avachaskiy. Mà đó là hơn bốn chục cây số», - chị Yola Zikratova viết trên mạng xã hội.
Sau khi bơi, chị và những người lướt ván khác bị sưng mắt, trên da xuất hiện các nốt kích ứng mẩn ngứa. Theo lời chị cho biết, tổng cộng có đến hơn 20 người bị ảnh hưởng:
«Nôn mửa, sốt, chuột rút, đau bụng. Khó thở, phát sinh triệu chứng ngay cả khi không tiếp xúc với nước».
Các chuyên gia đến «hiện trường» xác minh thấy rằng hàm lượng các sản phẩm từ dầu mỏ vượt quá mức thường 3,6 lần, phenol - 2 lần. Cư dân địa phương được khuyến cáo không nên ra bãi biển. Cơ quan Công tố môi trường bắt đầu kiểm tra. Các mẫu cát, nước và mẫu động vật chết được gửi bằng máy bay về Matxcơva để phân tích. Tình hình được đặt dưới sự kiểm soát của văn phòng trung ương thuộc Ủy ban Điều tra.
Chính quyền đang xem xét ba giả thiết: ô nhiễm công nghệ, tác động tự nhiên (bão) và hoạt tính địa chấn. Theo kết quả khám nghiệm đầu tiên tại cửa sông Nalycheva đổ vào vùng nước gần Kamchatka, nồng độ các chất độc hại không vượt quá mức tối đa cho phép. Không tìm thấy dấu vết của các hoá chất. Bộ Tài nguyên cam đoan rằng khả năng xảy ra thảm họa sinh thái nhân tạo là cực hãn hữu.
«Chưa từng thấy»
Song song, các nhà khoa học cũng vào cuộc xác minh. Trên bờ biển Vịnh Avachaskiy, các chuyên gia thuộc chi nhánh Nga của Quỹ Thiên nhiên Hoang dã toàn thế giới (WWF) đã phát hiện có tảo đỏ.
«Tảo đỏ thường sống ở độ sâu lớn - từ 15 mét. Chúng chẳng sợ sóng gió bão táp, cực kỳ hiếm có khi nào mà tảo đỏ tràn lên bờ và chắc chắn không phải với số lượng nhiều như vậy. Đời tôi chưa bao giờ thấy thứ gì như thế này», - ông Sergey Korstelev, TSKH Sinh học, điều phối viên chương trình về phát triển nghề đánh cá biển bền vững của WWF Nga nói với Sputnik.
Các chuyên gia của Quỹ cũng tình cờ phát hiện ra vỏ của loài ngao thường tìm được trên bở chỉ ở dạng mẫu vật đơn lẻ. Ngoài ra còn có rất nhiều sò vẹm. Ông Alexei Knizhnikov, Giám đốc chương trình WWF-Nga về trách nhiệm sinh thái của doanh nghiệp cho rằng ở đây khó có thể là hậu quả của cơn bão hoặc chất thải từ các sản phẩm dầu mỏ.
Nhà sinh vật học của Trung tâm cứu hộ động vật biển có vú «Delfa», ông Grigory Tsidulko cho biết thêm rằng trên bờ biển có xác những sinh vật nhuyễn thể thuộc lớp Chân bụng.
«Thông thường, sóng biển đánh lên bờ chỉ những chiếc vỏ rỗng của đám Chân bụng này. Nếu bên trong vỏ có một sinh vật sống, thì những chiếc vẩy nắp ngoài sẽ khép chặt, đó là cách chúng tự vệ và đợi được đưa trở lại nước. Và lập tức đập vào mắt là những con nhím biển trông như thế nào. Sau bão, những gì còn lại của nhím biển chỉ là một khung xương nhỏ. Nhưng bây giờ trông chúng hoàn toàn dị thường, gần như không có cái gai nào, cứ như thể đã bị đốt trụi», - ông Tsidulko giải thích.
Xuất phát từ thực tế các loài động vật và thực vật vốn sống ở đáy biển bây giờ xuất hiện trên bờ cát, ông Aleksey Knizhnikov kết luận: không phải lớp nước bề mặt bị ô nhiễm, như trong trường hợp tràn dầu, mà là toàn bộ độ sâu của biển bị ô nhiễm.
«Có lẽ đây là thứ chất rất độc với độ hòa tan cao», - chuyên gia này gợi ý.
«Hoàn toàn không phải hư cấu»
Chuyên gia Grigory Tsidulko thân chinh gặp những người lướt ván. Họ thấy người không ổn và các triệu chứng bệnh ngay từ tháng 9. Tuy nhiên, không ai ngờ rằng sự yếu mỏi, đau họng và luôn có «sạn cát» trong mắt lại theo cách nào đó có liên quan đến nước biển. Mọi người chỉ bắt đầu lo lắng khi nhìn thấy xác những con vật chết dạt trên bờ cát.
«Đây không phải là chuyện hư cấu: có các tài liệu y tế xác nhận bị bỏng màng nhầy và giác mạc mắt. Họ nói không có chuyện nhiều người đổ xô đến các cơ sở y tế. Nhưng vào thời điểm này của năm, không phải toàn thể dân Petropavlovsk-Kamchatsky đều đi bơi. Hiện tượng xảy ra thực sự là thảm hoạ sinh thái», - nhà khoa học giải thích.
Chuyên gia sinh học biển cho rằng cũng không thể gán cho hoạt tính địa chấn. Bởi khi đó, phải có nhiều động thực vật bị ảnh hưởng và tình trạng tổn thương cũng sẽ khác. Theo quan điểm của ông, sự thể là do chất thải cục bộ.
Quan điểm của ông được sự tán đồng chia sẻ của bà Svetlana Artemyeva, Kỹ sư trưởng tại Viện Sinh thái và Tiến hóa mang tên A. N. Severtsov (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học LB Nga).
«Tôi đã làm việc ở Kamchatka 12 năm và nhiều lần quan sát hoạt tính núi lửa. Tuy nhiên, hiện tượng này không kèm theo bất kỳ điều gì như hiện nay. Tất nhiên, các quá trình kiến tạo có khác biệt với nhau. Trong bất kỳ trường hợp nào cũng cần nghiên cứu kỹ lưỡng. Hiện tại chưa thể có giải đáp duy nhất. Tôi nghĩ rằng ở đây có tác động của con người đến môi trường. Chưa thể nói loại chất nào đã rơi vào đại dương, các nhà độc chất học sẽ tìm ra điều đó. Nhưng các sản phẩm từ dầu mỏ thì chính xác là không liên quan gì, bởi nếu vậy thì phải có lớp màng bao phủ trên bề mặt nước biển», - chuyên gia Svetlana Artemyeva nêu ý kiến.
Hiện thời các chuyên gia chưa nói về hậu quả, chỉ sau nhiều cuộc kiểm tra mới có thể đánh giá về tổng thể quy mô ô nhiễm.
Tuy nhiên, ngay lúc này mọi người đều nhất trí rằng hệ thống quan trắc môi trường làm việc không đạt hiệu quả cần thiết. Những điểm dị thường thường đều chủ yếu do cư dân địa phương và các nhà hoạt động môi trường thông báo trước hết. Để không cho tái diễn tình trạng này, các chuyên gia cảnh báo cần có sự tương tác chặt chẽ của các cấu trúc chuyên trách Liên bang và khu vực, để thiết lập hệ thống kiểm soát môi trường chặt chẽ và thường xuyên.