Bộ trưởng Bộ Công Thương: “Dự án thủy điện nào cũng có mặt tích cực và tiêu cực”
Ngày 5/11, Quốc hội bước sang ngày thứ 3 thảo luận tại nghị trường về tình hình kinh tế - xã hội, ngân sách, đầu tư công, tài chính quốc gia... Các đại biểu tiếp tục tranh cãi về mặt trái của thủy điện.
Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh, dự án thủy điện nào cũng có mặt tích cực và tiêu cực. Pháp luật Việt Nam đã có quy trình về pháp lý rất bài bản, đảm bảo hiệu quả trong từng dự án. Người đứng đầu Bộ Công Thương nhấn mạnh, ở đây là Luật Đầu tư, báo cáo kinh tế kỹ thuật, báo cáo tác động môi trường.
“Đây là những nhân tố cơ bản để giúp cấp có thẩm quyền đánh giá, xem dự án đó, cái nào là chủ đạo, có hiệu quả hay không, tác động tiêu cực còn có những gì”, Bộ trưởng Bộ Công Thương nói.
Bên cạnh đó, các dự án này phải đảm bảo điều kiện để hạn chế bớt tiêu cực, để khai thác tốt những ưu thế, lợi ích.
Liên quan đến vấn đề quản lý đất, đất rừng tự nhiên, theo Bộ trưởng, trên thực tế khi thực hiện có các khâu quan trọng như khâu bổ sung quy hoạch xuất phát từ địa phương và địa phương đều phải căn cứ theo Thông tư 43, trong đó nói rõ tiêu chí sử dụng đất như nào.
“Khi chúng tôi bổ sung quy hoạch phải làm thủ tục xin ý kiến các bộ ngành liên quan để đảm bảo phù hợp quy hoạch. Sau đó, quy trình đầu tư, các cấp có thẩm quyền phê quyệt, quản lý đầu tư”, Bộ trưởng nói.
Nói về tiêu chí sử dụng đất, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho rằng, nếu dự án thủy điện nào vượt quá 10 ha đất cho 1 MW thì không được xem xét. Để bổ sung dự án thủy điện vào quy hoạch, Bộ Công Thương phải xin ý kiến của rất nhiều bộ, ngành. Sau đó, cấp có thẩm quyền mới phê duyệt dự án đầu tư, quản lý các dự án đầu tư.
Đối với thủy điện nhỏ đã hết khấu hao, hết vòng đời của dự án, căn cứ theo Luật Xây dựng, Luật Điện lực, các dự án này phải báo cáo về chất lượng hồ, đập, hướng sử dụng hoặc phải tháo dỡ.
Về việc xử lý các tấm pin quang điện sau khi thủy điện này hết giá trị sử dụng, Thủ tướng đã giao Bộ Khoa học và Công nghệ lập quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng hệ thống xử lý các tấm pin này. Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cũng cho rằng, chỉ khoảng 3% hóa chất của các tấm pin này là có tác động đến môi trường. Các chủ đầu tư có trách nhiệm thu hồi, xử lý.
Trong phiên thảo luận vào chiều 4/11, Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh đã có phần giải trình việc phát triển thủy điện.
“Chúng ta đang phụ thuộc rất nhiều vào năng lượng nhập khẩu, trong khi năng lượng sơ cấp đã gần hết. Năng lượng từ thủy điện là nguồn năng lượng rất quan trọng”, người đứng đầu Bộ Công Thương nói.
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết đã 2 lần tham gia cùng đoàn công tác tại Quảng Bình, Quảng Trị và gần đây là Quảng Nam, Quảng Ngãi cho thấy, lượng mưa ở một số tỉnh miền Trung rất lớn, lên đến hàng nghìn mm mỗi đợt. Thời gian lưu bão của cơn bão số 9 kéo dài đến 6 tiếng, tác động đến cấu tạo địa chất, điều kiện đất đai, thổ nhưỡng của địa phương và gây ra sụt lở nghiêm trọng.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đã tranh luận với hai đại biểu Lưu Bình Nhưỡng (Đoàn Bến Tre) và Dương Trung Quốc (Đoàn Đồng Nai) về vấn đề thủy điện và tác động môi trường của các dự án này.
Đại biểu Quốc hội đề xuất những giải pháp quản lý thủy điện
Tranh luận với Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, đại biểu Lê Thanh Vân (Cà Mau) nhắc lại câu chuyện khi xây dựng thủy điện Sông Đà. Mục tiêu ban đầu là trị thủy, sau đó mới đến mục tiêu phát điện. Chính vì sử dụng chủ yếu điều tiết lũ nên Hà Nội đã tránh được những đợt lụt lịch sử. Từ ngày có thủy điện Sông Đà đã điều tiết nước rất tốt.
Tuy nhiên, đánh giá về mặt trái của thủy điện, ông Lê Thanh Vân thừa nhận có sự lạm dụng trong việc xây dựng nhà máy, lựa chọn địa điểm, quy trình. “Đáng tiếc rằng một số chủ đầu tư lạm dụng công trình để trục lợi thông qua phá rừng, lấy nguồn gỗ quý của rừng tự nhiên”, đại biểu Thanh Vân nhấn mạnh đó là điều đáng lên án.
Theo đại biểu Lê Thanh Vân, đánh giá phải khách quan, nhiều chiều và con người chính là chủ thể vi phạm pháp luật do lợi ích nhóm gây ra, xử là xử động cơ mục đích của họ. “Không nên vì lũ lụt mà đổ hết cho thủy điện”, đại biểu Thanh Vân nêu quan điểm.
Phát biểu tranh luận lại, đại biểu Dương Trung Quốc (Đoàn Đồng Nai) cho rằng, khi nói về vấn đề thủy điện, không nên tùy tiện so sánh với Biển Đông. Đại biểu Dương Trung Quốc cảnh báo nếu chúng ta không nhìn nhận đúng về câu chuyện thủy điện sẽ để lại hậu quả nặng nề trong vài chục năm nữa.
Tham gia tranh luận, đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh (Khánh Hòa) đồng tình với quan điểm xây dựng thủy điện luôn có hai mặt.
Với mặt tích cực, ông Thịnh cho rằng, cần ủng hộ việc chúng ta đã thực hiện đúng các quy trình, như Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhận định. Với mặt tiêu cực, Bộ Công Thương đang kiểm soát tương đối chặt chẽ, đặc biệt trong nhiệm kỳ này. Ông Đỗ Ngọc Thịnh đề nghị Bộ trưởng Bộ Công Thương kiểm soát có hiệu quả hơn những mặt tiêu cực.