Lực lượng Cận vệ Quốc gia Nga không nằm trong cơ cấu của Lực lượng Vũ trang, không phải là hình thái chuẩn bị chủ lực dự trữ của quân đội và duy trì chất lượng chuyên nghiệp của đội ngũ này. Quân Cận vệ được thành lập trên cơ sở các đơn vị thuộc Bộ Nội vụ. Nhưng Rosgvardiya cũng không phải là cảnh sát theo cách hiểu thông thường, mà là một cơ cấu công lực đặc biệt với những nhiệm vụ riêng.
Quân Cận vệ Nga là gì?
Các đội quân hiện đại của Cận vệ Quốc gia Nga là thừa kế trực tiếp của lực lượng quân Nội vụ Liên Xô được thành lập ngay sau Cách mạng Tháng Mười năm 1917. Sau khi trải qua mấy giai đoạn sáp nhập và tái tổ chức, năm 1937, quân Nội vụ trở thành một bộ phận thuộc Hội đồng Dân ủy Nội vụ Liên Xô. Họ thực hiện rất nhiều nhiệm vụ rộng lớn, từ bảo vệ các chủ thể trọng yếu nhất của Nhà nước (những xí nghiệp quốc phòng lớn, nhà máy điện, nút giao thông đường sắt, cầu, thang máy) cho đến áp giải tù nhân.
Nhiệm vụ của quân Cận vệ Quốc gia Nga thời nay
Quyết định về việc thành lập “Quân Cận vệ Quốc gia LB Nga” trên cơ sở các đơn vị nội chính thuộc Bộ Nội vụ được thông qua vào tháng 4 năm 2016.
Ở mức độ nhất định, quân Cận vệ Quốc gia Nga hay Rosgvardiya là lực lượng tương tự như Cảnh sát Cơ động của Việt Nam. Nhưng đây còn là cấu trúc thực thi pháp luật riêng biệt có khả năng chống lại những thách thức và mối đe dọa hiện đại, được đào tạo và trang bị mọi thứ cần thiết để hoàn thành những nhiệm vụ này. Phương châm của đội quân này là “Luôn cảnh giới!”. Đã hình thành 8 liên khu của quân Rosgvardiya và các cơ quan lãnh thổ ở mỗi khu vực của Liên bang Nga. Người đứng đầu cơ cấu này là Đại tướng Viktor Zolotov - Giám đốc Lực lượng Cận vệ Quốc gia kiêm Tư lệnh trưởng lực lượng Cận vệ Quốc gia. Cũng như những người đứng đầu Bộ Quốc phòng, Bộ Nội vụ và Bộ Các Tình trạng khẩn cấp, ông Zolotov là thành viên Hội đồng An ninh Nga.
Dấu hiệu biểu trưng trong trang phục của "Cận vệ Nga" là chiếc mũ bê-rê màu bordeaux-nâu đỏ thẫm. Tuy nhiên, để nhận được chiếc mũ này, cần phải trải qua quá trình rèn luyện và trả thi khó khăn về năng khiếu nghề nghiệp, trong đó có yêu cầu cao nghiêm ngặt về thể chất lẫn đạo đức và tâm lý. Không phải ứng viên nào cũng có thể chịu được quá trình đào luyện thử thách này.
Các binh sĩ thuộc quân Cận vệ Quốc gia Nga đảm trách bảo vệ những lô hàng đặc biệt, các chủ thể an ninh Nhà nước, các cơ sở thuộc tổ hợp nhiên liệu-năng lượng, nhà máy điện hạt nhân, các xí nghiệp sản xuất tiềm ẩn nguy cơ (gồm cả doanh nghiệp hạt nhân và hóa chất). Thuộc phạm vi bảo vệ của họ còn có những địa điểm vui chơi dành cho trẻ em tầm Liên bang như Trung tâm Thiếu nhi "Artek" (Crưm), "Orlenok" và "Smena" (vùng Krasnodar, bờ Biển Đen), "Ocean" (vùng Primorsky, Viễn Đông Nga). Ngoài ra, Rosgvardiya còn tham gia vào việc đảm bảo trật tự xã hội tại những sự kiện lớn và các cuộc thi đấu thể thao, tại các địa điểm vui chơi công cộng trong những ngày hội quốc gia, các ngày lễ, cũng như tham gia chống bạo loạn, chống chủ nghĩa khủng bố và chủ nghĩa cực đoan, chống săn bắn đánh bắt bất hợp pháp trên đất liền và dưới nước, và chống tham nhũng.
Một trong những chức năng quan trọng của quân Cận vệ Nga là hoạt động cấp phép cho công dân sở hữu vũ khí (săn bắn, dân dụng) và kiểm soát lưu thông vũ khí. Ở Nga, không bán vũ khí tự do như ở Hoa Kỳ, nhưng cũng không có những hạn chế nghiêm ngặt như ở một số nước chấu Á-Thái Bình Dương (Nhật Bản, Trung Quốc, Việt Nam, Campuchia, Brunei, Myanmar và Hàn Quốc). Theo dữ liệu tính đến cuối năm 2019 (chưa có thêm dữ liệu gần đây), ở Nga có khoảng 4 triệu người sở hữu hợp pháp hơn 6,6 triệu vũ khí. Ngoài ra, Rosgvardiya kiểm soát hoạt động của các công ty bảo vệ tư nhân và thám tử tư.
Thêm nữa, trên cơ sở thương mại, Rosgvardiya tham gia "bảo vệ an ninh tư nhân" cho các văn phòng, cửa hiệu, nhà riêng và căn hộ tư nhân khỏi bọn trộm cướp (chức năng này do cảnh sát chuyển giao). Cuối cùng, quân Cận vệ Quốc gia Nga hay Rosgvardiya sẵn sàng tham gia việc xử lý khắc phục hậu quả của các tai nạn tự nhiên và nhân tạo cũng như những tình huống bất thường khẩn cấp khác, sát cánh cùng với lực lượng cứu hộ chuyên nghiệp là các quân nhân và sĩ quan của Bộ Các Tình trạng khẩn cấp LB Nga.