Tin tức về việc thu hồi hơn 700 chiếc xe Model 3 được sản xuất cho thị trường Trung Quốc do các vấn đề có thể xảy ra với dây an toàn và lốp xe đã không làm tăng thêm tin tức tích cực. Kết quả cổ phiếu Tesla giảm hơn 5% trong tuần, và vốn hóa công ty giảm gần một phần ba so với mức đỉnh vào cuối tháng Một.
Đèn xanh từ Bắc Kinh
Tesla từng được Bắc Kinh bật đèn xanh để phát triển hoạt động kinh doanh. Công ty xây dựng nhà máy nước ngoài đầu tiên tại Thượng Hải. Việc này có lợi cho cả hai bên. Theo đó Bắc Kinh chứng tỏ sự cởi mở ngày càng tăng của Trung Quốc với thế giới bên ngoài: nhà máy của nhà sản xuất Mỹ bắt đầu hoạt động ở Thượng Hải ngay giữa cao điểm cuộc chiến thương mại Trung - Mỹ. Đối với Tesla, việc nội địa hóa sản xuất ở Trung Quốc cũng mang lại lợi ích không thể phủ nhận. Trung Quốc là thị trường xe điện lớn nhất thế giới. Hơn nữa, khoảng cách so với thị trường lớn thứ hai - Hoa Kỳ — trong năm ngoái lên tới 1 triệu xe. Tesla, giống như các nhà sản xuất xe điện toàn cầu khác, rất háo hức để có được một miếng bánh lớn trong đó.
Tesla xây dựng nhà máy ở Thượng Hải trong thời gian kỷ lục
Tháng 12 năm 2018, nhà máy có công suất thiết kế lên tới 250 nghìn xe / năm bắt đầu được xây dựng và một năm sau đó, những chiếc xe Model 3 đầu tiên ra khỏi dây chuyền lắp ráp. Người đứng đầu công ty, Elon Musk, nhiều lần công khai bày tỏ sự ngưỡng mộ của mình về tốc độ xây dựng nhanh chóng ở Trung Quốc và cách chính quyền địa phương làm tất cả những gì có thể để giảm bớt thủ tục quan liêu, nhanh chóng tổ chức quá trình sản xuất. Các ngân hàng Trung Quốc tích cực tham gia tài trợ cho dự án. Trong tổng số vốn đầu tư 2 tỷ USD, 1,4 tỷ USD được cung cấp từ các tổ chức tài chính Trung Quốc dưới dạng các khoản vay.
“Trung Quốc rất tuyệt, còn người Mỹ chỉ nghĩ đến sự tự mãn và quyền lợi của mình. Những người Trung Quốc thông minh, chăm chỉ đơn giản là làm công việc của họ”, Musk nói vào năm ngoái.
Ban đầu, kỳ vọng đã được đáp ứng. Năm ngoái, công ty của Elon Musk bán được nhiều xe điện nhất ở Trung Quốc - 135 nghìn chiếc. Vị trí thứ hai là công ty khởi nghiệp Trung Quốc Nio (hơn 40 nghìn xe), tiếp theo là Xpeng (27 nghìn xe). Tesla lọt vào S&P 500 năm ngoái nhờ thị trường Trung Quốc rộng lớn. Trong khi doanh số bán xe hơi trên toàn thế giới giảm mạnh do coronavirus gây ra, thì sự phục hồi nhanh chóng của nền kinh tế Trung Quốc và hoạt động sản xuất đã khiến hoạt động kinh doanh của Tesla trở nên sinh lợi vào năm 2020.
Thách thức tại thị trường Trung Quốc
Tuy nhiên, vào nửa cuối năm 2020, công ty bắt đầu gặp khó khăn tại thị trường Trung Quốc. Đầu tiên, Cục Quản lý Nhà nước về Quy chế Thị trường (SAMR), trước nhiều lời phàn nàn của người dùng xe Tesla về vấn đề với hệ thống treo, đã thông báo cho công ty việc phải thu hồi và kiểm tra các lỗi tiềm ẩn. Tesla cho biết vào thời điểm đó, người dùng Trung Quốc phàn nàn về cơ phận này cao gấp đôi so với khách hàng từ các quốc gia khác. Tuy nhiên, Tesla đã tuân thủ và thu hồi hơn 10 nghìn xe ô tô. Sau đó, vào năm 2021, một loạt vụ bê bối mới ập đến. Trong Triển lãm Ô tô Thượng Hải, một khách hàng bất bình đã trèo lên nóc một chiếc ô tô trưng bày, công khai cáo buộc công ty không đảm bảo chất lượng xe và dịch vụ sau bán hàng kém cỏi. Chiếc xe Tesla được cho là do cô ta mua đã dính vào một vụ tai nạn do phanh có vấn đề, còn Tesla không giải quyết khiếu nại và không bồi thường thiệt hại. Sau câu chuyện ầm ĩ này, các nhà quản lý Trung Quốc đã chú ý đến công ty Mỹ, chỉ ra sự cần thiết phải kiểm soát chất lượng sản phẩm kỹ lưỡng hơn và làm việc với các yêu cầu từ người mua.
Thị trường xe điện Trung Quốc chắc chắn là rất hứa hẹn. Tuy nhiên, người tiêu dùng cũng khá khắt khe. Trong hai mươi năm, số lượng người thuộc tầng lớp trung lưu tăng từ 39 triệu lên hơn 700 triệu. Năm nay, Trung Quốc đã vượt Mỹ về số lượng tỷ phú đô la. Do đó, nếu không có thái độ đúng mực đối với khách hàng, dịch vụ chất lượng cao, sẽ khó có công ty nào, kể cả lớn nhất toàn cầu có được chỗ đứng tại thị trường Trung Quốc, Liu Xingliang - chuyên gia Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ Internet, nói với Sputnik.
Sự gián đoạn cung cấp chip điện tử gây ra rất nhiều vấn đề cho các nhà sản xuất ô tô. Tình hình này phần lớn do các hành động của Mỹ nhằm hạn chế cung cấp chip cho các công ty Trung Quốc. Theo đó, các nhà sản xuất thiết bị điện tử lớn nhất Trung Quốc buộc phải lấp đầy các kho hàng của họ, dự trữ các sản phẩm dành "cho ngày mưa gió". Tình trạng thiếu chip, theo nhiều ước tính khác nhau sẽ được khắc phục, nhanh nhất là chỉ trong năm tới, và tệ nhất là thâm hụt sẽ duy trì cho đến giữa năm 2023. Điều này không thể không ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của Tesla. Do vậy các vấn đề đối với nhà sản xuất ô tô Mỹ đã nảy sinh trong một tổng thể phức tạp, theo ý kiến ông Liu Xingliang.
Tác động của quan hệ Mỹ - Trung
Tất nhiên, bối cảnh rộng lớn hơn của quan hệ Mỹ-Trung cũng cần được tính đến. Xét cho cùng, người tiêu dùng Trung Quốc, mặc dù thực dụng trong sở thích, nhưng trong trường hợp quan hệ chính trị của Trung Quốc với bất kỳ quốc gia nào xấu đi, họ sẽ tích cực thể hiện lập trường yêu nước. Đó là trường hợp du khách Trung Quốc từ chối đến Hàn Quốc sau khi Seoul triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa THAAD của Mỹ. Khi tranh chấp lãnh thổ với Nhật Bản trở nên nghiêm trọng hơn, người Trung Quốc phát động các chiến dịch tẩy chay hàng hóa Nhật Bản. Những người yêu nước quá khích thậm chí còn đốt cả những chiếc xe hơi Nhật Bản của chính mình. Sau khi quan hệ với Úc xấu đi, người Trung Quốc mua ít rượu vang Úc hơn, và ít đi du lịch đến Úc. Nói cách khác, tình hình chính trị quyết định phần lớn đến sở thích tiêu dùng của người Trung Quốc.
Mối quan hệ Mỹ - Trung xấu đi không góp phần làm tăng mức độ phổ biến của hàng hóa Mỹ. Ngoài ra, chính quyền Trung Quốc không chỉ có thể bật đèn xanh cho các công ty nước ngoài mà còn có thể đòi lại chính những đồng tiền này. Ví dụ Mỹ đã khiển trách Huawei, HikVision và các công ty công nghệ Trung Quốc khác trong nhiều năm qua vì thiết bị của họ gây ra mối đe dọa đối với an ninh quốc gia, được cho là do có khả năng cài đặt "cửa hậu" cho phép thực hiện các hoạt động gián điệp. Nhưng trong trường hợp này, ai có thể nói chiếc Tesla, được trang bị camera và cảm biến, lại không thể truyền dữ liệu và không thu thập thêm thông tin? Trên thực tế, những lo ngại đó đã được quan chức bày tỏ, vì vậy Tesla buộc phải khẩn trương thành lập một trung tâm dữ liệu ở Trung Quốc để đảm bảo với khách hàng rằng dữ liệu của họ không rời khỏi lãnh thổ CHND Trung Hoa.
Bằng cách này hay cách khác, hành vi của Tesla đã thay đổi. Nếu trước đó, về cơ bản công ty không có dịch vụ PR và tin rằng sản phẩm của mình sẽ có nhu cầu cao trong mọi trường hợp, thì giờ đây Tesla đang lo lắng về hình ảnh của chính mình. Có một cái gì đó để giành giật. Ô tô điện dự kiến sẽ chiếm khoảng 9% -10% tổng doanh số bán ô tô mới tại Trung Quốc trong năm nay. Nhà nước tiếp tục kích thích hỗ trợ thị trường này. Rốt cuộc, mục tiêu là đạt được tính trung hòa khí thải carbon vào năm 2060. Nhưng thực tế là Tesla có những đối thủ nặng ký. Không chỉ có xe điện hạng sang NIO và Xpeng của Trung Quốc. Cuối năm ngoái, “đứa con” Hong Guang Mini do GM và SAIC hợp tác sản xuất đã gia nhập thị trường. Vào tháng 1 năm nay, nó đã vượt qua đáng kể Model 3 từng là bất khả chiến bại của Tesla về doanh số bán hàng.