Hầu hết mọi nhà sản xuất ô tô lớn trên thế giới đều cố gắng chiếm lĩnh thị phần xe chạy điện ở Trung Quốc. Giờ đây, các công ty ngoài ngành cũng tham gia vào ngành công nghiệp này.
Thoạt nhìn, quyết định đi vào sản xuất xe điện của Xiaomi có vẻ hơi kỳ lạ. Công ty từ lâu đã chuyên về sản xuất điện thoại thông minh, hàng điện tử và gia dụng. Và thương hiệu được biết đến trước hết là sản phẩm chất lượng khá cao và giá rẻ. Đánh giá về hiệu quả tài chính của Xiaomi, việc tập trung vào phân khúc hàng giá rẻ tỏ ra đã thành công. Năm 2020, doanh thu của công ty tăng 19% lên 37,7 tỷ đô la và lãi ròng tăng 13%, lên 2 tỷ đô la. Điều này cho phép công ty tăng vốn hóa thị trường lên 100 tỷ đô la. Ở mảng điện thoại thông minh, những thất bại của Huawei do lệnh trừng phạt của Mỹ đã giúp Xiaomi vươn lên vị trí thứ 3 về doanh số bán hàng trên thế giới, chỉ sau Samsung và Apple.
Tuy nhiên, công ty thực sự nghiêm túc trong việc phát triển các sản phẩm công nghệ cao và đắt tiền, cụ thể là xe điện. Bộ phận mới của Xiaomi sẽ do đích thân người sáng lập công ty, Lei Jun, lãnh đạo. Theo ông, công ty hiểu rõ việc khởi động sản xuất ô tô điện sẽ đòi hỏi hàng chục tỷ đô la đầu tư và ít nhất 3 - 5 năm chuẩn bị. Tuy nhiên, Xiaomi không muốn thu hút các nhà đầu tư bên ngoài, để tự mình duy trì toàn quyền kiểm soát hoạt động kinh doanh ô tô điện. Lei Jun thừa nhận đây sẽ là lần khởi nghiệp cuối cùng trong sự nghiệp của mình và ông sẽ cố gắng hết sức để thực hiện thành công.
Có một cái gì đó đáng để cố gắng
Thị trường xe điện Trung Quốc lớn nhất và phát triển nhanh nhất trên thế giới. Năm ngoái, Trung Quốc đã bán được nhiều hơn 1 triệu chiếc xe so với thị trường Mỹ lớn thứ hai. Không phải vô cớ mà hầu hết các nhà sản xuất ô tô trên thế giới, theo một cách nào đó đều phát triển công nghệ xe chạy điện, và cố gắng giành lấy một miếng nhỏ từ cả chiếc bánh lớn. Tesla đã xây dựng nhà máy sản xuất xe hoàn chỉnh nước ngoài đầu tiên ở Thượng Hải. Khoản đầu tư đã được đền đáp. Năm ngoái, công ty của Elon Musk bán được nhiều xe điện nhất ở Trung Quốc - 135 nghìn chiếc. Ở vị trí thứ hai là công ty khởi nghiệp Trung Quốc Nio (hơn 40 nghìn), tiếp theo là Xpeng (27 nghìn). Công ty phân tích Canalys dự đoán doanh số bán xe điện ở Trung Quốc sẽ tăng hơn 50% trong năm nay. Sự tăng trưởng bùng nổ ở thị trường Trung Quốc có mối liên hệ chặt chẽ với sự hỗ trợ của chính phủ. Nhà nước Trung Quốc tích cực kích thích sự phát triển của xe điện, Xu Qinhua - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Phát triển thuộc Đại học Nhân dân Trung Hoa, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Môi trường và Năng lượng, giải thích trong một cuộc phỏng vấn với Sputnik.
“Tôi nghĩ có mối liên hệ chặt chẽ với quy hoạch của chính phủ. Trung Quốc là bên tham gia có trách nhiệm trên toàn cầu trong việc tạo ra nền văn minh sinh thái. Ngoài ra, theo các quyết định của Đại hội Đảng 18 và 19, Trung Quốc cam kết sẽ làm giảm lượng khí thải. Muốn vậy, cần thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế xanh. Và điều này, ở một mức độ đáng kể, bao gồm, trước hết là năng lượng tái tạo. Để phát triển điều đó, cần có các biện pháp hỗ trợ của nhà nước, cũng như của các ngành liên quan. Ngoài ra, công nghệ đã tiến được một chặng đường dài. Giờ đây, chiếc ô tô điện đã khác hoàn toàn so với trước đây. Vì vậy, chúng ta có thể nói về sự phát triển của ngành công nghiệp này, thứ nhất, có mối liên hệ chặt chẽ với sự hỗ trợ của nhà nước, thứ hai, với những đổi mới và tiến bộ kỹ thuật, điều này có thể trở thành hiện thực nhờ nỗ lực của các nhà sản xuất ô tô".
Nhu cầu về xe điện ở Trung Quốc được kích thích do các khoản trợ cấp của chính phủ và nhiều ưu đãi. Các khoản trợ cấp khác nhau tùy thuộc vào giá của một chiếc xe điện, cũng như quãng đường mà một mẫu xe cụ thể có thể di chuyển trong một lần sạc. Trung bình năm ngoái, khách hàng mua xe điện đã nhận được khoản trợ cấp ít nhất là 18 000 nhân dân tệ (2 800 USD). Năm nay, theo các phương tiện truyền thông, trợ cấp sẽ bị cắt giảm xuống còn 14 400 nhân dân tệ. Tuy nhiên, còn có ưu đãi từ chính quyền địa phương, thường được thêm vào trợ cấp của trung ương. Nhờ vậy, một chiếc ô tô điện không làm khách hàng chi phí hơn nhiều so với một chiếc ô tô động cơ đốt trong truyền thống tương tự. Đối với cư dân các siêu đô thị, còn có lợi thế quan trọng khác. Xe điện không phải chịu các hạn chế hành chính áp dụng cho xe ô tô truyền thống. Có những nơi xe điện được đăng ký miễn phí, trong khi một chiếc ô tô thông thường phải trả tới 10 nghìn đô la cho một biển số. Ví dụ, như ở Bắc Kinh, quy tắc xổ số không áp dụng cho việc lấy biển số xe ô tô điện. Những chiếc xe điện cũng có thể di chuyển trong thành phố mà không bị hạn chế thời gian. Và cuối cùng, chỗ đỗ xe miễn phí dành cho xe điện.
Theo nghĩa này, Trung Quốc có thể trở thành động lực quan trọng nhất trên thế giới trong việc từ bỏ các loại ô tô truyền thống động cơ đốt trong và chuyển sang sử dụng các loại ô tô sử dụng nguồn năng lượng mới. Tất nhiên, các công nghệ quan trọng nhất không được phát triển ở Trung Quốc. Tuy nhiên, Trung Quốc có thể cung cấp thị trường nhu cầu lớn để mở rộng quy mô áp dụng các công nghệ này, chuyên gia Xu Qinhua nói.
“Tiến bộ khoa học, công nghệ là kết quả nỗ lực của toàn thể cộng đồng thế giới. Tuy nhiên, vai trò đặc biệt của Trung Quốc - là một thị trường nội địa rộng lớn cho đổi mới công nghệ. Người ta thường biết phần khó nhất của việc áp dụng bất kỳ sự đổi mới nào chính là sự không chắc chắn về cách mà thị trường và người tiêu dùng đón nhận. Và nếu không có người tiêu thụ thì sẽ không có ích lợi gì. Thị trường Trung Quốc tạo ra nhu cầu tốt cho sự đổi mới toàn cầu".
Tuy nhiên, hiện tượng này có mặt trái. Khi thị trường tăng quá nhanh, sẽ có nguy cơ phát triển quá nóng. Trước sự phấn khích chung, các công ty không liên quan gì đến phát triển và công nghệ cố gắng tham gia vào việc sản xuất các mặt hàng phổ biến. Ví dụ như các nhà sản xuất xi măng ở Trung Quốc đột nhiên chuyển sang chế tạo vi mạch. Tình huống tương tự đã xảy ra với blockchain một vài năm trước. Năm 2018, hàng chục công ty niêm yết công khai trên các sàn giao dịch địa phương đã bị cơ quan quản lý kiểm tra và thậm chí hủy niêm yết, vì hóa ra họ chỉ có mỗi cái tên trong lĩnh vực blockchain. Tình hình hiện nay với xe điện cũng có một số dấu hiệu cho thấy sắp xuất hiện bong bóng. Không chỉ vậy, tất cả các công ty công nghệ lớn, từ Baidu đến Alibaba, đều cam kết tham gia vào ngành công nghiệp di chuyển bằng năng lượng điện theo cách này hay cách khác. Các nhà sản xuất ô tô truyền thống và thậm chí cả các công ty khởi nghiệp cũng cạnh tranh kịch liệt với nhau tại đây. Vì vậy, một sự phát triển quá nóng nhất định không thể tránh khỏi. Mặc dù theo thời gian, thị trường sẽ xếp đặt mọi thứ vào đúng vị trí của nó, Xu Qinhua nói.
“Không có nghi ngờ gì việc các khoản đầu tư từ mọi phía sẽ ngày càng tăng lên. Và khi các ngành công nghiệp “nóng” như vậy xuất hiện, điều hợp lý là có thể xảy ra tình trạng quá nóng. Nhưng bất kể nhà nước phản ứng như thế nào với quá trình này, thị trường sẽ đặt mọi thứ vào đúng vị trí của nó trong mọi trường hợp ”.
Tuy nhiên, tiềm năng của thị trường Trung Quốc còn lâu mới cạn kiệt, và khả năng sẽ tăng trưởng bền vững trong thời gian dài. Ô tô điện dự kiến sẽ chiếm khoảng 9% -10% tổng doanh số bán ra xe ô tô mới ở Trung Quốc trong năm tới. Ngoài ra, các nhà sản xuất ô tô vẫn phải chịu hạn ngạch buộc họ phải bán một số lượng ô tô nhất định sử dụng các nguồn năng lượng mới.
Nhà nước sẽ tiếp tục kích thích phát triển thị trường này
Rốt cuộc, mục tiêu là đạt được sự trung hòa khí thải vào năm 2060. Một câu hỏi khác là nếu chỉ dựa vào trợ cấp thì sẽ không đi được xa. Điều cần thiết là việc sử dụng phương tiện giao thông chạy điện phải thuận tiện. Nhưng ở đây, nhà nước và các nhà sản xuất ô tô cũng đang có những bước đi nhất định đối với người tiêu dùng. Trong năm 2019, trung bình có khoảng 1000 điểm sạc mới cho xe điện được tạo ra ở Trung Quốc mỗi ngày. Vào cuối năm, tổng số điểm sạc như vậy đã vượt quá 1 triệu. Liên minh châu Âu, thị trường đứng thứ hai về số lượng trạm sạc, mới có kế hoạch đạt mức 1 triệu vào năm 2025. Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc như Nio đang phát triển công nghệ thay pin nhanh. Nếu ý tưởng thành công, sẽ rất tiện lợi khi sử dụng so với ô tô động cơ đốt trong. Sẽ không cần phải đợi lâu để sạc pin, và tại các trạm đặc biệt, việc thay thế một viên pin cạn kiệt bằng một viên pin mới sẽ chỉ mất vài phút.
