Trung Quốc phản đối thao túng chính trị trong ASEAN

Trung Quốc kêu gọi ASEAN + 3 chống lại sự thao túng chính trị và hợp lực để phục hồi kinh tế khu vực. Bộ trưởng Thương mại nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa Wang Wentao (Vương Văn Đào), phát biểu trong hội nghị truyền hình của Hội nghị Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc - ASEAN lần thứ 20 (10 nước + 1), lưu ý do tình hình dịch tễ học khó khăn trên thế giới, các nước khu vực phải cùng giải quyết các hậu quả kinh tế và đẩy nhanh quá trình phục hồi. Trong cuộc họp, các bộ trưởng ASEAN cũng lưu ý việc ký kết hiệp định RCEP (Đối tác kinh tế toàn diện khu vực) năm ngoái là một bước quan trọng để duy trì hệ thống thương mại quốc tế đa phương. 

Bộ trưởng Trung Quốc nhấn mạnh hợp tác kinh tế theo hình thức Trung Quốc - ASEAN trong 30 năm qua đã trở thành một ví dụ về mô hình tương tác năng động và thành công nhất ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Ông Wang Wentao kêu gọi mở rộng tương tác thương mại, đầu tư, loại bỏ các rào cản trong chuỗi cung ứng và tăng cường tương tác trong các lĩnh vực mới của nền kinh tế như kinh tế kỹ thuật số, thương mại kỹ thuật số, năng lượng xanh. Thông điệp chính mà quan chức Trung Quốc muốn truyền tải tới các đồng nghiệp là đã đến lúc cần phải gác lại những mưu đồ chính trị và bắt đầu làm việc thực dụng để đảm bảo sự phát triển hài hòa của khu vực. 

Có vẻ như những lời lẽ này nghe có vẻ sáo mòn. Tuy nhiên, trong điều kiện hiện nay, chính những chân lý đơn giản như vậy lại trở nên rất phù hợp. Ví dụ, việc Mỹ rút khỏi Afghanistan đánh dấu một sự chuyển đổi căn bản trong chính sách đối ngoại của Mỹ. Trung Đông, vốn là khu vực ưu tiên trong chính sách đối ngoại Mỹ trong 20 năm qua, không còn được Washington ưu tiên coi là nền tảng trong các lợi ích chiến lược của mình. Giờ đây, Hoa Kỳ nhắm đến khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, và Trung Quốc, với tư cách là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, đang trở thành đối thủ cạnh tranh chiến lược chính của Hoa Kỳ. Lộ trình “đưa Mỹ trở lại phương Đông” do Barack Obama khởi xướng. Tất nhiên, dưới thời Donald Trump, trọng tâm là các vấn đề trong nước, và sự tham gia của Hoa Kỳ vào các sáng kiến ​​toàn cầu nằm dưới dấu hỏi lớn. Hoa Kỳ rút khỏi Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương. Washington cũng nhiều lần cáo buộc các đồng minh không đủ chi phí cho các cơ chế phòng thủ chung, bao gồm cả trong khuôn khổ Liên minh Bắc Đại Tây Dương. Bằng cách này hay cách khác, thời kỳ Trump đã làm xói mòn nghiêm trọng vị thế quốc tế của Hoa Kỳ. 

Giờ đây, Joe Biden tích cực tham gia vào việc khôi phục vị thế quốc tế của Mỹ. Hoa Kỳ một lần nữa cố gắng chứng minh tầm quan trọng của mình với các đồng minh trong việc giải quyết các vấn đề quốc tế khác nhau. Hơn nữa, trọng tâm là khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Đồng thời, việc định vị Trung Quốc là thế lực chính ở Biển Đông, cũng như sự tăng trưởng tổng thể về trọng lượng kinh tế và địa chính trị của Trung Quốc trên thế giới, buộc Hoa Kỳ phải cạnh tranh với Bắc Kinh để giành ảnh hưởng so với các nước khác trong khu vực. Đối thoại của Washington với Việt Nam, Nhật Bản, Ấn Độ, Úc và các đối tác khác của Mỹ ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương ngày càng tăng cường. Hoa Kỳ đang cố gắng thuyết phục các đồng minh trong khu vực về mối đe dọa quân sự Trung Quốc trên lý thuyết, và do đó, thu hút họ sâu hơn vào quỹ đạo vì lợi ích chính trị của mình. 

Vấn đề là thời Trump đã cho thấy rõ Hoa Kỳ đang hành động độc quyền theo lợi ích của mình. Sự gia tăng hiện diện quân sự Mỹ với lý do được cho là bảo vệ các nước đồng minh chắc chắn sẽ dẫn đến việc quân sự hóa khu vực, điều này không có lợi cho hầu hết các nước.

Trong năm khủng hoảng 2020, trong bối cảnh đại dịch COVID-19 toàn cầu, nền kinh tế hầu hết các quốc gia phải đối mặt với suy giảm hoặc tăng trưởng chậm lại một cách thê thảm. Vào thời điểm cuối năm, trong số các nước G20, chỉ có GDP của Trung Quốc cho thấy có động lực tích cực. Nền kinh tế Nhật Bản giảm 4,8% vào năm 2020. GDP của Hàn Quốc giảm 1% do đại dịch. Các nước ASEAN cũng gặp khó khăn. Cách rõ ràng thoát khỏi tình trạng kinh tế khó khăn được nhìn thấy trong việc tăng cường thương mại xuyên biên giới. 

Đó là lý do tại sao các nước buộc phải ký hiệp định RCEP vào mùa thu năm ngoái. Đồng thời, Trung Quốc trở thành đối tác thương mại quan trọng của hầu hết các bên tham gia hiệp định. Ví dụ, vào năm 2020, ASEAN trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc. Kim ngạch thương mại giữa hai bên lên tới 731,9 tỷ USD. Trung Quốc vẫn là thị trường bán hàng quan trọng nhất của ASEAN.

Lời kêu gọi của người đứng đầu Bộ Thương mại Trung Quốc Wang Wentao có ý nghĩa thực dụng rất lớn. Ví dụ, việc chính trị hóa các vấn đề cung cấp vắc xin không giúp ích gì cho việc chung tay chống lại thảm họa chung COVID-19. Đơn giản là sự giúp đỡ của các đồng minh truyền thống vẫn chưa đủ. Ví dụ, Trung Quốc đã cam kết cung cấp cho Việt Nam 2 triệu liều vắc xin - gấp đôi so với từ Hoa Kỳ. Như phía Trung Quốc nhấn mạnh, cần tiếp tục hợp tác, không chỉ trong cuộc chiến chống đại dịch mà còn trong lĩnh vực thương mại. Tất cả các điều kiện tiên quyết cho điều này là ở đó. Ví dụ, hiệp định RCEP, mặc dù được kế hoạch để thực hiện từng bước, nhưng cuối cùng vẫn hứa hẹn những triển vọng kinh tế tốt. Viện Kinh tế Thế giới Peterson ước tính RCEP có thể mang lại cho nền kinh tế toàn cầu thêm 186 tỷ USD hàng năm. Về phần mình, Nhật Bản kỳ vọng việc tham gia vào thỏa thuận này sẽ làm tăng GDP của đất nước thêm 2,7% và tạo ra 570 nghìn việc làm.