Trung Quốc siết cửa khẩu biên giới phía Bắc, Việt Nam hành động khẩn

Hải quan Lạng Sơn đề xuất, ngoài hạn chế đưa hàng lên cửa khẩu biên giới, chú trọng thị trường nội địa, có thể xem xét vận chuyển hàng hóa Việt Nam sang Trung Quốc bằng đường sắt.

Như Sputnik đưa tin, thực hiện chính sách Zero Covid, chính quyền Trung Quốc được cho là sẽ tiếp tục siết chặt quản lý người và hàng hóa qua biên giới đến hết 15/3/2022.

Thời gian qua, tại các cửa khẩu các tỉnh biên giới phía Bắc của Việt Nam với Trung Quốc (Lào Cai, Quảng Ninh, Lạng Sơn, Cao Bằng) xảy ra tình trạng ùn ứ kinh hoàng lên đến hàng ngàn xe, cơ quan chức năng cho biết phải mất hàng chục ngày mới có thể thông quan hết, thiệt hại hàng ngàn tỷ đồng.

Theo báo cáo sơ bộ của Bộ Công Thương, tính đến ngày 25/12, Quảng Ninh còn tồn 1.555 xe hàng, Lạng Sơn còn 4.204 xe bị ùn tắc tại cửa khẩu, gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp và người dân, đặc biệt là mặt hàng nông sản (chiếm đến 80% các mặt hàng đặc tính dễ hư hỏng).

Tính toán của Hiệp hội Rau quả Việt Nam nhận định, tình trạng ùn tắc hàng hoá tại các cửa khẩu kéo dài có thể khiến các doanh nghiệp thiệt hại lên tới 4.000 tỷ đồng.

Chỉ tính riêng trên địa bàn tỉnh Lạng sơn, 1 tháng qua thường xuyên xảy ra tình trạng ùn tắc hàng hóa xuất khẩu sang Trung Quốc.

Nguyên nhân chính được cơ quan chức năng chỉ ra là là từ ngày 25/11, phía Trung Quốc thặt chặt việc quản lý xuất nhập cảnh và thông quan hàng hóa.

Trong đó có việc yêu cầu thay đổi phương thức giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu tại cặp cửa khẩu Tân Thanh - Pò Chài và cặp cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị - Hữu Nghị Quan theo hướng giao xe cho phía Trung Quốc tại bến bãi phía Trung Quốc.

Phía láng giềng của Việt Nam cũng thực hiện phương thức quản lý mới đối với xe xuất khẩu của Trung Quốc tại cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị (niêm phong cabin xe, lái xe Trung Quốc không được xuống xe, chưa giao hàng xong vẫn phải lái xe về trong ngày).

Đồng thời, tại cửa khẩu Chi Ma chỉ cho lái xe Trung Quốc sang Việt Nam giao, nhận hàng và tiến hành niêm phong cabin không cho lái xe xuống xe) đã gây khó khăn rất lớn cho hoạt động xuất nhập khẩu qua địa bàn tỉnh Lạng Sơn.

Hiện, phía Trung Quốc vẫn tiếp tục tăng cường kiểm soát chặt chẽ dịch bệnh tại khu vực cửa khẩu đường bộ đến ngày 15/3/2022, nên việc thông quan hàng hóa qua các cửa khẩu của Việt Nam sẽ tiếp tục gặp khó khăn.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng ùn ứ tại khu vực các cửa khẩu phía Bắc thông quan với Trung Quốc.

Từ đầu tháng 12/2021, nông sản của các tỉnh phía Nam đang vào vụ thu hoạch, lượng hàng hoá từ nội địa lên các cửa khẩu liên tục gia tăng trong khi năng lực lưu giữ hàng hóa tại các bến bãi là có hạn.

Ngoài ra, nhu cầu tiêu dùng dịp lễ, Tết của thị trường Trung Quốc tăng vào những tháng cuối năm; hoạt động thông quan hàng hóa tại các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh các tỉnh Lào Cai, Cao Bằng, Quảng Ninh gặp nhiều khó khăn, trở ngại dẫn đến lượng hàng hóa tập trung về các cửa khẩu Lạng Sơn nhiều.

Bên cạnh đó, lượng phương tiện hàng hóa hàng ngày lên cửa khẩu vượt quá khả năng thông quan hai bên, không có sự phối hợp điều tiết phù hợp lượng hàng hóa từ các doanh nghiệp, ngành hàng xuất khẩu tại các địa phương.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho biết, bên cạnh nguyên nhân khách quan là do thủ tục giao nhận thực hiện chặt chẽ hơn từ phía Trung Quốc như lái xe Việt Nam không được vào nội địa Trung Quốc; quy trình kiểm dịch cũng phức tạp hơn... thì còn có nguyên nhân chủ quan, đó là những điểm yếu cố hữu của sản xuất và xuất khẩu nông sản của Việt Nam trong thời gian qua.

Ông Khánh phân tích, sản xuất nông nghiệp không theo tín hiệu, nhu cầu thị trường, xuất khẩu chủ yếu theo hình thức trao đổi cư dân (tiểu ngạch), không xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc…

Phát biểu tại Hội nghị Tổng kết năm 2021 của Tổng cục Hải quan sáng 27/12, ông Nguyễn Hữu Vượng, Phó Cục trưởng Hải quan Lạng Sơn khẳng định, với tốc độ thông quan hiện tại thì dự báo đến Tết ta (Tết Nguyên đán 2022) vẫn sẽ ùn tắc container, nên có thể xem xét chở hàng sang Trung Quốc bằng đường sắt.

Báo cáo của Hải quan Lạng Sơn cho thấy, tính đến ngày 24/12, lượng hàng hóa tồn tại các cửa khẩu tỉnh Lạng Sơn là 4.204 xe.

Trường hợp năng lực thông quan tại các cửa khẩu Hữu Nghị, Chi Ma, Tân Thanh diễn ra bình thường như trước ngày 1/12, trung bình 286 xe/ngày, chỉ mất khoảng 15 ngày là thông quan xong.

Theo đó, đến ngày 10/01/2022, tỉnh Lạng Sơn sẽ không còn tồn hàng xuất khẩu. Tuy nhiên với phương án thứ 2, trường hợp năng lực thông quan như hiện nay là 75 xe/ngày, thì từ nay đến tết Nguyên đán chỉ thông quan được 1.725 xe, vẫn còn tồn khoảng gần 2.479 xe tại các cửa khẩu biên giới.

Theo ông Vượng, việc các cửa khẩu phụ đóng cửa từ đầu năm 2021 càng gây áp lực lớn lên 2 cửa khẩu chủ lực là Hữu Nghị và Tân Thanh.

Do đó, Cục Hải quan Lạng Sơn đề nghị các doanh nghiệp đưa hàng hóa phải bảo quản lạnh, gửi tại các kho lạnh ở cửa khẩu để bảo quản tránh hư hỏng, chuyển hàng hóa sang các cửa khẩu của địa phương khác để xuất khẩu. Đồng thời, có thể vận chuyển hàng hóa về nội địa để tiêu thụ tại thị trường trong nước hoặc đưa về bảo quản tại kho của doanh nghiệp.

Phó Cục trưởng Nguyễn Hữu Vượng bày tỏ, từ nay đến Tết Nguyên đán Âm lịch, việc thông quan hàng hóa chở bằng xe lạnh sẽ tiếp tục khó khăn, nên các địa phương, doanh nghiệp cần có biện pháp điều tiết hàng hóa ngay từ đầu nguồn.

Cùng với đó, Hải quan tỉnh Lạng Sơn đề xuất với Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan thông báo tới các doanh nghiệp xuất nhập khẩu nên chuyển phương thức giao nhận sang bằng đường sắt.

Đường sắt rất thuận lợi trong bối cảnh Trung Quốc thực hiện “Zero Covid” vì không liên quan đến người. Cả đoàn tàu chỉ có tổ vận hành”, ông Nguyễn Hữu Vượng lưu ý.

Cũng theo ông Nguyễn Hữu Vượng, Hải quan Lạng Sơn kiến nghị Chính phủ tổ chức hội đàm cấp cao với Trung Quốc để tạo điều kiện thông quan hàng hóa, bởi “các hội đàm cấp thấp đã diễn ra nhưng chưa hiệu quả”.

Trong khi đó, về phía Lạng Sơn, cơ quan hải quan đã đề xuất với UBND tỉnh chấp nhận phương án giao hàng tại cửa khẩu biên giới.

Cùng với đó, ngày 29/12 tới đây, Hải quan Nam Ninh, Trung Quốc sẽ hội đàm với Hải quan Lạng Sơn, Cao Bằng, Quảng Ninh. Với vai trò trưởng đoàn, Cục Hải quan Lạng Sơn dự kiến đưa nội dung thông quan hàng hóa trong điều kiện dịch bệnh, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho xuất nhập khẩu, đặc biệt với hàng nông sản, để giảm thiểu thiệt hại trong bối cảnh Trung Quốc siết chặt hoạt động ra vào tại các cửa khẩu nhằm phòng chống Covid-19.

Tại phiên họp chiều qua 26/12 với Phó Thủ tướng Lê Văn Thành, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên khẳng định, các doanh nghiệp chưa chú trọng thị trường trong nước với 100 triệu dân.

Theo ông Diên, Bộ Công Thương đã chỉ đạo tăng cường năng lực tiêu thụ ở thị trường nội địa qua các kênh truyền thông như chợ, siêu thị và bằng cả thương mại điện tử.

Chủ tịch Lạng Sơn Hồ Tiến Thiệu cho biết, chỉ khoảng 1 tháng qua, đã có 50 cuộc hội đàm các cấp từ huyện, ngành.

Phó Thủ tướng Lê Văn Thành yêu cầu các Bộ Ngoại giao, Công Thương, các cơ quan và địa phương biên giới làm việc, phối hợp chặt chẽ hơn với Trung Quốc để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho thông quan hàng hóa của cả hai nước đang ùn tắc tại cửa khẩu.

Trong đó ưu tiên cho các hàng nhập khẩu phục vụ sản xuất trong nước và các xe hàng, container hiện đang ùn ứ. Điển hình như, cũng cửa khẩu đó trong một ngày thông quan 8 tiếng thì bây giờ có thể thông quan 12 tiếng.

Ngoài ra, với các địa phương có hàng hóa ùn tắc tại cửa khẩu, cần thông báo về tình hình thông quan, xác định rõ số lượng phương tiện có thể được vận tải hàng hóa và kiểm soát chặt chẽ, bảo đảm không ùn tắc tại cửa khẩu.

Theo ông Lê Văn Thành, phấn đấu để giải phóng sớm nhất lượng xe ùn ứ ở các cửa khẩu thuộc tỉnh Quảng Ninh và Lạng Sơn.

Xét về kế sách lâu dài, Phó Thủ tướng lưu ý, Bộ Y tế, Tổng cục Hải quan, UBND các tỉnh, phối hợp với các bộ, ngành liên quan để bàn bạc, hình thành các "vùng xanh", "luồng xanh" an toàn dịch bệnh tại khu vực biên giới.

Trong đó, Bộ Y tế nghiên cứu ban hành các tiêu chuẩn, điều kiện, quy trình để hình thành "vùng xanh", "luồng xanh", góp phần đẩy nhanh tốc độ lưu thông hàng hóa qua cửa khẩu một cách an toàn.

Các địa phương tổ chức các hội nghị với doanh nghiệp để thông tin kịp thời cho doanh nghiệp, người dân biết để chủ động trong sản xuất, kinh doanh, như tổ chức tiêu thụ hàng hóa tại chỗ, có phương thức bảo quản, đóng gói tại chỗ cho tốt.

Phó Thủ tướng cũng đề nghị cần tập trung mở rộng thị trường, giảm bớt phụ thuộc vào thị trường truyền thống. Hạn chế tiến tới chấm dứt hoạt động thương mại đường mòn, lối mở. Đầu tư hệ thống cơ sở vật chất, hạ tầng logistics để bảo quản, quản lý hàng hóa.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng cho rằng, các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng cần tích cực thực hiện các biện pháp mở rộng thị trường, đẩy mạnh phân phối và tiêu thụ trong nước, khai thác triệt để các dư địa của thị trường nội địa rộng lớn với gần 100 triệu dân của Việt Nam, tránh sự phụ thuộc vào nước ngoài (đặc biệt là thị trường Trung Quốc).