Trong lễ cúng giao thừa, điều quan trọng nhất không nằm ở lễ vật mà chính là sự thành tâm của gia chủ đối với các vị thần linh, cũng như tấm lòng thơm thảo, hiếu thuận của con cháu với ông bà tiên tổ.
Cúng giao thừa Tết Nhâm Dần 2022
Đêm giao thừa là thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, mang ý nghĩa hết sức quan trọng trong dịp Tết cổ truyền của người Việt Nam. Đây là thời điểm để gác lại mọi chuyện không vui, kém may mắn của năm cũ để hy vọng vào một năm mới tốt đẹp hơn.
Năm nay, lễ giao thừa sẽ được cử hành vào 12 giờ đêm ngày 29 tháng Chạp, tức ngày 31 tháng 1, rạng ngày 1 tháng 2 năm 2022.
Vào đêm giao thừa, các gia đình thường chuẩn bị mâm cỗ cúng ngoài trời và trong nhà với mong muốn tiễn đưa năm cũ, chào đón năm mới, trông đợi một năm làm ăn yên ổn, mưa thuận gió hòa.
Ngoài ra, tập tục cúng giao thừa còn mang ý nghĩa tưởng nhớ ông bà cha mẹ và mời gọi tổ tiên về nhà ăn Tết cùng con cháu.
Dân gian cho rằng, mỗi năm sẽ có một vị thần khác nhau chịu trách nhiệm cai quản hạ giới. Khi kết thúc năm, vị thần năm cũ sẽ bàn giao cho vị thần mới tới cai quản. Để "tống cựu nghênh tân" (tiễn cũ, đón mới), các gia đình thường chuẩn bị 2 mâm cỗ, một mâm trong nhà cúng tổ tiên và một mâm cỗ ngoài trời để cúng trời Phật và các vị thần linh.
Theo các chuyên gia văn hóa, nên cúng ngoài trời trước rồi mới tới trong nhà. Bao giờ cũng phải khấn ngoài trời, khấn Phật trước, để cầu quốc thái dân an, cầu sức khỏe cho gia đình rồi mới lễ trong nhà. Nếu lễ trong nhà trước là thì không đúng lắm vì cao nhất là trời Phật rồi mới đến ông bà, tổ tiên.
Khi cúng, gia chủ nên quay mặt về phía Tây Bắc hoặc Đông Nam. Tuy nhiên, mâm cỗ không nhất thiết phải đặt theo hướng này.
Lễ cúng giao thừa ngoài trời thường gồm các món hương, hoa, quả, đèn nến, trầu cau, muối gạo, trà, rượu, quần áo và mũ nón mũ thần linh, mâm lễ mặn với thủ lợn luộc, gà trống luộc, xôi, bánh chưng ...
Trường hợp gia chủ là Phật tử có thể cúng mâm lễ chay. Tất cả được bày lên bàn đặt trang trọng trước cửa nhà. Mâm lễ cúng giao thừa cần được chuẩn bị chu đáo với lòng thành kính.
Vào đúng thời điểm giao thừa, gia chủ thắp đèn, nến, rót rượu, rót trà, rồi khấn vái trước bàn thờ.
Văn khấn cúng giao thừa ngoài trời
Đây là mẫu Văn khấn cúng giao thừa ngoài trời, trích từ cuốn Văn khấn cổ truyền Việt Nam, do NXB Văn Hóa – Thông Tin xuất bản.
Nam mô A di đà Phật (3 lần)
Kính lạy:
Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương
Con kính lạy Đức Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật
Con kính lạy Đức Bồ-tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, chư vị tôn thần
Con kính lạy ngài cựu niên đương cai Hành khiển
Con kính lạy ngài đương niên Thiên quan
Con kính lạy các ngài Ngũ phương, Ngũ hổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần.
Nay là phút giao thừa năm cũ … với năm…, chúng con là:…, sinh năm:…, hành canh: … tuổi, cư ngụ tại số nhà:…, ấp/khu phố:…, xã/phường …, quận/huyện/ thành phố ..., tỉnh/thành phố ....
Nhân phút thiêng liêng giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, tam dương khang thái, vạn tượng canh tân. Nay ngài Thái Tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc Hoàng Thượng đế, giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về triều cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân.
Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc. Nhân buổi tân xuân, tín chủ chúng con thành tâm, sửa biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật thánh, dâng hiến Tôn thần, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời: Ngài cựu niên đương cái Thái tuế, ngài tân niên đương cai Thái tuế chí đức tôn thần, ngài bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh Thổ địa, ngài Hỷ thần, Phúc đức chính thần, các ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị bản gia Táo quân và chư vị thần linh cai quản ở trong xứ này, cúi xin giáng lâm trước án thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho tín chủ, minh niên khang thái, vạn sự tốt lành, bốn mùa tám tiết được chữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng, bách sự hanh thông, ngày ngày được hưởng ơn trời, Phật, chư vị tôn thần. Chúng con kính cẩn tiến dâng lễ vật, thành tâm cầu nguyện. Cúi xin chín phương trời, mười phương chư phật cùng chư vị tôn thần chứng giám phù hộ độ trì.
Nam mô A di đà Phật (3 lần, 3 lạy)
Gia chủ có thể viết bài văn khấn trên ra giấy rồi đọc. Sau khi hết 3 tuần hương thì hóa tờ giấy viết văn khấn cùng vàng mã dâng cúng.
Sau khi cúng xong ngoài trời, cần khấn xin Thổ Công (vị thần cai quản trong nhà) để Thổ Công cho phép tổ tiên về ăn Tết cùng gia đình. Lưu ý, ở Nam bộ, Thổ Công thường được thay bằng Ông Địa và thờ ở dưới đất.
Tiếp đó, gia chủ chuyển sang làm lễ cúng giao thừa trong nhà để mời tổ tiên về với con cháu gia đình. Lễ vật cúng có thể tương tự như cúng ngoài trời, chỉ bỏ mũ chuồn. Sau khi bày lễ lên bàn thờ gia tiên thì đốt đèn nến, thắp hương thơm và thành kính cầu khấn.
Văn khấn giao thừa trong nhà
Đây là mẫu Văn khấn cúng giao thừa trong nhà, trích từ cuốn Văn khấn cổ truyền Việt Nam, do NXB Văn Hóa – Thông Tin xuất bản.
Nam mô A di đà Phật (3 lần)
Nam mô Đương lai Hạ sinh Di Lặc tôn Phật
Nam mô Đông phương Giáo chủ Dược sư Lưu ly Quang vương Phật
Nam mô Đức Bồ tát Quán Thế Âm cứu nạn cứu khổ chúng sinh.
Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng thiên, Hậu thổ, Long mạch, Táo quân, chư vị tôn thần- các cụ tổ tiên nội ngoại chư vị tiên linh.
Nay là phút giao thừa năm cũ … với năm…, chúng con là:…, sinh năm:…, hành canh: … tuổi, cư ngụ tại số nhà:…, ấp/khu phố:…, xã/phường …, quận/huyện/ thành phố ..., tỉnh/thành phố ....
Phút giao thừa vừa điểm, nay theo vận luật, tống cựu nghênh tân, giờ Tý đầu xuân, đón mừng Nguyên đán, tín chủ chúng con thành tâm, tu biện hương hoa phẩm vật, nghi lễ cung trần, dâng lên trước án, cúng dàng Phật - Thánh, dâng hiến tôn thần, tiến cúng tổ tiên, đốt nén tâm hương, dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời: Ngài bản cảnh Thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ Thần linh Thổ địa, Hỷ thần, Phúc đức chính thần, ngài Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch Tài thần, các ngài bản gia Táo phủ Thần quân và chư vị thần linh cai quản ở trong xứ này. Cúi xin giáng lâm trước án, thụ hưởng lễ vật. Con lại kính mời các cụ tiên linh, cao tằng tổ khảo, cao tằng tổ tỉ, bá thúc đệ huynh, cô di tỉ muội, nội ngoại gia tộc, chư vị hương linh, cúi xin giáng phó linh sàng thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ lại kính mời các vị vong linh tiền chủ, hậu chủ, y thảo phụ mộc ở trong đất này, nhân tiết giao thừa, giáng lâm trước án, chiêm ngưỡng tân xuân, thụ hưởng lễ vật. Nguyện cho tín chủ, minh niên khang thái, vạn sự cát tường, bốn mùa được bình an, gia đạo hưng long, thịnh vượng. Tâm thành cầu nguyện, lễ bạc tiến dâng, cúi xin chứng giám.
Nam mô A di đà Phật (3 lần, 3 lạy).
Sau khi cúng xong lễ này, có thể xem Tết đã thực sự về đến với gia đình.