Việt Nam đề nghị xử lý người đứng đầu từ vụ Việt Á, Cục Lãnh sự, thao túng thị trường

Cũng chính từ những bức xúc còn tồn tại thời gian qua, Ủy ban Tài chính Ngân sách đề nghị Chính phủ xử lý, kiểm điểm trách nhiệm người đứng đầu tổ chức và cá nhân vi phạm Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Sáng 25/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tiến hành cho ý kiến báo cáo của Chính phủ về thực hành tiết kiệm chống lãng phí năm 2021.

Báo cáo tại phiên họp, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho hay, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong năm 2021 đạt nhiều kết quả tích cực, góp phần đạt và vượt 7/12 chỉ tiêu kinh tế, xã hội.

Ngân sách đã chi 74.000 tỷ đồng để phòng chống dịch và hỗ trợ người dân gặp khó khăn do Covid-19.

Kết quả đạt được là cơ bản, nhưng Bộ trưởng thừa nhận, có lúc, có nơi, có việc còn bất cập, kết quả đạt được chưa cao.

Bên cạnh đó, kinh tế vĩ mô còn tiềm ẩn một số rủi ro, nền tảng vĩ mô chưa thực sự vững chắc, nền kinh tế có độ mở cao và phụ thuộc vào nguồn nguyên vật liệu nhập khẩu, dịch bệnh gây đứt gãy nguồn cung kiến việc kiểm soát lạm phát trong nước tiềm ẩn nhiều khó khăn, thách thức.

Lãnh đạo Bộ Tài chính cũng thẳng thắn chỉ ra việc còn các vi phạm trong đấu thầu, mua sắm, quản lý, sử dụng tài sản công vẫn xảy ra ở một số cơ quan, đơn vị.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nhấn mạnh, năm 2022 là năm có ý nghĩa quan trọng, tạo nền tảng và là năm bản lề thực hiện các mục tiêu của Kế hoạch 5 năm 2021-2025.

Chính phủ xác định chủ đề điều hành của năm 2022 là “Đoàn kết kỷ cương, chủ động thích ứng, an toàn hiệu quả, phục hồi phát triển”, trong đó tập trung, ưu tiên nguồn lực cho phòng, chống dịch Covid-19 trên cơ sở kết hợp linh hoạt, sáng tạo, hài hòa, hiệu quả giữa phòng, chống dịch và phục hồi phát triển kinh tế, điều hành linh hoạt, phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ và các chính sách khác.

Đại diện cơ quan thẩm tra, bà Phạm Thúy Chinh (Phó chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách) nhận xét, về công tác hoàn thiện thể chế, trong bối cảnh chuyển công tác phòng, chống dịch Covid-19 sang “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát có hiệu quả dịch bệnh, Chính phủ chưa có văn bản chỉ đạo cụ thể về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và chưa điều chỉnh, bổ sung các nhiệm vụ, chỉ tiêu của chương trình tổng thể năm 2021 để phù hợp với tình hình mới.

Theo bà Chinh, một số chính sách được Quốc hội ban hành nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, người dân nhưng Chính phủ, các bộ, ngành có liên quan chậm ban hành quy định, hướng dẫn chi tiết.

Dẫn chứng cụ thể hơn, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách cho hay, nghị quyết số 12 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc thực hiện một số cơ chế, chính sách trong lĩnh vực y tế để phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19, đến nay Chính phủ, Bộ Y tế chưa có văn bản hướng dẫn thực hiện.

Bên cạnh đó, còn một số quy định chưa sát với thực tế, khó thực hiện, tốn kém về thời gian và nguồn lực để triển khai, nhất là chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp và người dân chịu ảnh hưởng do dịch Covid-19.

Phân tích cụ thể hơn, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách cho hay, còn tình trạng ách tắc trong mua sắm trang thiết bị y tế chưa được tháo gỡ kịp thời, ảnh hưởng đến công tác phòng chống dịch.

Theo bà Thúy Chinh, còn tồn tại thực trạng mua sắm hàng hóa, trang thiết bị, vật tư không đúng quy định hiện hành, mua sắm vượt quá nhu cầu dẫn đến không sử dụng hoặc sử dụng kém hiệu quả... gây lãng phí ngân sách. Việc sử dụng phương tiện đi lại và phương tiện, thiết bị làm việc của các cơ quan tổ chức trong khối nhà nước cũng cho thấy còn bất cập.

Bà Phạm Thúy Chinh dẫn chứng vụ án “vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng; đưa hối lộ; nhận hối lộ; lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” xảy ra tại Công ty Việt Á và một số cơ quan, địa phương đã gây thất thoát, lãng phí kinh phí, tài sản công, “gây bức xúc” trong nhân dân.

Cơ quan thẩm tra cũng cho hay, trong quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên, công tác quy hoạch đất đai còn chậm. Tình trạng buông lỏng quản lý ở một số địa phương để xảy ra vi phạm pháp luật về đất đai như lấn chiếm, tự ý chuyển mục đích sử dụng đất, xây dựng công trình trái phép chưa được kiểm tra, ngăn chặn, xử lý kịp thời.

Vi phạm trong việc xác định giá đất để tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất trong giao đất, cho thuê đất không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất. Lãng phí trong đầu tư, quản lý, sử dụng các dự án ký túc xá sinh viên, nhà ở xã hội, nhà ở tái định cư.

Bên cạnh đó, việc triển khai Nghị quyết của Quốc hội về tăng cường quản lý đất đai có nguồn gốc từ nông trường, lâm trường quốc doanh còn chậm, chưa hiệu quả. Vi phạm quy định pháp luật trong quản lý, sử dụng tài nguyên nước còn xảy ra.

Báo cáo thẩm tra cũng chỉ rõ còn tình trạng khai thác khoáng sản khi chưa được cấp phép, giấy phép hết hạn; khai thác vượt mức sản lượng gây thất thoát, lãng phí tài nguyên, khoáng sản và ảnh hưởng đến ô nhiễm môi trường.

Tuy nhiên, báo cáo của Chính phủ chưa đề cập tới việc quản lý, sử dụng tài nguyên số, băng tần số vô tuyến điện, kho số viễn thông.

Ngoài ra, bà Chinh nhấn mạnh, Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhận thấy, theo báo cáo của Chính phủ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 2 (tháng 10/2021), ước thu ngân sách trung ương năm 2021 hụt thu khoảng 28-29 nghìn tỷ đồng đã ảnh hưởng rất lớn đến việc triển khai nhiệm vụ của ngân sách trung ương.

Tuy nhiên, đến nay, Chính phủ báo cáo thu ngân sách trung ương ước tăng 6,7% so với dự toán, thể hiện nỗ lực cao của Chính phủ trong việc tăng cường quản lý thu ngân sách trung ương trong những tháng cuối năm 2021, song điều này cũng thể hiện việc dự báo, đánh giá tình hình không sát với thực tiễn.

Mặc dù Quốc hội có Nghị quyết về khoanh nợ tiền thuế, xóa nợ tiền phạt chậm nộp, tiền chậm nộp đối với người nộp thuế không còn khả năng nộp ngân sách trung ương và Luật Quản lý thuế có hiệu lực từ ngày 1/7/2020, nhưng nợ thuế của doanh nghiệp vẫn có xu hướng tăng; tình trạng gian lận, trốn lậu thuế, buôn bán hóa đơn diễn biến phức tạp.

Cũng phải nói thêm rằng, việc quản lý, sắp xếp các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách mặc dù đã được các bộ, ngành quan tâm rà soát, sắp xếp, tuy nhiên số lượng các quỹ tài chính ngoài ngân sách còn lớn, một số quỹ có quy mô nhỏ, phạm vi hẹp; có quỹ chưa được bổ sung đủ vốn điều lệ theo quyết định của Thủ tướng; có quỹ có số dư lớn phải tạm dừng việc tổ chức thu do nhu cầu sử dụng quỹ chưa hết.

Quỹ phát triển khoa học công nghệ của một số doanh nghiệp có số dư còn cao do vướng mắc về cơ chế sử dụng dẫn đến lãng phí nguồn lực.

Việc chậm phân bổ vốn Chương trình mục tiêu quốc gia tác động đến thực hiện các mục tiêu tăng trưởng, giảm hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, ảnh hưởng rất lớn đến các mục tiêu, gây lãng phí lớn về nguồn lực ngân sách trung ương và ảnh hưởng đến khả năng giải ngân vốn đầu tư công năm 2022.

Trước những vấn đề này, Ủy ban Tài chính Ngân sách đề nghị Chính phủ làm rõ nguyên nhân, nhất là nguyên nhân chủ quan và từ những bất cập của hệ thống văn bản pháp luật, liên quan đến quản lý khoa học, đấu thầu, mua sắm tài sản công; đấu thầu, mua sắm trang thiết bị, vaccine, thuốc, hóa chất và sinh phẩm xét nghiệm... để có giải pháp khắc phục trong thời gian tới.

Về hoạt động sản xuất kinh doanh, và tiêu dùng của nhân dân, Ủy ban Tài chính - ngân sách nhận xét thông tin thị trường bất động sản chưa đầy đủ, thiếu minh bạch, giá bất động sản tăng bất thường tại một số nơi, địa phương.

Báo cáo thẩm tra nhận định, Chính phủ đã chủ động, tích cực trong công tác chỉ đạo, điều hành với nhiều giải pháp quyết liệt triển khai kế hoạch đầu tư công trung hạn, kế hoạch đầu tư công năm 2021. Tuy nhiên, còn nhiều tồn tại, hạn chế từ việc lập, phân bổ, quản lý, sử dụng vốn đầu tư công, dẫn đến lãng phí nguồn lực nhà nước, trong đó một số dự án quan trọng quốc gia còn xảy ra tình trạng chậm trễ trong công tác triển khai, đưa vào hoạt động gây lãng phí nguồn lực, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, như các dự án đường sắt đô thị trên địa bàn Hà Nội và TP.HCM.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đặt vấn đề, Quốc hội, Chính phủ đã có nghị quyết về mua sắm vật tư, thiết bị, phòng chống dịch, nhưng vì sao nhiều nơi không dám mua hay ách tắc?

Bà Nguyễn Thị Thanh, Trưởng ban Công tác đại biểu, cũng đề nghị thanh tra, kiểm toán về chi phí phòng chống dịch để tránh thất thoát, chống lãng phí và đặc biệt là “không mất cán bộ” do sai phạm.

Trong khi đó, ông Lê Sỹ Bảy, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ cho biết, Chính phủ đã giao cơ quan này thanh tra việc mua sắm trang thiết bị, vật tư, sinh phẩm, kit test xét nghiệm, vaccine, thuốc, phòng chống dịch Covid-19 tại một số bộ, ngành địa phương. Việc này đã được tiến hành tại Bộ Y tế, Hà Nội, TP HCM...

Theo ông Bảy, bước đầu đã phát hiện một số dấu hiệu vi phạm pháp luật trong mua sắm trang, thiết bị y tế phòng, chống dịch.

Về các dự án trọng điểm quốc gia, trong đó có 12 dự án yếu kém, cũng như quy hoạch treo, ông Bảy cho hay, Thanh tra Chính phủ cũng như các bộ, ngành đã và đang thực hiện thanh tra liên quan nội dung này rất nhiều.

Ông Bảy nhấn mạnh, Chính phủ đang thực hiện tháo gỡ đối với các dự án.