Lễ trao Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2022 được Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức sáng 18/5 tại Hà Nội, nhân kỷ niệm Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam. Đây là Giải thưởng nhằm tri ân các nhà khoa học có kết quả xuất sắc trong lĩnh vực cơ bản.
Theo kết quả vừa được công bố, Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2022 được trao cho 2 nhà khoa học gồm: Giáo sư, Tiến sỹ khoa học Ngô Việt Trung - Viện Toán học (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) và Phó Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Thị Lệ Thu - Trưởng Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh).
GS. TSKH Ngô Việt Trung (69 tuổi), Viện Toán học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, được vinh danh với công trình "Depth functions of symbolic powers of homogeneous ideals" (Các hàm độ sâu của lũy thừa hình thức của idean thuần nhất), xuất bản trên Tạp chí Inventiones Mathematicae năm 2019.
Công trình của Giáo sư Ngô Việt Trung và Tiến sỹ Nguyễn Đăng Hợp nghiên cứu một bất biến rất cơ bản của Idean là độ sâu, giải quyết được 3 bài toán mở liên quan đến tính tăng của hàm độ sâu, tính hội tụ của hàm độ sâu và tính đạt được mức tuần hoàn cho trước của hàm độ sâu.
Trên bục nhận giải, GS Ngô Việt Trung nói ông đầy vinh dự và xúc động. "Tôi xúc động vì nhận giải thưởng mang tên người mà tôi vẫn gọi là bác Tạ Quang Bửu, người đã thay đổi cuộc đời tôi", GS Trung nói.
Ông chia sẻ, ít người biết chuyện ông từng phải đi nạng từ bậc phổ thông, dù đủ tiêu chuẩn đi du học, nhưng không nước nào muốn nhận. Chính nhờ cố GS Tạ Quang Bửu giúp đỡ ông sang Đức học toán và điều trị mới có thể đi lại như ngày hôm nay.
Nhà khoa học thứ hai nhận giải là PGS.TS Nguyễn Thị Lệ Thu, trường ĐH Bách khoa (ĐHQG TP HCM), với công trình đăng trên tạp chí Chemistry of Materials Chemistry of Materials thuộc ngành hóa học.
Công trình nghiên cứu chế tạo vật liệu polyurethane mới - loại polyme có khả năng "tự lành" vết rạn nứt và vết cắt nhờ vào cấu trúc phân tử chứa liên kết thuận nghịch Diels-Alder không nằm ngẫu nhiên mà được thiết kế đặc biệt sắp xếp tại vị trí bề mặt phân cách giữa pha cứng và pha mềm.
Vật liệu có thể “tự lành” khi xuất hiện vết rạn tế vi giúp sản phẩm có tuổi thọ sử dụng cao, nhờ đó giảm thiểu chi phí sửa chữa, đem lại hiệu quả ứng dụng và hiệu quả kinh tế, giúp tiết kiệm năng lượng, tài nguyên và chất thải.
Đây là năm thứ 3 một nhà nhà khoa học nữ được vinh danh ở giải Tạ Quang Bửu.
Sau 8 năm tổ chức kể từ 2014, Giải thưởng Tạ Quang Bửu đã có 16 nhà khoa học là tác giả của các công trình khoa học xuất sắc và 4 nhà khoa học trẻ được vinh danh. Riêng năm 2021, không có nhà khoa học nào được nhận Giải thưởng này. Năm 2022, Hội đồng giải thưởng Tạ Quang Bửu không trao giải dành cho nhà khoa học trẻ.