Các quốc gia hậu Xô Viết đã tăng đáng kể kim ngạch trao đổi thương mại lẫn nhau, và các công ty phương Tây rời khỏi thị trường này đang được thay thế bằng các công ty từ các quốc gia thuộc Cộng đồng các quốc gia độc lập (CIS). Cụ thể, Coca-Cola của Mỹ được thay thế bằng Bela-Cola của Belarus, các thiết bị gia dụng của phương Tây được thay thế bằng các sản phẩm của Uzbekistan. EAEU đang đối phó như thế nào với cuộc khủng hoảng? Những chi tiết – trong tài liệu của Sputnik.
Các đồng chí đang bị trừng phạt
"Ngày nay, các quốc gia thuộc không gian hậu Xô Viết nên chân thành quan tâm đến việc củng cố quan hệ với Nhà nước Liên minh Nga-Belarus, tất nhiên, nếu họ muốn bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền. Chúng tôi tin rằng, chỉ có cùng nhau, chúng ta mới có thể đối phó thành công với những thách thức toàn cầu", - nhà lãnh đạo Belarus Alexander Lukashenko nói.
Trong quý đầu năm 2022, kim ngạch thương mại giữa Matxcơva và Minsk đã tăng 14%, vượt 9 tỷ USD. Nga mua các sản phẩm nông nghiệp cũng như các mặt hàng của công nghiệp hóa dầu mà hiện tại vẫn nằm trong vòng phong tỏa của phương Tây.
Bela-Cola của Belarus đang được bán ở Nga thay vì Coca-Cola. Nhà máy Đồ uống không cồn Minsk (MZBN), từng sản xuất nước soda của Mỹ và giữ lại các công nghệ nhập khẩu, đã tăng nguồn cung lên 50% kể từ cuối tháng Hai.
"Sản phẩm của chúng tôi tốt hơn nhiều so với các sản phẩm nhái Coca-Cola hay Fanta của Nga, tuy niên, sự lựa chọn phụ thuộc vào sở thích cá nhân", - ông Mikhail Sinichenkov, trưởng bộ phận xuất khẩu của doanh nghiệp cho biết.
Các biện pháp trừng phạt của EU và Hoa Kỳ đang thúc đẩy các doanh nhân hợp tác chặt chẽ. Các đại diện doanh nghiệp lớn nhất của Nhà nước Liên minh Nga-Belarus đã ký bản ghi nhớ về việc mở rộng liên hệ kinh doanh trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo. Họ đặc biệt chú ý đến các hệ thống laser, vì các hệ thống này thúc đẩy sự phát triển của các công nghệ sinh học.
Dưới thời Liên Xô, Belarus đã có một khởi đầu tốt trong lĩnh vực vi điện tử, và Nga sẽ tận dụng điều này. Và công ty ô tô KamAZ ở Kazan đang chuẩn bị khởi động các dự án xe tải không người lái cùng với Nhà máy ô tô Minsk.
“Các biện pháp trừng phạt điên rồ và bất hợp pháp của phương Tây đã thúc đẩy chúng tôi sớm thông qua các quyết định trong lĩnh vực vận tải và hậu cần, áp dụng hệ thống thanh toán của riêng chúng tôi để thanh toán bằng tiền tệ quốc gia. <…> Các thể chế về ngân sách và tài sản của Nhà nước Liên minh đã hình thành và đang phát triển. Các chương trình trong nhiều lĩnh vực khác nhau được tài trợ bởi chi phí của Nhà nước Liên minh. Các chương trình này giúp phát triển hợp tác giữa các doanh nghiệp, nâng cao năng lực cạnh tranh của các sản phẩm cùng sản xuất", - ông Lukashenko nhấn mạnh.
Nhôm oxit và đường
Kazakhstan là đồng minh và đối tác láng giềng gần gũi nhất của Matxcơva. Từ tháng 1 đến tháng 4, kim ngạch trao đổi thương mại lẫn nhau đạt 7 tỷ USD, cao hơn 6% so với cùng kỳ năm ngoái.
Nga cung cấp thiết bị công nghiệp và gia dụng, ô tô, máy ủi, máy giặt, khoáng sản nhiên liệu và kim loại đen.
Kể từ tháng 2, Nga đã có những khó khăn với nguồn cung nhôm oxit cần thiết cho quá trình luyện nhôm: đối tác truyền thống là Australia đã ngừng xuất khẩu. Kazakhstan đã hỗ trợ bằng cách tăng gấp đôi lượng giao hàng lên 400 tấn trong nửa năm.
Sau khi Matxcơva và Minsk tạm thời hạn chế xuất khẩu đường, việc sản xuất nước trái cây và các sản phẩm bánh kẹo của Kazakhstan đã bị đe dọa. Phòng Doanh nhân Quốc gia Kazakhstan “Atameken” thông báo rằng, đường nhập khẩu từ Nga chiếm gần 90% tiêu thụ nội địa.
Có chú ý đến điều này, Matxcơva thông cảm giúp đỡ và không kéo dài thời hạn cấm đối với EAEU.
"Theo kết quả tham vấn tại Ủy ban Kinh tế Á-Âu, các đảm bảo đã được đưa ra về khả năng ký kết hợp đồng về cung cấp khối lượng đường cần thiết sau ngày 1 tháng 9. Bộ Nông nghiệp Nga và Bộ Nông nghiệp Kazakhstan đã nhất trí về việc xuất khẩu đường sẽ tăng về khối lượng lên đến 168.000 tấn vào cuối năm", - Bộ trưởng thương mại Ủy ban kinh tế Á - Âu Andrey Slepnev thông báo.
Từ cà chua đến TV
Uzbekistan không phải là thành viên EAEU, nhưng, quốc gia này hợp tác thông qua CIS. Từ tháng 1 đến tháng 3, kim ngạch thương mại với Nga đã tăng 43%, đạt mức 2 tỷ USD. Xuất khẩu rau quả đã tăng gấp ba lần.
Lĩnh vực tài chính cũng là một hướng quan trọng. Theo như được biết, phương Tây đã ngắt kết nối các ngân hàng Nga khỏi hệ thống SWIFT. Tashkent và Matxcơva chuyển sang thanh toán bằng tiền quốc gia.
Vào giữa tháng 4, phái đoàn Uzbekistan đã đến thăm Triển lãm Quốc tế Innoprom ở Yekaterinburg. Bên lề triển lãm này, hai bên đã ký kết hơn 50 thỏa thuận trong lĩnh vực luyện kim, công nghiệp tự động hóa, chế tạo máy, sản xuất linh kiện, dược phẩm và công nghiệp y tế.
Công ty Artel Electronics của Uzbekistan đang tích cực thay thế các nhà sản xuất nước ngoài trên thị trường điện tử tiêu dùng của Nga, công ty hợp tác với Samsung và sử dụng các công nghệ của Hàn Quốc. Artel Electronics sản xuất tivi, máy điều hòa không khí, tủ lạnh, lò vi sóng và máy hút bụi. Tập đoàn M.Video-Eldorado của Nga đã đạt được thỏa thuận về nhập khẩu hàng hóa. Theo dự báo của các chuyên gia, Uzbekistan có thể chiếm tới 5% thị trường.
Vào tháng 4, Tashkent đã đơn giản hóa các điều kiện để chuyển địa điểm kinh doanh. Nhờ đó, việc mua bất động sản ở Uzbekistan trở nên dễ dàng hơn đối với người Nga, và các nhà đầu tư có thể nhận thẻ tạm trú có thời hạn ba năm. Tổng thống Shavkat Mirziyoyev đã công bố kế hoạch biến đất nước thành một trung tâm CNTT trong khu vực, và những chuyên gia CNTT đã lắng nghe lời kêu gọi này. Cư dân địa phương xác nhận rằng, ở thủ đô Uzbekistan có nhiều người Nga hơn.
Nắm bắt cơ hội đúng lúc
Sự gia tăng kim ngạch thương mại là một hiệu ứng phục hồi sau suy thoái vì COVID-19, - chuyên gia Sergey Rekeda, Phó Giáo sư Khoa Hội nhập Kinh tế Á-Âu của Học viện Hành chính Công và Kinh tế Quốc dân Nga trực thuộc Tổng thống Liên bang Nga (RANEPA), ghi nhận.
"Vào cuối năm, dự kiến GDP của EAEU sẽ giảm 10% do việc ngừng cung cấp từ các quốc gia không thân thiện với Nga và Belarus. Đây không phải là mức nguy cấp, con số này có thể so sánh với mức giảm hai năm trước, khi các chuỗi cung ứng bị phá vỡ", - ông nói.
Vấn đề chính của EAEU là công nghệ. Các yếu tố được cung cấp bởi các đối tác từ EU và Hoa Kỳ đã bị loại bỏ.
"Các điều kiện hiện tại thúc đẩy các quốc gia tìm kiếm những công cụ mới để phát triển hợp tác trong lĩnh vực công nghiệp. Và đây là một điểm cộng rất mạnh cho các nền kinh tế trong trung hạn. Không nên chờ đợi kết quả nhanh chóng, nhưng, thị trường EAEU đã được khai thông để các ngành công nghiệp của chúng ta phát triển trong lĩnh vực này”, - chuyên gia nhấn mạnh.
Ngoài ra, cần tính đến hợp tác với BRICS. Nếu trước đây sự hợp tác chỉ mang tính biểu tượng, thì bây giờ nó đang phát triển tích cực.
"Một tập đoàn gồm các quốc gia có thể đàm phán từ những vị trí thuận lợi hơn so với từng quốc gia một", - ông Sergey Rekeda nhận xét.
Nhà khoa học chính trị Denis Berdakov chỉ ra rằng, chính sách miễn thuế của EAEU đảm bảo sự ổn định kinh tế xã hội ở khu vực trung tâm Á-Âu.
Ông nói thêm:
“Các luồng hàng hóa đang thay đổi: ngày càng có nhiều người vào Nga và Belarus thông qua Kazakhstan, Kyrgyzstan và một phần Armenia. Khách du lịch Nga đổ xô đi nghỉ dưỡng đến Bishkek, giúp cho các cơ sở kinh doanh du lịch được mở 100% công suất".
Các chuyên gia đều đồng ý rằng, lợi thế chính của liên minh kinh tế này là an ninh lương thực. Kazakhstan cung cấp ngũ cốc, Nga cung cấp thịt, còn trái cây và rau quả đến từ Trung Á. Các nước EAEU phối hợp hành động với nhau để duy trì ổn định mức sống người dân.