Trong bối cảnh một thế giới vẫn đang phân cực, sự chủ động và đường lối nhất quán sẽ mở ra nhiều cơ hội cho Việt Nam để giải quyết các vấn đề thách thức lớn của thời đại.
Đường lối ngoại giao độc lập và tự chủ
Giáo sư Carl Thayer đến từ Học viện Quốc phòng Australia cho rằng, trong bối cảnh tình hình thế giới có nhiều biến động, chính sách đối ngoại độc lập, tự chủ mà Việt Nam theo đuổi đã giúp nâng cao uy tín đất nước trong cộng đồng quốc tế.
“Có ít nhất bốn yếu tố đã giúp Việt Nam theo đuổi chính sách đối ngoại độc lập, tự chủ: Thứ nhất là ổn định chính trị trong nước, Thứ hai là lực lượng quốc phòng toàn dân vững mạnh trên tiền đề “bốn không”, Thứ ba là trình độ cao và các đoàn ngoại giao chuyên nghiệp và Thứ tư là hoạch định chính sách chiến lược dài hạn”, ông Thayer nói với báo Kinh tế & Đô thị.
Theo ông, uy tín ngày càng tăng của Việt Nam được thể hiện qua việc Việt Nam đã 2 lần được Khối châu Á tại Liên Hợp quốc nhất trí lựa chọn làm Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp quốc.
Việt Nam đã 2 lần trúng cử vị trí này với đa số phiếu thuận trong Đại hội đồng Liên Hợp quốc.
Khi sự cạnh tranh giữa các nước gia tăng, xung đột tại Ukraina chưa giảm, Giáo sư Carl Thayer cho rằng, chính sách đối ngoại độc lập tự chủ của Việt Nam đang đối mặt với những thách thức do hệ thống quốc tế đang chia cắt thành các khối.
Trong đó, một bên là Hoa Kỳ, NATO và các đồng minh của Hoa Kỳ ở Ấn Độ - Thái Bình Dương. Bên còn lại gồm Nga và Trung Quốc cùng “quan hệ đối tác không có giới hạn” của họ.
“Việc theo đuổi chính sách độc lập và tự chủ đồng nghĩa Việt Nam không chọn bên”, ông Carl Thayer lưu ý.
Việt Nam cũng không đơn độc khi theo đuổi chính sách đối ngoại độc lập và tự chủ. Ngày nay, Việt Nam đang có cơ hội thuận lợi để nâng tầm quan hệ với các đối tác chiến lược và toàn diện khác như Ấn Độ, Australia và Nhật Bản.
Cơ hội của Việt Nam
Sự đối đầu giữa hai khối dĩ nhiên mang lại một số hiệu ứng tiêu cực. Tuy nhiên, nó cũng mang lại cơ hội cho Việt Nam trong việc giải quyết các thách thức an ninh hiện tại khác như mất an ninh lương thực toàn cầu, chung sống với Covid-19, giảm thiểu biến đổi khí hậu và ngăn chặn sự xói mòn của chủ nghĩa đa phương.
Vừa qua, sau khi hoàn thành nhiệm kỳ thành viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp quốc và Chủ tịch ASEAN, Việt Nam đã nhận được sự đánh giá tích cực của cộng đồng quốc tế.
Theo Giaó sư Carl Thayers, Việt Nam có thể đóng một vai trò tích cực và mang tính xây dựng trong ASEAN và các cơ chế do ASEAN dẫn dắt với việc phối hợp với Campuchia, Indonesia và Thái Lan, Nhóm các nền kinh tế lớn (G20) và APEC, để đảm bảo đưa ra các thoả thuận thiết thực và mang lại lợi ích cho các bên.
Việt Nam cũng có thể vận động các thành viên ASEAN ra tuyên bố chung kêu gọi Trung Quốc, Hoa Kỳ và các bên liên quan giảm căng thẳng xung quanh vấn đề Đài Loan.
Việt Nam cũng có thể sử dụng uy tín quốc tế của mình để giành được sự ủng hộ của các thành viên cộng đồng quốc tế trong nhiều thể chế đa phương, kêu gọi đàm phán hòa bình, chấm dứt xung đột ở Ukraina và ủng hộ tái thiết đất nước này sau đó.
Về mặt quốc phòng, Việt Nam đã nhiều lần khẳng định giữ vững nguyên tắc 4 không: Không tham gia liên minh quân sự; không liên kết với nước này để chống nước kia; không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ Việt Nam để chống lại nước khác; không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế.
Như Thủ tướng Phạm Minh Chính từng phát biểu tại Trung tâm nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế Hoa Kỳ (CSIS) ngày 11/5, Việt Nam không chọn bên mà chọn chính nghĩa, sự công bằng, công lý và lẽ phải, trên cơ sở các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên Hợp quốc; bình đẳng, tất cả cùng có lợi, cùng thắng.