Dự án Luật phòng, chống rửa tiền (sửa đổi)
Chiều 7/9, các đại biểu Quốc hội chuyên trách đã họp cho ý kiến về dự án Luật phòng, chống rửa tiền (sửa đổi).
Tại buổi họp, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng đã trình bày Tờ trình dự án Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi).
Theo đó, việc xây dựng Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi) nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập của Luật hiện hành, góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống rửa tiền;
Cùng với đó, Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi) sẽ giúp xây dựng hệ thống pháp luật về phòng, chống rửa tiền phù hợp với các yêu cầu, chuẩn mực quốc tế về phòng, chống rửa tiền mà Việt Nam có nghĩa vụ thực hiện; nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm rửa tiền nói riêng và công tác phòng, chống tội phạm nói chung.
Dự thảo Luật gồm 4 Chương, 63 Điều, kế thừa các quy định tại Luật hiện hành và bổ sung nhiều quy định mới. Đây là Dự án Luật dự kiến được xem xét, thông qua theo quy trình 1 Kỳ họp.
Cụ thể theo dự thảo Luật, các dấu hiệu đáng ngờ cơ bản như: Cung cấp thông tin nhận biết khách hàng không chính xác, không đầy đủ, không nhất quán; các giao dịch được thực hiện theo lệnh hoặc theo uỷ quyền của tổ chức, cá nhân có trong danh sách cảnh báo;
Các tổ chức, cá nhân tham gia giao dịch với số tiền lớn không phù hợp với thu nhập, hoạt động kinh doanh của tổ chức, cá nhân này; các giao dịch được thực hiện theo lệnh hoặc theo uỷ quyền của tổ chức, cá nhân có trong danh sách cảnh báo…
Dự thảo cũng quy định cụ thể trong những dấu hiệu đáng ngờ trong từng lĩnh vực. Ví dụ, trong lĩnh vực ngân hàng, có sự thay đổi đột biến trong doanh số giao dịch trên tài khoản; các giao dịch chuyển tiền có giá trị nhỏ từ nhiều tài khoản khác nhau về một tài khoản hoặc ngược lại trong một thời gian ngắn; tài khoản của khách hàng không giao dịch trên một năm, giao dịch trở lại mà không có lý do hợp lý…
Hay như trong lĩnh vực chứng khoán, các dấu hiệu đáng ngờ có thể kể đến như: việc giao dịch mua, bán chứng khoán có dấu hiệu bất thường trong một ngày; khách hàng đầu tư bất thường vào nhiều loại chứng khoán không có lợi trong khoảng thời gian ngắn…
Dự thảo luật còn mơ hồ
Đóng góp ý kiến tại buổi họp, đại biểu Dương Quý Phước (Quảng Nam) nhận định, quy định tại dự thảo luật hiện còn rất khó khăn, mơ hồ.
Theo ông, đây là loại hình tội phạm không mới, nhưng sẽ không dễ để hình thành các khái niệm đầy đủ về loại tội phạm này.
Chính vì thế, nhiều khi phải đến lúc xảy ra hậu quả nghiêm trọng thì các cơ quan chức năng mới nắm bắt, xử lý. Việc phát hiện khi loại tội phạm này mới hình thành còn khó khăn.
"Điều đó cho thấy việc xác định nguồn gốc tài sản là rất khó khăn. Do đó, dự thảo luật lần này cần phải quy định cụ thể hơn để đảm bảo tính khả thi và tránh hình thức", đại biểu đoàn Quảng Nam lưu ý.
Về nạn lợi dụng tiền ảo để rửa tiền tài trợ khủng bố, đại biểu Phước cho rằng, hiện Nhà nước chưa công nhận tiền ảo, nhưng Việt Nam là một trong những thị trường chơi tiền ảo rất lớn, nằm trong top 10 nước có số người chơi tiền ảo lớn nhất.
"Đây là lĩnh vực có nguy cơ rửa tiền rất lớn, với lợi thế dễ dàng trao đổi trên phạm vi toàn cầu đã trở thành kênh hữu hiệu để tội phạm lợi dụng rửa tiền, tài trợ khủng bố. Tội phạm có thể dễ dàng chuyển đổi tiền bẩn thông qua mô hình bất hợp pháp thành tiền sạch, chuyển thành các khoản tài trợ khủng bố thông qua mua bán, trao đổi tiền ảo ở các quốc gia khác nhau", ông Phước cho hay.
Những năm qua, Việt Nam liên tiếp xuất hiện những đường dây đánh bạc, rửa tiền quy mô lớn đều sử dụng tiền ảo.
Các hoạt động này đang nằm ngoài sự điều chỉnh của pháp luật, chưa chịu sự quản lý của cơ quan chức năng. Tiền ảo và tài sản ảo vẫn lọt lưới do các quy định của pháp luật phòng, chống rửa tiền chưa quy định cụ thể về vấn đề này.
"Việc bổ sung đối tượng tài sản ảo, tiền ảo vào dự thảo luật là hết sức cần thiết không chỉ đáp ứng các kiến nghị của các tổ chức quốc tế về phòng chống rửa tiền trên thế giới mà còn nhằm đảm bảo an ninh tài chính trong nước. Không để công nghệ tài chính bị lợi dụng để rửa tiền, tham nhũng, khủng bố", đại biểu Dương Quý Phước góp ý.
Xác minh các giao dịch đáng ngờ trong bất động sản, chứng khoán
Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Minh Đức (TP.HCM) cho rằng, dự luật chỉ phần nào kiểm soát được hành vi rửa tiền của dòng tiền qua ngân hàng, còn các dòng tiền không qua kênh này thì khó mà kiểm soát được.
Ngoài ra, ông Đức đề nghị các cơ quan soạn thảo phối hợp với Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính làm rõ hoạt động giao dịch đáng ngờ trong bất động sản.
Đại biểu cho biết, có thể có trường hợp rửa tiền qua chứng khoán rồi rút tiền ra mua bất động sản, từ đó cần xác định nguồn gốc nguồn tiền dành mua bất động sản này. Tuy nhiên, quy định tại dự thảo luật hiện nay lại “đơn giản quá”, khó xác định được có hay không việc rửa tiền.
Theo ông, cần nêu rõ trách nhiệm của cơ quan thuế trong các giao dịch loại này bằng cách kiểm soát giao dịch bất động sản có ghi nhận, phát sinh thuế (VAT, thu nhập…). Việc kiểm soát này sẽ giúp xác định các giao dịch đáng ngờ, làm rõ có hay không hành vi rửa tiền.
Để có thể xác minh các giao dịch đáng ngờ, ông Đức cho rằng cần sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa Bộ Công an và Ngân hàng Nhà nước.
“Thực tế có hiện tượng người nước ngoài được mua nhà ở Việt Nam, nếu họ không giao dịch qua ngân hàng mà qua kênh khác thì việc này phòng chống rửa tiền thế nào? Cần quy định chặt chẽ hơn để chống rửa tiền ở các giao dịch dạng này”, đại biểu Nguyễn Minh Đức đặt vấn đề.