Liệu Mỹ có thể đạt được các mục tiêu trong cuộc chiến bán dẫn với Trung Quốc?

Ngành công nghiệp bán dẫn vẫn là một trong những điểm đối đầu nóng nhất giữa Washington và Bắc Kinh. Nhưng liệu Mỹ có thể đạt được mục tiêu của mình bằng cách sử dụng các biện pháp trừng phạt và khuyến khích đối với các nhà sản xuất địa phương?

Reuters trích dẫn các nguồn của riêng mình, đăng tin cho biết về các biện pháp đang được chuẩn bị. Trước đó, Bộ Thương mại Mỹ gửi thư tới một số nhà sản xuất chip của Mỹ, bao gồm Nvidia và AMD. Trong một kháng nghị của Bộ Thương mại Hoa Kỳ đối với các công ty này, có thông báo việc xuất khẩu chíp GPU sang Trung Quốc được sử dụng cho hoạt động của các hệ thống trí tuệ nhân tạo sẽ bị hạn chế. Nvidia sau đó lưu ý các chế tài này áp dụng cho các sản phẩm thế hệ mới nhất - chip A100 và H100 sắp tới.

Hiện chính quyền Biden đang tìm cách chính thức hóa các hạn chế mới. Một mặt, Bộ Thương mại, thực sự có thể gửi các nhu cầu riêng đến các công ty riêng lẻ, hạn chế việc xuất khẩu một sản phẩm cụ thể. Và một thủ tục như vậy không đòi hỏi một quá trình phê duyệt quan liêu kéo dài, như trường hợp áp dụng các quy tắc xuất khẩu chính thức mới. Mặt khác, nếu một văn bản chính thức được thông qua, nó sẽ thống nhất các quy tắc cho tất cả các bên trong thị trường, có nghĩa là các doanh nghiệp sẽ có ít cơ hội hơn để vượt qua những hạn chế này. Ngoài ra, như Reuters trích dẫn các nguồn tin riêng, chiến lược của Mỹ trong việc kiềm chế phát triển công nghệ của Trung Quốc dựa trên sự tham gia tối đa của các đồng minh của Mỹ vào quá trình này. Nếu không, các hạn chế của Hoa Kỳ sẽ không có tác dụng đối với Trung Quốc. Chúng sẽ chỉ làm suy yếu khả năng cạnh tranh của các công ty Mỹ, vì công ty từ các nước thứ ba sẽ có thể cung cấp cho Trung Quốc các công nghệ và thiết bị liên quan. Mọi thỏa thuận với các nước thứ ba chỉ có thể thực hiện được nếu có các quy tắc chung rõ ràng.

Đối với chính quyền Mỹ, cuộc đối đầu về công nghệ với Trung Quốc có tầm quan trọng đặc biệt trong bối cảnh cuộc bầu cử quốc hội giữa kỳ sắp diễn ra. Biden đang có kết quả không tốt trong bối cảnh chính trị trong nước. Lạm phát đang phá vỡ kỷ lục, và vấn đề thất nghiệp nghiêm trọng. Đại dịch COVID-19 không bao giờ kết thúc. Chúng ta cần ít nhất một số vấn đề về chính sách đối ngoại có thể minh họa cho kết quả tích cực của Nhà Trắng.

Ngành công nghiệp bán dẫn đã trở thành một vấn đề như vậy. Thứ nhất, ở đây, Hoa Kỳ có những lợi thế nhất định về công nghệ, bên cạnh đó, chất bán dẫn là cơ sở cho hoạt động của tất cả các thiết bị điện tử hiện đại, công nghệ thông minh, công nghệ lưỡng dụng và số hóa nền kinh tế. Washington hiểu Mỹ đang giảm sức nặng trong chuỗi sản xuất toàn cầu: tỷ trọng của Mỹ về sản lượng thành phẩm trong ngành bán dẫn chưa đến 10%. Do đó, việc trả lại các ngành công nghiệp chủ chốt cho Hoa Kỳ và ngăn chặn Trung Quốc thông qua việc áp dụng các biện pháp hạn chế xuất khẩu, theo Nhà Trắng, là chìa khóa để giải quyết những vấn đề này. Hơn nữa, một sự đồng thuận hiếm hoi của lưỡng đảng đã được hình thành ở Washington về sự cần thiết phải kiềm chế Trung Quốc.

Mùa hè năm nay, Mỹ đã thông qua cái gọi là Đạo luật CHIPS, cung cấp 52 tỷ USD trợ cấp cho các nhà sản xuất chip quyết định phát triển sản xuất tại Mỹ. Điều kiện quan trọng để nhận trợ cấp là nghĩa vụ không đặt sản xuất ở Trung Quốc. Nhưng để ngăn Trung Quốc tích trữ thành phẩm hoặc sử dụng thiết bị nước ngoài để tạo ra các bộ xử lý công nghệ của riêng mình, Washington đang cố gắng hạn chế việc tiếp cận càng nhiều càng tốt ở những nơi có thể. Giờ đây, Bộ Thương mại muốn chính thức hóa các hạn chế xuất khẩu mới đối với việc cung cấp cái các công cụ tự động hóa thiết kế điện tử (EDA Tools) cho Trung Quốc. Có thông tin cho rằng các cuộc đàm phán liên quan đã được tiến hành với các đại diện hàng đầu của Mỹ trong lĩnh vực này: KLA Corp, Lam Research Corp và Applied Materials Inc, để cấm các công ty này cung cấp các công cụ EDA cho Trung Quốc để thiết kế chip trong quy trình 14 nm trở xuống.

Trong thực tế chính trị hiện nay, việc vận động hành lang doanh nghiệp có thể thuyết phục được các quan chức là điều khó có thể tin được. Nhiều khả năng các biện pháp hạn chế sẽ được mở rộng.

Chuỗi sản xuất trong ngành công nghiệp bán dẫn mang tính quốc tế đến mức Hoa Kỳ, Hàn Quốc và Nhật Bản, EU, và thậm chí cả Trung Quốc gắn bó chặt chẽ với nhau trong đó. Ví dụ, mặc dù Hoa Kỳ gần như độc quyền trong việc cung cấp các công cụ EDA cần thiết cho thiết kế chip, nhưng ASML của Hà Lan là công tylắp đặt thiết bị in thạch bản cực sâu và cực nhỏ. Nói cách khác, nếu không có ASML, sẽ không thể biến dự án thành hiện thực - để tạo ra một bản in thạch bản của hàng triệu bóng bán dẫn trên một tấm wafer silicon - sẽ không hoạt động. Hơn nữa, không có nhiều nhà thầu trên thế giới sản xuất chip đã được thiết kế sẵn. Các công ty hàng đầu trong thị trường này là Đài Loan, Hàn Quốc và Nhật Bản. Cuối cùng, đóng gói chip - một quá trình mà các chip riêng lẻ được lắp ráp thành một gói hoặc thành một mô-đun điện tử trước khi được lắp đặt trên bo mạch chủ - được thực hiện bởi hầu hết tại các cơ sở ở Trung Quốc. Các chuỗi sản xuất như vậy đã được hình thành trong nhiều năm dưới tác động của các yếu tố khách quan của thị trường và phân công lao động quốc tế. Ví dụ, việc chuyển giao đóng gòpchip sang các nước thứ ba, được Intel ước tính vài năm trước là hàng trăm triệu đô la.

Có thể giả định các khoản trợ cấp của chính phủ Hoa Kỳ chính xác là nhằm mục đích ít nhất để san bằng các chi phí đối với các nhà công tytừ ​​việc tái cấu trúc chuỗi sản xuất. Nhưng thực tế là ngay cả điều này cũng không đảm bảo sự thành công. Ví dụ, việc lắp ráp iPhone ở Ấn Độ vẫn còn cực kỳ manh mún. Đầu tiên, tại Ấn Độ, các sản phẩm mới của Apple chỉ được đưa vào sản xuất khi việc phát hành các sản phẩm tương tự đã được thiết lập và thử nghiệm tại Trung Quốc. Ngoài ra, Trung Quốc vẫn là nhà cung cấp duy nhất nhiều thành phần quan trọng cho quá trình sản xuất này.

Cuối cùng, việc chuyển hoạt động sản xuất trở lại Hoa Kỳ cũng là một công việc cực kỳ tốn kém và gặp rất nhiều khó khăn. TSMC vẫn đang xây dựng một nhà máy bán dẫn ở Arizona. Dự án ước tính khoảng 12 tỷ USD. Dù có nhiều khoản tài trợ từ chính quyền liên bang và địa phương, ngày hoàn thành dự án liên tục bị hoãn lại do khó khăn trong việc lựa chọn chuyên gia, luật lao động khó khăn, các hạn chế liên quan đến đại dịch COVID-19, v.v. Việc đàm phán với các nhà cung cấp nước ngoài lại càng khó hơn. Đối với ASML, chẳng hạn, Trung Quốc là thị trường tiêu thụ sản phẩm chính; năm 2021, công ty đã bán thiết bị trị giá 2,3 tỷ USD cho Trung Quốc. Bất chấp những nỗ lực của Hoa Kỳ để thuyết phục công ty tham gia các biện pháp hạn chế chống Trung Quốc, Washington có ảnh hưởng rất hạn chế đến hoạt động kinh doanh, đặc biệt là ở nước ngoài. Ví dụ, nếu Hoa Kỳ vẫn có thể tống tiền các quan chức London bằng cách tước quyền tiếp cận thông tin tình báo có giá trị của họ, thì hoạt động kinh doanh cần được khuyến khích vật chất.

Trong một năm, nước này nhập khẩu các sản phẩm này nhiều hơn dầu thô: hơn 300 tỷ USD. Số học đơn giản cho thấy 52 tỷ USD trợ cấp của chính phủ cho các doanh nghiệp Mỹ là một động lực cực kỳ yếu để từ bỏ thị trường Trung Quốc. Các doanh nghiệp vẫn sẽ tìm cách để vượt qua những hạn chế do chính quyền Hoa Kỳ áp đặt. Mặt khác, nếu chúng ta giả định chính sách chống Trung Quốc được thúc đẩy bởi các tiến trình chính trị trong nước, thì sẽ không ai quan tâm đến hiệu quả cuối cùng của các biện pháp được thực hiện. Cái chính là thể hiện sự cứng rắn đối với Trung Quốc. và điều gì sẽ thực sự xảy ra ở đó - chúng ta sẽ xem sau cuộc bầu cử.