Ngay sau khi chiếm lĩnh thị trường tại các nước phát triển, các hãng ô tô Trung Quốc tiếp tục tăng cường sự hiện diện ở Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, giới chuyên xe nhận định, có nhiều lý do khiến xe Trung Quốc khó có thể vượt mặt các thương hiệu, dòng xe Hàn Quốc, Nhật Bản tại Việt Nam.
Chặng đường thăng trầm của ô tô Trung Quốc tại Việt Nam
Tại Việt Nam, các hãng ô tô Trung Quốc đã trải qua hành trình dài nhiều thăng trầm. Năm 2006, Tập đoàn Lifan ra mắt mẫu sedan Lifan 520, đánh dấu việc các nhà sản xuất xe hơi Trung Quốc chính thức xâm nhập vào thị trường Việt Nam.
Năm 2009, Chery ra mắt mẫu xe Chery QQ3 với giá chỉ 10.000 USD (khoảng 180 triệu đồng ở năm 2009).
Năm 2010, BYD giới thiệu mẫu BYD F0 tại Việt Nam với mức giá khoảng 200 triệu đồng. Các sản phẩm này có điểm chung là giá thành rẻ hơn nhiều so với các mẫu xe nhập khẩu từ Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc.
Dù vậy, người dùng Việt khi đó còn e ngại về vấn đề chất lượng và giá trị khi bán lại. Bên cạnh đó, các dòng xe Trung Quốc cũng khó tiếp cận thị trường do thiếu mạng lưới đại lý rộng khắp như các hãng xe khác tại Việt Nam.
Từ năm 2011 đến 2018, các tên tuổi mới như Haima, MG, Zotye và BAIC đã có 2 lần trở lại thị trường Việt. Dù số lượng mẫu xe đã phong phú hơn, gần với thị hiếu của người dùng hơn nhưng các nhà sản xuất vẫn rất khó khăn để có thể cạnh tranh với các mẫu xe Nhật Bản hay Hàn Quốc.
Thêm nữa, việc có nhiều mẫu xe bị xem là "copy" ý tưởng thiết kế của các hãng xe tên tuổi khác càng khiến khách hàng e dè hơn.
Từ năm 2019 đến nay, các mẫu xe Trung Quốc bắt đầu được chú ý hơn, nhất là với những mẫu xe của BAIC như Beijing X7, BAIC Q7, BAIC X55...
Các dòng xe này có mức giá chỉ từ 500 triệu đồng, được tích hợp nhiều trang bị cao cấp như: nhận diện khuôn mặt, màn hình giải trí cỡ lớn, cửa sổ trời toàn cảnh cũng như hàng loạt trang bị an toàn như ABS, EBD, BA, cân bằng điện tử, ga tự động và cảm biến áp suất lốp...
Năm 2022, một số hãng xe lớn của Trung Quốc như MG, Chery đã lên tiếng thông báo sẽ quay trở lại thị trường Việt Nam. Thậm chí, Chery còn khẳng định sẽ xây dựng nhà máy lắp ráp tại Việt Nam. Nếu vậy, đây sẽ là nhà máy lắp ráp ô tô đầu tiên của Trung Quốc ở Việt Nam.
"Qua khảo sát, chúng tôi nhận thấy thị trường Việt Nam ngày càng trẻ hóa nên OMODA 5 được lựa chọn là sản phẩm đầu tiên ra mắt tại Việt Nam. OMODA 5 sử dụng ngôn ngữ thiết kế Art in motion (nghệ thuật trong chuyển động), được trang bị nhiều công nghệ cao bao gồm sạc không dây, ghế thông gió, 17 tính năng trợ lái ADAS, v.v. vô cùng phù hợp với giới trẻ. Vì vậy, chúng tôi chọn OMODA 5 là sản phẩm đầu tiên ra mắt. Dòng sản phẩm OMODA của chúng tôi còn có các phiên bản khác như OMODA 3, OMODA 7, J7 và J9. Tất cả những sản phẩm này sẽ được đưa về Việt Nam trong thời gian tới", - đại diện Chery tại Việt Nam nói với Vneconomy Automotive.
Việt Nam – mảnh đất tiềm năng cho các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc
Tổng cục Thống kê ghi nhận, trong tháng 12/2022, thị trường Việt đón thêm khoảng 64.700 ô tô. Sản lượng ô tô nhập khẩu đạt 25.000 xe, tăng 10% so với tháng 11; với kim ngạch 466 triệu USD, tăng 8,6%.
Mỗi chiếc ô tô nhập khẩu về trong tháng 12 có giá trị trung bình 18.640 USD. Điều này cho thấy các xe giá rẻ đang chiếm ưu thế. Tính chung cả năm 2022, tổng số ô tô xuất xưởng tại Việt Nam đạt 439.600 xe, tăng 14,9% so với năm 2021. Sản lượng xe nhập khẩu là 176.590 xe, tổng kim ngạch đạt 3,87 tỷ USD, tăng 10,5% về lượng và 6,8% về giá trị so với cùng kỳ năm 2021.
Những con số trên nói lên rằng, thị trường ô tô Việt Nam đang trở nên vô cùng tiềm năng, không chỉ với những nước láng giềng như Trung Quốc mà còn thu hút cả các hãng xe lớn trên thế giới.
Chính vì vậy, việc MG, Chery hay một số hãng xe Trung Quốc quyết định mở rộng sự hiện diện tại Việt Nam và các nước Đông Nam Á là chiến lược quan trọng trong năm 2023, góp phần mang đến nhiều sự lựa chọn hơn cho người tiêu dùng.
"Trước khi ra mắt tại Việt Nam, Chery đã thực hiện rất nhiều cuộc khảo sát để lắng nghe ý kiến của thị trường nhằm đưa ra những sản phẩm phù hợp nhất. Và đối với Việt Nam, công ty sẽ xây dựng nhà máy tại đây do được nhà nước hỗ trợ tạo điều kiện về chính sách thuế. Chúng tôi nghĩ rằng đây là một chút khác biệt so với các thị trường khác tại Đông Nam Á. Chúng tôi tin rằng Chery sẽ mang đến sự lựa chọn tốt nhất cho người dân Việt Nam", - VnEconomy trích lời đại diện Chery tại Việt Nam chia sẻ.
Tổng cục Hải quan đánh giá, về thị trường nhập khẩu ô tô, dẫn đầu thị phần hiện nay vẫn là 3 nước ở châu Á gồm: Indonesia, Thái Lan và Trung Quốc. Tổng cộng, 3 nước này chiếm tới 93,23% lượng ô tô nguyên chiếc nhập khẩu của cả nước.
Xe điện Trung Quốc ngày càng chiếm ưu thế
Báo cáo của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc (CAAM) cho biết, tính đến tháng 11/2022, doanh số ô tô toàn thị trường Trung Quốc đạt 24,3 triệu chiếc. Tính bình quân, mỗi tháng có khoảng 2,5 triệu ôtô được bán ra.
"Như vậy, tính chung cả năm 2022, doanh số ô tô tại Trung Quốc có thể đạt mốc 27 triệu chiếc, tăng 3% so với cùng kỳ năm 2021", - Phó Tổng thư ký CAAM Chen Shihua cho hay.
Theo CAAM, doanh số các dòng xe điện được ghi nhận có sự tăng đột biến, trong khi xe dùng động cơ đốt trong sụt giảm mạnh. Trong đó, doanh số xe hybrid (HEV) tại Trung Quốc đã tăng 100% lên 6.067.000 chiếc so với đầu năm; xe plug-in hybrid (PHEV) tăng 155% lên 1.333.000 chiếc; xe điện chạy bằng pin (BEV) tăng 92% lên 4.734.000 chiếc.
Trong tháng cuối năm 2022, nhà sản xuất ô tô hàng đầu Trung Quốc là BYD đã chính thức "soán ngôi" Tesla để trở thành nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới. Doanh số BRV của BYD đã tăng 4% so với tháng 11, đạt 235.197 chiếc. Tính chung cả năm 2022, hãng xe này đã bán ra 1,86 triệu chiếc xe điện, chủ yếu tại thị trường Trung Quốc, tăng gấp 3 lần so với cùng kỳ.
Những thành công vượt bậc này đến từ chính sách cắt giảm thuế trước bạ có hiệu lực từ tháng 6/2022 và chính sách trợ giá dành riêng cho người mua xe điện. Theo đó, với ô tô chở khách dưới 300.000 NDT (khoảng 1 tỷ đồng) có dung tích động cơ dưới 2 lít được mua từ ngày 1/6 đến ngày 31/21/2022, khách hàng được giảm một nửa thuế trước bạ, từ mức 10% xuống còn 5%.
Thêm nữa, nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại do đại dịch Covid-19, tình trạng sa thải nhân công ngành công nghệ khiến người tiêu dùng phải lựa chọn các dòng xe giá rẻ, sản xuất trong nước, thay vì các mẫu xe nhập khẩu nước ngoài như Tesla.
Tìm kiếm cơ hội ở Đông Nam Á
Trong năm 2023, với dự báo kinh tế toàn cầu suy thoái, cũng như các chính sách ưu đãi bị cắt giảm, thị trường ô tô nội địa Trung Quốc được cho là sẽ dần hạ nhiệt. Lúc này, các hãng xe Trung Quốc buộc phải tìm kiếm thêm cơ hội ở những nước đang phát triển tại châu Á.
Trong số đó, Thái Lan hiện đang là thị trường xuất khẩu lớn thứ 3 của Trung Quốc, chỉ xếp sau Bỉ và Anh. Trong 9 tháng năm 2022, Thái Lan đã nhập khẩu 59.375 xe điện Trung Quốc. BYD đã xác nhận sẽ xây dựng nhà máy sản xuất đầu tiên ở Đông Nam Á tại Thái Lan, dự kiến đi vào hoạt động từ năm 2023, với công suất khoảng 150.000 ô tô điện mỗi năm để xuất sang châu Âu và các nước Đông Nam Á.
Trong khi đó, tại Indonesia, các dòng xe Nhật Bản vẫn giữ vị thế ngôi vương tại thị trường này. Dù vậy xe Trung Quốc cũng đang ngày càng trở nên phổ biến hơn. Năm 2006, Indomobil là hãng xe Trung Quốc đầu tiên gia nhập thị trường này, để rồi phải đóng cửa vào năm 2013.
Thời gian qua, đã có ít nhất hai nhà sản xuất xe hơi lớn của Trung Quốc thông báo chính thức tham gia thị trường Indonesia. Đặc biệt, BYD cũng cho biết sẽ xây dựng nhà máy sản xuất xe điện ở Indonesia, sau Thái Lan.
Hãng xe Chery cũng sẽ xuất khẩu 3 mẫu SUV là Tiggo 4 Pro, Tiggo 7 Pro và Tiggo 8 Pro vào thị trường Indonesia. Năm 2022, Chính phủ Indonesia đã phân bổ 120 tỷ rupiah (8,3 triệu USD) nhằm thúc đẩy xây dựng cơ sở hạ tầng trạm sạc và tìm kiếm thêm đầu tư trong năm 2023.
Có thể thấy, với dân số trên 280 triệu người, lớn thứ 4 thế giới, xứ "Vạn Đảo" đang là một thị trường "béo bở" dành cho các nhà sản xuất, khi mà tỷ lệ sở hữu xe hơi ở nước này vẫn ở mức rất thấp so với các nước Đông Nam Á khác.