Trong thông báo, Bộ GD&ĐT nêu rõ, việc thanh tra, kiểm tra hoạt động Công ty TNHH một thành viên Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã được Bộ phối hợp với cơ quan chức năng thực hiện.
Bộ đang và sẽ tiếp tục thanh tra, kiểm tra một số nội dung khác có liên quan tới hoạt động sản xuất, kinh doanh và thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam.
Đồng thời, chỉ đạo Nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam rà soát, khắc phục các hạn chế, tồn tại, tổ chức lại bộ máy theo hướng tinh giản, quản lý chặt chẽ, đúng luật, đảm bảo hoạt động lành mạnh, hiệu quả; nhanh chóng ổn định bộ máy tổ chức và tâm lý cán bộ, tập trung thực hiện tốt các nhiệm vụ được giao, trong đó ưu tiên đảm bảo các hoạt động biên tập, xuất bản, in và phát hành sách giáo khoa theo đúng kế hoạch, đảm bảo tiến độ, chất lượng, phục vụ yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.
Trước đó, căn cứ kết quả thanh kiểm tra, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đã ký quyết định số 1886/QĐ-BGDĐT thi hành kỷ luật đối với ông Nguyễn Đức Thái - Chủ tịch hội đồng thành viên Công ty TNHH một thành viên Nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam.
Theo quyết định thi hành kỷ luật, ông Nguyễn Đức Thái đã có những vi phạm như: có khuyết điểm, vi phạm chính sách pháp luật của Nhà nước trong chỉ đạo Nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam tổ chức thực hiện sản xuất, kinh doanh, biên soạn, in ấn, kê khai, phát hành sách giáo khoa mới; thiếu trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo Đảng ủy, Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy kiểm tra, giám sát việc tổ chức thực hiện các nghị quyết, dẫn đến không kịp thời phát hiện nghị quyết ban hành trái pháp luật của Nhà nước.
Những sai phạm của ông Nguyễn Đức Thái diễn ra chủ yếu trong giai đoạn từ năm 2014 đến năm 2019. Ông Thái nghỉ công tác từ tháng 12/2022.
Thiệt hại hàng trăm tỉ đồng
Theo Tuổi Trẻ, cuối tháng 12/2022, Thanh tra Chính phủ ban hành kết luận, cho rằng việc Nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam lựa chọn nhà thầu cung cấp giấy in để sản xuất sách giáo khoa theo phương thức chào hàng cạnh tranh "có nhiều bất thường, chưa đảm bảo công bằng, hiệu quả kinh tế".
Cụ thể, việc xác định nhu cầu sản xuất của Nhà xuất bản Giáo Dục không sát thực tế nên lượng hàng tồn kho lớn (chủ yếu là giấy in). Việc này đã làm tăng chi phí lãi vay, dự phòng giảm giá hàng tồn kho dẫn đến giảm hiệu quả sử dụng vốn.
Từ trước ngày 22/8/2017, nhà xuất bản chưa ban hành quy định về lựa chọn nhà thầu in sách giáo khoa, cung cấp vật tư, giấy in... để áp dụng thống nhất trong doanh nghiệp bảo đảm mục tiêu công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế theo quy định.
Nhà xuất bản cũng chưa bổ sung đăng ký kinh doanh nhập khẩu giấy in hoặc tổ chức thực hiện việc ủy thác nhập khẩu giấy in để giảm bớt chi phí trung gian, giảm giá thành sách. Đơn vị này còn sử dụng giấy in định lượng thấp, thấp hơn định lượng giấy in sách thường theo tiêu chuẩn quốc gia.
Đáng chú ý, kiểm tra xác suất một số hợp đồng cung cấp giấy in của Công ty Phùng Vĩnh Hưng cho nhà xuất bản cho thấy giá giấy in được bán cao bình quân khoảng 1,7 lần giá giấy công ty nhập khẩu trực tiếp, tương ứng số tiền chênh lệch khoảng 210 tỉ đồng.
Kết quả điều tra đến nay xác định ông Nguyễn Đức Thái đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn được giao trong việc mua sắm giấy in phục vụ in ấn sách giáo dục, cùng với ba bị can còn lại vi phạm quy định của pháp luật về bảo đảm công bằng, minh bạch trong hoạt động đấu thầu cung cấp giấy in, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng tài sản Nhà nước.
Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ còn cho rằng việc phát hành sách giáo khoa qua các kênh phát hành đến tay người tiêu dùng qua nhiều bước trung gian "nên chưa tiết kiệm được chi phí". Tỉ lệ chiết khấu của sách giáo khoa là 25% bị kết luận là cao, chưa hợp lý so với một số mặt hàng độc quyền, thiết yếu khác.
Đáng chú ý, kết quả kiểm tra, xác minh tại Nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam cho thấy giai đoạn 2014-2018, quá trình xây dựng giá gói thầu in sách giáo khoa, hạch toán của đơn vị này có sai sót dẫn đến gia đình học sinh phải mua bằng giá đã đăng ký giá từ năm 2011 được ấn định trên bìa sách.
Thanh tra Chính phủ còn kết luận Nhà xuất bản Giáo Dục chưa thực hiện đầy đủ yêu cầu của Bộ GD&ĐT nhưng đã thực hiện tăng giá sách giáo khoa 16,9% từ năm học 2019-2020.
Như vậy, mức giá mà người dân phải mua bị xác định cao hơn giá sách giáo khoa phải đăng ký đúng giá với số tiền hơn 85 tỉ đồng.
Khởi tố bắt tạm giam hàng loạt cán bộ
Liên quan đến những sai phạm nêu trên, ngày 13/2, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã khởi tố, bắt bị can để tạm giam, khám xét đối với các bị can Nguyễn Đức Thái; Nguyễn Thị Thanh Thủy (SN 1967; trú tại phường Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy, TP Hà Nội - nguyên Trưởng ban Kế hoạch Marketing Công ty TNHH Một thành viên Nhà Xuất bản giáo dục Việt Nam) về tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ.
Cơ quan điều tra cũng khởi tố bị can, bắt bị can để tạm giam, khám xét đối với Đinh Quốc Khánh (SN1970; trú phường Phan Chu Trinh, quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội, nguyên Phó Trưởng Ban Kế hoạch Marketing, Công ty TNHH Một thành viên Nhà Xuất bản giáo dục Việt Nam) và Tô Mỹ Ngọc (SN 1980; trú tại phường Phú Mỹ Hưng, Quận 7, TP.HCM, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Cổ phần Giấy Phùng Vĩnh Hưng) về tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng.