Sau khi sự việc vỡ lỡ, người ta mới phát hiện lá đơn xin tình nguyện nhập ngũ và giấy xác nhận trình độ văn hóa của anh Thiết là do Chỉ huy trưởng quân sự xã làm thay.
Tân binh nhập ngũ 7 ngày bị trả về
Những ngày qua, dư luận tại Hà Tĩnh rất bức xúc về việc tân binh Nguyễn Bá Thiết (sinh năm 1998, thôn Đồng Quang, xã Đức Đồng, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh) vừa nhập ngũ được 7 ngày đã bị trả về vì cán bộ xã khai không đúng về trình độ văn hóa.
Theo đó, người nhà cho biết, từ nhỏ anh Nguyễn Bá Thiết đã bị bệnh nặng, được đưa đi chạy chữa khắp nơi. Do uống quá nhiều kháng sinh, anh không được nhanh nhẹn, khôn ngoan như bạn bè cùng trang lứa.
Vì sức khỏe yếu, phải chạy chữa khắp nơi để điều trị nên việc học hành của anh Thiết cũng không được đảm bảo. Do nghỉ quá số ngày quy định, cũng như do hoàn cảnh gia đình, anh chỉ học đến hết lớp 7.
Thế nhưng, trong lý lịch nghĩa vụ quân sự mà địa phương gửi lên huyện trong đợt tuyển quân đầu năm 2023, anh Nguyễn Bá Thiết bỗng nhiên có trình độ văn hoá được xác nhận là 9/12.
Từ đó, anh Thiết nghiễm nhiên đáp ứng tiêu chuẩn về trình độ văn hóa. Khi chuẩn bị bước sang tuổi 25, anh nhận được lệnh gọi khám nghĩa vụ quân sự.
Sau 2 lần kiểm tra sức khỏe từ cấp xã đến cấp huyện, Thiết đều trúng tuyển. Điều này gây bất ngờ không chỉ với người thân trong gia đình mà cả với bà con chòm xóm của anh.
"Trước tết thì nó được xã thông báo đi khám nghĩa vụ quân sự. Sau mấy lần đi khám thì được thông báo nó trúng tuyển và ngày 7/2 nó lên đường tòng quân. Kể từ khi nó trúng tuyển nghĩa vụ thì không chỉ riêng tôi mà người dân trong thôn cũng hết sức bất ngờ. Ai cũng nói cả xã này hết thanh niên hay sao mà lại cho thằng Thiết đi bộ đội", - bà Phan Thị Hòa (sinh năm 1959, mẹ anh Thiết) kể lại.
Theo bà Hòa, dù thấy "hết sức vô lý" nhưng vì chấp hành nên bà vẫn để con trai lên đường nhập ngũ. Bà cũng làm mâm cơm mời xóm làng nhưng "ai cũng lo cho hắn vì sợ không theo được".
Sáng 7/2, cùng với nhiều thanh niên khác, anh Thiết lên đường tòng quân và được biên chế vào Trung đoàn BB1, Sư đoàn 324 Quân khu IV, đóng tại Đô Lương (Nghệ An).
Tuy nhiên, trong quá trình phúc tra tiêu chuẩn chiến sĩ mới về tuổi đời, sức khỏe, chính trị, văn hóa…, đơn vị phát hiện Nguyễn Bá Thiết mới học hết lớp 7 nên yêu cầu xin xác nhận từ nhà trường.
Sau khi địa phương cung cấp giấy xác nhận đã học xong lớp 8 năm học 2012 – 2013, đơn vị tiếp tục xác minh qua gia đình và được cam đoan là Thiết mới học hết lớp 7. Dù đã có "lá đơn tình nguyện" nhưng đơn vị vẫn quyết định trả về địa phương do anh Thiết không đủ tiêu chuẩn về văn hóa.
Nói về lá đơn tình nguyện và giấy xác nhận sai sự thật về trình độ văn hóa của con trai, bà Hòa khẳng định không viết, không nhờ bất kỳ ai viết và không ký vào các loại giấy tờ nói trên.
"Sau khi nó bị đơn vị trả về, Ban Chỉ huy quân sự xã cũng đến xin lỗi tôi, mong gia đình thông cảm. Họ nói sau khi phúc tra, do Thiết mới chỉ học đến lớp 7 nên không đạt yêu cầu và thị lực không đảm bảo. Tôi có nói các anh đã làm gì mà thằng Thiết được đi bộ đội và giờ bị trả về. Họ nói là do thấy con trai tôi hăng hái, tinh thần tốt nên đã làm đơn tình nguyện nhập ngũ cho nó. Họ cũng thừa nhận tự làm hồ sơ xác minh trình độ văn hóa và tự ký vào đơn tình nguyện", - bà Hòa bức xúc.
Sai phạm của Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy quân sự Đức Đồng
Liên quan đến vụ việc, ông Nguyễn Cửu Long, Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy quân sự xã Đức Đồng cho biết, trong đợt tuyển quân vừa qua, địa phương gọi 24 thanh niên trong độ tuổi quy định đi khám tuyển nghĩa vụ quân sự.
Sau các vòng khám sơ loại, có 13 người đạt tiêu chuẩn về sức khoẻ, trình độ văn hóa để nhập ngũ, trong đó có anh Nguyễn Bá Thiết.
"Do Thiết 2 lần lên xã xin được đi bộ đội, tôi thấy cháu có tinh thần tốt, hăng hái nên đã tạo điều kiện theo nguyện vọng. Tôi đã tự làm đơn tình nguyện để đưa vào trong lý lịch hồ sơ quân sự cho cháu Thiết. Tôi cũng đến trường cấp 2 xin xác minh trình độ văn hóa cho cháu Thiết và được nhà trường xác nhận cháu học được vài tuần lớp 8 thì nghỉ. Sau khi khám ở xã và huyện thì Thiết đạt sức khỏe loại 3 nên đủ điều kiện", - ông Long giải thích.
Về điều này, ông Nguyễn Thanh Tùng, Phó hiệu trưởng Trường THCS Đồng Lạng – người ký xác nhận vào đơn, cho hay:
“Hôm đó ông Nguyễn Cửu Long, Chỉ huy trưởng quân sự xã cầm giấy đến xin xác nhận, còn đơn do ai làm, ai ký thì tôi không rõ. Nhìn học bạ thấy ghi là không được lên lớp 8, nhưng tôi nghĩ khả năng là cháu có học lớp 8 một vài tuần đầu, sau đó mới cho ở lại”, - ông Tùng nói.
Theo ông Tùng, đúng ra là phụ huynh phải đến xin, nhưng ông Long cho biết, mẹ của Thiết đã già, anh chị em làm ăn xa nên ông đi làm thay.
“Thời điểm đó tôi chưa về trường, nhưng nghĩ ký sẽ thuận lợi cho cháu đi bộ đội chứ không nghĩ đến mức độ như thế”, - ông Tùng trần tình.
Về phần mình, ông Long thừa nhận có sai phạm và xin chịu kiểm điểm, kỷ luật theo quy định. Ông cũng cho biết, hiện cơ quan công an đã vào cuộc xác minh vụ việc.
"Thực ra do thấy tinh thần cháu vui, mẹ cháu vui, rất hăng hái nên tôi mới làm tất cả hồ sơ cho để cho đẹp. Tôi khẳng định việc lấy cháu Thiết đi khám tuyển không phải vì lý do đi thay thế cho ai hoặc bất cứ vì lý do nào khác. Sau khi đơn vị của cháu phúc tra lại thì họ trả về vì lý do chỉ học đến lớp 7. Qua việc này, tôi tự nhận đã làm sai nguyên tắc và xin chịu kiểm điểm, kỷ luật", - ông Long nói.
Ban Chỉ huy quân sự huyện Đức Thọ nói gì?
Liên quan đến vụ việc trên, đại diện Ban Chỉ huy quân sự (Ban CHQS) huyện Đức Thọ cũng có thông tin.
Theo Trung tá Lê Hải Nam - Phó Chỉ huy trưởng Ban CHQS huyện Đức Thọ lý giải với báo Vietnamnet cho biết, trong quá trình tuyển quân, Ban CHQS là cơ quan thường trực trong Hội đồng nghĩa vụ quân sự huyện, làm công tác tham mưu và triển khai cho cơ sở thực hiện các bước theo quy định.
Sau khi hoàn thành vòng sơ khám, các địa phương lập danh sách công dân trúng tuyển gửi lên, Ban CHQS huyện sẽ tổ chức khám tuyển về nội dung sức khỏe, đồng thời chuẩn bị hồ sơ, thủ tục cho thanh niên nhập ngũ.
Ông Nam nêu rõ, theo Thông tư 148 của Bộ Quốc phòng, anh Nguyễn Bá Thiết đủ điều kiện nhập ngũ trên cơ sở 4 tiêu chuẩn như tuổi đời, sức khỏe, chính trị, văn hóa. Do đó, ngày 7/2/2023, anh Thiết được biên chế vào Trung đoàn 1, Sư đoàn 324, đóng tại Đô Lương, Nghệ An.
Thông tư 148 của Bộ Quốc phòng cũng quy định, trong vòng 7 ngày đầu, đơn vị nhận quân phải phúc tra chiến sĩ mới. Việc phúc tra này cũng dựa trên cơ sở 4 tiêu chuẩn đã nêu.
“Quá trình phúc tra, các tiêu chuẩn tuổi đời, sức khỏe, chính trị của quân nhân Nguyễn Bá Thiết đều đủ điều kiện. Riêng nội dung văn hóa, qua bản tự khai của cá nhân và xác minh từ gia đình thì Nguyễn Bá Thiết chưa học lớp 8 như trong giấy xác nhận nên bị loại”, - Trung tá Lê Hải Nam cho hay.
Theo ông Nam, Ban CHQS huyện chỉ căn cứ kết luận của hội đồng khám tuyển nghĩa vụ quân sự huyện để gọi nhập ngũ đối với công dân.
“Còn khi trả về thì có kết quả phúc tra của Sư đoàn 324. Từ thông báo của đơn vị, chúng tôi đã nhận và đưa Thiết về giao lại cho địa phương và gia đình”, - ông Nam nói.
Ngoài ra, ông Nam cũng phủ nhận thông tin cho rằng, ngoài tiêu chuẩn về văn hóa, tân binh Nguyễn Bá Thiết còn không đủ tiêu chuẩn về sức khỏe với thị lực chỉ đạt 6/10.
“Qua sơ khám ở xã và tiến hành khám tuyển ở huyện cũng như phúc tra ở đơn vị đều có kết luận đủ điều kiện nhập ngũ, mắt 6/10 thì không đúng. Các thông tin về nội dung sức khỏe đều được thể hiện rất rõ trên phiếu sức khỏe nghĩa vụ quân sự. Đây là lý do vì sao trong thông báo trả công dân về địa phương, Ban CHQS huyện chỉ thông báo không đủ tiêu chuẩn về văn hóa”, - Trung tá Lê Hải Nam thông tin.
Cũng trong cuộc trao đổi, đại diện Ban CHQS huyện Đức Thọ cũng một lần nữa phân trần về quyết định gọi công dân Nguyễn Bá Thiết nhập ngũ, dù anh này không đáp ứng đủ tiêu chuẩn về văn hóa.
“Tất cả hồ sơ do xã lập, họ xét từ thôn xóm trở lên. Đủ điều kiện thì làm hồ sơ rồi chuyển lên huyện để tiến hành sơ khám và khám tuyển. Theo lý lịch nghĩa vụ quân sự do xã gửi lên, trình độ văn hóa của Nguyễn Bá Thiết được ghi là 9/12. Huyện chỉ căn cứ vào hồ sơ do xã lập lên. Đủ tiêu chuẩn thì tiến hành khám tuyển. Khi khám tuyển trúng sức khỏe thì tiến hành chốt con số và phát lệnh gọi nhập ngũ”, - ông Nam nói.
Theo ông, sự việc vừa qua là bài học kinh nghiệm cho những lần tuyển quân tiếp theo. Mặc dù không có quy định, nhưng vì thực tiễn đặt ra nên bắt buộc phải xác minh rõ. Theo đó, địa phương có thể sẽ yêu cầu photo học bạ hoặc các loại văn bằng khác để kiểm tra, đối chiếu.
Đối với những vi phạm của ông Nguyễn Cửu Long, Trung tá Lê Hải Nam cho biết, do ông Long thuộc Đảng ủy và UBND xã Đức Đồng nên địa phương sẽ chịu trách nhiệm xem xét các lỗi vi phạm. Vi phạm đến đâu thì tập thể, cấp ủy chính quyền địa phương sẽ tham mưu xử lý đến đó.
Trong khi đó, một lãnh đạo Huyện ủy Đức Thọ cũng khẳng định, chính quyền huyện đã giao ông Trần Hoài Đức, Chủ tịch UBND huyện kiêm Chủ tịch Hội đồng nghĩa vụ quân sự huyện, chỉ đạo các đơn vị liên quan xác minh, làm rõ vấn đề trên.
"Quan điểm cấp nào sai đến đâu thì xử lý đến đó để chấn chỉnh nghiêm túc tất cả các khâu tuyển quân đi nhập ngũ, rút kinh nghiệm cho những đợt sau", - vị này nói với báo Thanh Niên.