Trong 5 năm qua, Việt Nam ghi nhận sự “bùng nổ” của dòng vốn đầu tư nước ngoài, mặc cho những khó khăn do đại dịch Covid-19 hay biến động thế giới.
Dòng vốn FDI tăng cả về lượng lẫn về chất đã góp phần quan trọng đưa Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất mới của thế giới.
FDI tăng cả về lượng lẫn về chất
Dù dòng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam đang có xu hướng chậm lại do ảnh hưởng kéo dài của Covid-19, tình hình thế giới và khu vực có nhiều biến động phức tạp và khó lường…, nhưng nhìn chung, dòng chảy của nguồn lực này vẫn không ngừng gia tăng trong hơn 5 năm qua, kể từ sau khi Việt Nam tổng kết 30 năm thu hút đầu tư nước ngoài.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư ghi nhận, từ đầu tháng 1/2018 đến hết ngày 20/4/2023, tổng vốn FDI đăng ký vào Việt Nam đạt 180 tỷ USD, bằng 40,3% tổng vốn đầu tư lũy kế trong hơn 35 năm thu hút FDI. Con số này tương đương hơn 56% tổng nguồn lực FDI đăng ký vào Việt Nam trong 30 năm, tính đến hết năm 2017.
Cuối năm 2017, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, cả nướcluỹ kế 24.748 dự án đầu tư nước ngoài còn hiệu lực, với tổng vốn đăng ký 318,72 tỷ USD, trong khi vốn thực hiện lũy kế đạt 172,35 tỷ USD.
Thời điểm cuối tháng 4/2023, con số này là 37.065 dự án, với tổng vốn đăng ký 445,87 tỷ USD, vốn thực hiện hơn 279,8 tỷ USD, bằng 62,% vốn đầu tư đăng ký còn hiệu lực.
Trong một báo cáo về thu hút FDI ở khu vực ASEAN hồi giữa năm ngoái, báo Đầu tư dẫn báo cáo Ngân hàng HSBC đề cập đến một sự bùng nổ vốn đầu tư nước ngoài vào ASEAN.
“Mặc cho dịch bệnh, vốn đầu tư nước ngoài vẫn tiếp tục đổ vào các thị trường Đông Nam Á, đặc biệt là lĩnh vực sản xuất. Trong đó, Việt Nam và ASEAN là hai thị trường nhận nhiều vốn đầu tư nước ngoài nhất”, HSBC nhận định.
Trong hơn 5 năm qua, đã có 3 năm dòng đầu tư toàn cầu chịu tác động bởi đại dịch Covid-19 và suy giảm rõ rệt. Tuy nhiên, FDI vào Việt Nam vẫn tích cực. Năm 2019, ngay trước khi Covid-19 bùng nổ, Việt Nam thu hút được hơn 38 tỷ USD FDI và khi đó, đây là con số kỷ lục, dù vẫn kém xa mức 72 tỷ USD của năm 2008.
Năm 2008, hàng loạt dự án tỷ USD đầu tư vào Việt Nam được cấp chứng nhận, như Dự án Thép Vinashin - Lion (Malaysia), 9,8 tỷ USD; Liên hợp Thép Formosa, 7,9 tỷ USD; Lọc dầu Nghi Sơn, 6,2 tỷ USD; Dự án New City 4,3 tỷ USD…
Tuy nhiên, không ít dự án trong số này là dự án ảo, rơi vào tình trạng “đứt gánh giữa đường” không lâu sau đó. Bởi thế, sau này, cả các cơ quan quản lý về đầu tư nước ngoài cũng rất ít nhắc đến kỷ lục của năm 2008.
Nếu bỏ qua kỷ lục 72 tỷ USD của năm 2008, thì con số 38 tỷ USD của năm 2019 chính là “đỉnh cao” mới. Những tưởng Covid-19 sẽ “làm khó” Việt Nam, thì đến năm 2021, rất bất ngờ khi có tới 38,85 tỷ USD vốn FDI đăng ký vào Việt Nam, một “đỉnh cao” mới lại được thiết lập ngay cả trong thời gian khó khăn nhất.
Không chỉ có vốn đăng ký, vốn FDI giải ngân còn tích cực hơn nữa. Nếu trước đây, con số này chỉ đạt 11-12 tỷ USD/năm (cùng vì thế mà sau 30 năm, vốn FDI giải ngân mới đạt hơn 172 tỷ USD), thì trong 5 năm qua, trung bình mỗi năm có khoảng 19-20 tỷ USD vốn FDI được thực hiện. Năm 2022, kỷ lục được thiết lập với 22,4 tỷ USD, cao hơn cả trước dịch.
Trong hơn 5 năm qua, vốn FDI giải ngân tổng cộng lên tới 107,47 tỷ USD, bằng 38,4% tổng vốn giải ngân trong vòng 35 năm qua. Đây là con số rất tích cực. GS-TSKH. Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài đánh giá rất cao thành công này.
Việt Nam – trung tâm sản xuất mới của thế giới
Dòng vốn FDI đổ vào Việt Nam trong 5 năm qua tăng không chỉ về lượng mà còn về chất.
Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã nhiều lần cho biết, ngày càng nhiều tập đoàn đa quốc gia, nhà đầu tư lớn, với công nghệ hiện đại đầu tư vào Việt Nam.
“Khu vực kinh tế đầu tư nước ngoài đã đóng góp quan trọng vào giá trị gia tăng của sản phẩm công nghiệp nhờ các tập đoàn kinh tế quốc tế đầu tư nhiều dự án quy mô lớn, công nghệ cao, dịch vụ hiện đại, thành lập hàng chục trung tâm R&D, trung tâm đổi mới sáng tạo, vườn ươm công nghệ, liên kết thành công với doanh nghiệp trong nước, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa...”, GS-TSKH. Nguyễn Mại đánh giá.
Trong khi đó, Ngân hàng HSBC khẳng định, Việt Nam là một ví dụ nổi bậtkhi nghĩ đến những câu chuyện thành công về các nền kinh tế được thúc đẩy bởi đầu tư nước ngoài.
“Việt Nam đã chuyển mình thành một ngôi sao đang lên trong chuỗi cung ứng toàn cầu, chiếm được thị phần toàn cầu đáng kể trong nhiều lĩnh vực, bao gồm dệt may, giày dép và điện tử tiêu dùng”, HSBC nhận định.
Ngân hàng này cũng nhắc đến các khoản đầu tư quy mô lớn của Samsung, Pegatron, Foxconn, Luxshare, Goertek…, để nhấn mạnh việc Việt Nam đang “chuyển mình thành trung tâm sản xuất công nghệ”.
Không chỉ có dệt may và da giày, kể từ năm 2008, rất nhiều ông lớn công nghệ, bao gồm cả Google, LG đã chuyển chuỗi cung ứng của họ đến Việt Nam. Xu hướng này càng phát triển mạnh mẽ trong cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung và cả thời kỳ đại dịch khiến xu hướng dịch chuyển đầu tư ra ngoài Trung Quốc trở nên mạnh mẽ hơn.
Vừa qua, Quanta Computer (Đài Loan) đã ký thỏa thuận với UBND tỉnh Nam Định về việc phát triển dự án sản xuất máy tính quy mô lớn tại Khu công nghiệp Mỹ Thuận, xây dựng trên diện tích 22,5 ha, với vốn đầu tư 120 triệu USD. Đây là nhà máy thứ 9 của Quanta trên toàn cầu, nhưng là nhà máy đầu tiên của tập đoàn này tại Việt Nam.
Đáng chú ý, Quanta chính là đối tác sản xuất MacBook của Apple. Bởi thế, sự xuất hiện của tập đoàn này đồng nghĩa với việc “ông lớn” Apple đang tiếp tục xu hướng dịch chuyển sản xuất sang Việt Nam.
Một đối tác khác của Apple là Foxconn cũng có kế hoạch xây dựng nhà máy mới ở Nghệ Anđể mở rộng quy mô sản xuất tại Việt Nam, sau khi đã rất thành công khi đầu tư ở Bắc Ninh và Bắc Giang.
Những điều trên cho thấy, các tập đoàn công nghệ đang có xu hướng dần biến Việt Nam trở thành cứ điểm sản xuất toàn cầu của họ.
Một ví dụ điển hình là Samsung. Giữa năm ngoái, Tổng giám đốc Tập đoàn Samsung Điện tử (Hàn Quốc) Roh Tae-Moon cho biết, Samsung sẽ đầu tư thêm 3,3 tỷ USD tại Việt Nam trong năm 2022. Cho đến nay, tổng vốn đầu tư của Samsung tại Việt Nam đã lên tới 20 tỷ USD, gấp gần 30 lần so với thời điểm ban đầu (670 triệu USD).
“Dòng đầu tư vào khu vực châu Á - Thái Bình Dương đang có sự dịch chuyển lớn sang nhóm ngành công nghiệp có giá trị cao”, ông Christopher J Marriott, Tổng giám đốc Savills Đông Nam Á cho biết.
Cũng theo ông, Việt Nam là một trong những điểm đến nổi bật với năng lực sản xuất đáp ứng kỳ vọng của các nhà đầu tư quốc tế, những tập đoàn công nghệ hàng đầu muốn đầu tư vào Việt Nam.