Việc sản xuất các mẫu xe điện mang nhãn hiệu VinFast, Wuling HongGuang, Skoda và Hyundai trong giai đoạn 2023-2032 dự báo sẽ thúc đẩy tăng trưởng mạnh mẽ trên thị trường Việt Nam.
Báo cáo của BMI Research cùng Fitch Solutions dự đoán doanh số xe điện tại Việt Nam sẽ bùng nổ ít nhất gấp đôi trong năm nay.
Thị trường xe điện Việt Nam sẽ bùng nổ
Thị trường xe điện của Việt Nam chờ bùng nổ và đang sẵn sàng mở rộng nhanh chóng trong thập kỷ tới, tuy nhiên, sẽ có trở ngại đáng kể cản trở sự tăng trưởng đó, CNBC nhận định.
BMI Research, một đơn vị nghiên cứu của Fitch Solutions, cho biết doanh số bán xe điện tại Việt Nam dự kiến sẽ tăng ít nhất gấp 2 lần trong năm nay.
“Năm 2023, chúng tôi kỳ vọng doanh số bán xe điện sẽ tăng 114,8% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt khoảng 18.000 chiếc”, báo cáo của BMI được công bố hôm thứ Năm cho biết.
Cụ thể, theo báo cáo, doanh số bán xe điện chạy pin (BEV) có thể tăng 104,4% so với năm trước lên gần 17.000 chiếc. Xe plug-in hybrid, còn gọi là PHEV, có thể tăng gấp 9 lần so với cùng kỳ năm ngoái, lên gần 1.100 chiếc.
“Chúng tôi hiện đang kỳ vọng doanh số bán xe điện tại Việt Nam sẽ tăng trưởng trung bình hàng năm 25,8% trong giai đoạn 2023-2032 để đạt doanh số bán hàng hàng năm khoảng 65.000 chiếc, tăng từ 8.400 chiếc vào năm 2022”, BMI nêu rõ.
Tỷ lệ thâm nhập của xe điện chở khách được định nghĩa là doanh số bán xe điện chở khách theo tỷ lệ phần trăm trong tổng doanh số bán xe chở khách của đất nước, theo BMI cũng sẽ tăng lên 13,6% vào năm 2030. Đó là một bước nhảy vọt so với mức 2,9% của năm ngoái của Việt Nam.
Sự thống trị của VinFast
Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cũng dự đoán, số lượng xe điện sở hữu sẽ đạt 1 triệu vào năm 2028 và 3,5 triệu chiếc vào năm 2040.
Xe điện chỉ chiếm thị phần nhỏ trong thị trường xe du lịch tại Việt Nam trong năm ngoái.
Theo Statista, doanh số bán ô tô chở khách ở Việt Nam năm 2022 vào khoảng 284.000 chiếc, nhưng “chỉ vài nghìn xe trong số đó là ô tô điện”.
Tuy nhiên, theo BMI, sự tăng trưởng mạnh mẽ của xe điện dự kiến sẽ được thúc đẩy nhờ số lượng xe VinFast được bàn giao cho khách hàng tăng lên, khi nhà sản xuất xe điện Việt Nam đẩy mạnh sản xuất trong năm 2023.
“Việc sản xuất các mẫu xe điện thương hiệu VinFast, Wuling HongGuang, Skoda và Hyundai trong giai đoạn 2023-2032 sẽ thúc đẩy sự tăng trưởng mạnh mẽ trên thị trường”, BMI nhận định.
Báo cáo nêu rõ, thị trường xe điện chở khách của Việt Nam hiện do VinFast thống trị, nắm giữ hơn 50% thị phần vào năm 2022. Phần còn lại của thị trường hiện nằm trong tay các thương hiệu Trung Quốc.
Việc tăng nguồn cung xe điện giá cả phải chăng do Trung Quốc sản xuất cũng sẽ giúp thúc đẩy tăng trưởng và mở rộng thị trường xe điện Việt Nam.
Làn gió mới từ Trung Quốc
Dù VinFast đang chiếm lĩnh thị trường nhưng theo CNBC, nguồn cung ứng dồi dào từ Trung Quốc đang khiến các thương hiệu láng giềng tăng trưởng mạnh mẽ tại Việt Nam.
“Loại xe điện mini giá cả phải chăng thương hiệu Trung Quốc Wuling HongGuang có thể giúp nâng cao phân khúc xe điện chở khách”, theo báo cáo của BMI.
Wuling Hongguang Mini EV có giá từ 239 triệu đồng Việt Nam (10.065 USD). Để so sánh, VinFast đã ra mắt một chiếc ô tô điện giá rẻ ở mức 23.000 USD cho thị trường Việt Nam vào tháng Tư.
Công ty nghiên cứu chỉ ra rằng, việc các nước trong khối ASEAN tăng cường sản xuất xe điện là nhằm để thúc đẩy tăng trưởng.
Hồi tháng 1 vừa qua, Chính phủ Việt Nam cho biết sẽ tiếp tục miễn thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc từ các nước trong khối cho đến hết năm 2027.
Thách thức của xe điện tại Việt Nam
Triển vọng, tiềm năng lớn là vậy, tuy nhiên, BMI cho rằng việc sử dụng xe điện trên diện rộng ở Việt Nam chịu thách thức bởi thu nhập thấp của người dân và thiếu các ưu đãi, hỗ trợ. Báo cáo không giải thích chi tiết về vấn đề này.
Mô hình kinh doanh cho thuê pin, cho phép người dùng thuê pin khi mua xe điện mới, có thể giúp người dùng giảm chi phí. Theo BMI, biện pháp này sẽ ngày càng thu hút các nhà khai thác kinh doanh xe taxi.
Vào tháng 4, ban lãnh đạo công ty xe taxi Green SM đã ra mắt dịch vụ taxi thuần điện tại Việt Nam với các mẫu xe của VinFast.
“Chúng tôi kỳ vọng sự kiện ra mắt dịch vụ taxi thuần điện tại Việt Nam cùng với tiềm năng phát triển tương tự từ các hãng kinh doanh taxi trong nước khác, sẽ hỗ trợ việc sử dụng xe điện ở Việt Nam vì qua đó sẽ nâng cao nhận thức về xe điện của người dân”, công ty nghiên cứu cho biết.
Cơ sở hạ tầng sạc điện hiện tại cũng có thể hạn chế sự tăng trưởng của thị trường xe điện Việt Nam.
Hầu hết các trạm sạc tại Việt Nam hiện đang phục vụ cho xe 2 bánh chạy điện hoặc xe đạp và xe tay ga. BMI hy vọng sẽ có nhiều hãng xe tham gia thị trường từ năm 2023 để thúc đẩy mạng lưới sạc xe điện.
Nhà điều hành sạc EV địa phương EBOOST đã cam kết mở rộng mạng lưới sạc của Việt Nam và sẽ triển khai nhiều điểm sạc hơn.
Gã khổng lồ điện tử Đài Loan Foxconn cho biết họ sẽ đầu tư 250 triệu USD, một phần để xây dựng nhà máy sản xuất linh kiện và thiết bị sạc EV tại Việt Nam, theo truyền thông Đài Loan.
Theo đánh giá của BMI, hàng loạt động thái mới sẽ giúp tạo điều kiện mở rộng nhanh hơn mạng lưới sạc xe điện tại Việt Nam nói riêng và khu vực Đông Nam Á nói chung.
Động thái của Việt Nam
Mới đây, Bộ Giao thông vận tải vừa có báo cáo Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đề xuất chính sách hỗ trợ chuyển đổi sang xe ô tô điện. Theo Bộ GTVT, số lượng xe ô tô điện sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới gia tăng nhanh chóng trong những năm gần đây.
“Cụ thể, năm 2018 - 2021, chỉ có 167 xe được kiểm tra, cấp giấy chứng nhận, đến tháng 7/2023, con số này lên gần 12.600 xe. Tuy nhiên, các loại xe ô tô điện tại Việt Nam hiện nay chủ yếu là xe ô tô con và xe ô tô buýt thành phố”, Bộ GTVT nêu.
Về chính sách ưu đãi, hỗ trợ cho sản xuất, lắp ráp xe ô tô điện, Bộ Giao thông vận tải cho biết, bên cạnh các chính sách ưu đãi chung về thuế xuất nhập khẩu, thuế thu nhập doanh nghiệp, ngành sản xuất, lắp ráp ô tô tại Việt Nam còn chịu sự điều chỉnh của các chính sách mang tính đặc thù, thường xuyên sửa đổi, bổ sung, đặc biệt là các chính sách thuế đối với phát triển ngành công nghiệp ô tô và công nghiệp hỗ trợ.
“Chính sách khuyến khích sử dụng ô tô điện hóa của Việt Nam hiện mới chỉ tập trung vào dòng xe ô tô điện chạy pin (BEV) thông qua các ưu đãi thuế tiêu thụ đặc biệt và lệ phí trước bạ”, Bộ cho hay.
Ở thời điểm hiện tại, Việt Nam có 2 doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp xe ô tô điện gồm VinFast thuộc tập đoàn Vingroup và Công ty cổ phần ô tô TMT. Cùng với đó, Công ty cổ phần Tập đoàn Thành Công và Công ty cổ phần ô tô Trường Hải cũng giới thiệu một số mẫu xe ô tô điện để tìm hiểu thị trường và tiến tới sản xuất, lắp ráp trong nước.
Về hệ thống trạm sạc điện, Bộ Giao thông vận tải cho biết, VinFast phát triển hệ thống trạm sạc với hơn 150.000 cổng sạc cho xe máy điện và xe ô tô điện, trải dài rộng khắp 63 tỉnh, thành phố. Tính tới ngày 14/10/2022, VinFast lắp đặt được 1.560 trạm sạc điện trong toàn quốc.
Một doanh nghiệp khác cũng cung cấp giải pháp sạc cho xe điện là Công ty EVIDA với hơn 850 điểm sạc điện. Tập đoàn Điện lực VN (EVN) cũng bàn giao 6 trạm sạc đến khách hàng. Một số thương hiệu như: Porsche, Audi hay Mercedes-Benz cũng thiết lập hệ thống trạm sạc, tuy nhiên, số lượng vẫn còn hạn chế, hầu hết chỉ lắp đặt tại showroom hoặc nhà máy của hãng. Các thương hiệu như: Audi hay Mercedes-Benz đều có kế hoạch mở rộng hệ thống trạm sạc.
Liên quan đến giá xe ô tô điện, Bộ Giao thông vận tải cho biết hiện VinFast đang cung cấp ra thị trường 4 loại xe ô tô con chạy điện, các phiên bản bán xe có kèm pin có giá dao động từ 538 triệu đồng đến hơn 2 tỷ đồng, các phiên bản bán xe không kèm pin có giá dao động từ từ 458 triệu đồng đến gần 1,7 tỷ đồng.
Về giá sạc điện, VinFast cung cấp đơn giá sạc xe ô tô điện hơn 3.200 đồng/kWh. Đơn giá sạc điện tại trạm sạc công cộng của EBOOST là 8.900 đồng/kWh, chưa bao gồm phí kích hoạt 4,900 đồng/lần sạc đối với xe máy và 19.900 đồng/lần sạc đối với xe ô tô.
Bộ GTVT kiến nghị 3 loại xe ô tô điện được hưởng hỗ trợ, ưu đãi phát triển gồm: xe ô tô điện chạy pin, xe ô tô điện sử dụng pin nhiên liệu và xe ô tô năng lượng mặt trời.
Bộ GTVT đề xuất ưu đãi đầu tư, hỗ trợ lãi suất vốn vay sản xuất, nhập khẩu trang thiết bị, linh kiện để xây dựng hạ tầng trạm sạc, trụ sạc, đặc biệt là trụ sạc nhanh.
Miễn thuế nhập khẩu máy móc linh kiện và ưu đãi giá bán điện, ưu tiên cung cấp nguồn điện để phục vụ cho hệ thống trạm sạc điện công cộng. Ưu đãi tiền thuê đất, tiếp cận quỹ, miễn, giảm thuế cho các tổ chức, cá nhân đầu tư trạm sạc điện.
Đáng chú ý, theo Bộ GTVT cho biết, nhiều doanh nghiệp đề xuất tiếp tục ưu đãi áp dụng mức thuế tiêu thụ đặc biệt cho xe ô tô điện loại chở người từ 9 chỗ trở xuống là 3% sau ngày 28/2/2027 đối với xe ô tô điện sản xuất lắp ráp trong nước. Miễn thuế VAT trong 5 năm đầu, giảm 50% cho 5 năm tiếp theo.
Đối với phí trước bạ, miễn lệ phí trước bạ đối với xe ô tô điện trong 5 năm đầu kể từ ngày 1/3/2022. Trong 2 năm tiếp theo (từ 1/3/2027), lệ phí trước bạ lần đầu bằng 50% mức thu đối với xe ô tô chạy xăng, dầu có cùng số chỗ ngồi. Miễn lệ phí cấp biển 3 năm đầu, giảm 50% lệ phí cấp biển cho xe ô tô điện cho 2 năm tiếp theo.
Bộ GTVT Việt Nam cũng đề xuất miễn thuế nhập khẩu linh kiện, thiết bị để lắp đặt trạm sạc điện và miễn thuế đất trong 5 năm đầu, giảm 50% trong 5 năm tiếp theo. Miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 5 năm đầu và giảm 50% cho 5 năm tiếp theo. Ưu đãi giá bán điện bằng giá điện phục vụ sản xuất.