Phương Tây bất ngờ “quay xe”, Việt Nam được chú ý hơn Trung Quốc

Trong suốt thời gian dài vừa qua, Việt Nam được công nhận là điểm đến đầu tư hấp dẫn. Theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam thăng hạng trong thu hút FDI.

Dữ liệu của Ngân hàng Thế giới (WB) cho biết, vốn FDI vào Việt Nam năm 1986 khoảng 3 triệu USD, xếp thứ 136/160 quốc gia toàn cầu, thứ 9/10 nước trong khu vực ASEAN.

Đến năm 2022, theo số liệu cập nhật từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, vốn FDI vào VN năm 2022 lên đến 22,4 tỷ USD. Còn theo dữ liệu thống kê của WB, vốn FDI vào Việt Nam tăng “khó tưởng tượng” - gấp 6.000 lần, lên 19 tỷ USD, đứng thứ 28 trên toàn cầu và thứ 3/10 trong khối ASEAN.

Đánh giá về triển vọng thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI) của Việt Nam, bà Dorsati Madani, chuyên gia Kinh tế cao cấp Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam khẳng định:

Theo đại diện WB, ngay trong thời kỳ phòng chống dịch bệnh Covid-19, sản xuất công nghiệp của Việt Nam vẫn được duy trì và đảm bảo hàng hoá xuất khẩu.

Thêm vào đó, như đã biết, Việt Nam là nền kinh tế mở, đã tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA), từ đó, mở ra nhiều cơ hội xuất khẩu hàng hoá chất lượng cao. Điều này tạo sự hấp dẫn cho các nhà đầu tư tiềm năng.

Các chuyên gia kinh tế lưu ý, vốn ngoại vào Việt Nam đang có khuynh hướng tập trung vào các ngành nghề có hàm lượng chất xám cao như công nghiệp phần mềm, điện tử tin học, dược phẩm, cơ khí chính xác thay vì chỉ gia công, lắp ráp như ban đầu.

Như đã thấy, gần đây nổi lên lĩnh vực bán dẫn với các nhà đầu tư lớn Intel, Samsung…Lợi thế về trữ lượng đất hiếm, nguồn nhân lực tiềm năng, chiến lược đẩy mạnh thu hút đầu tư phát triển ngành công nghiệp bán dẫn giúp Việt Nam, ngày càng trở thành trung tâm, mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng.

Trong nước, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho hay, từ năm 1987 (tức sau Đổi mới) môi trường đầu tư kinh doanh tại Việt Nam “đã bắt đầu gây sự chú ý cho các nhà đầu tư nước ngoài”.

Việt Nam nắm nhiều lợi thế do chi phí đầu tư - kinh doanh tại thời điểm đó thấp so với một số nước trong khu vực. Đặc biệt, lợi thế thị trường mới mẻ, nguồn nhân công giá rẻ đã thu hút nhiều nhà đầu tư lớn tìm đến Việt Nam.

Bộ KH&ĐT cho biết, đến nay, đã có 143 quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư vào Việt Nam, đặc biệt quốc gia Đông Nam Á này thậm chí còn lọt top 30 quốc gia thu hút vốn nước ngoài nhiều nhất thế giới, vượt cả Hàn Quốc, Đan Mạch, Chile… trong bảng xếp hạng thu hút vốn FDI trên toàn cầu năm 2022.

Thống kê chung cho thấy, số lượng, vốn đầu tư, làn sóng đầu tư từ một số quốc gia lớn như Mỹ, châu Âu và tại khu vực châu Á như Singapore, Nhật Bản và Hàn Quốc trong lĩnh vực công nghiệp phần mềm, củng cố chắc chắn những thay đổi đáng kể về chất trong thu hút vốn FDI vào Việt Nam.

Nếu như trước đây, các nhà đầu tư phương Tây chỉ chăm chăm rót vốn vào Trung Quốc như “gà đẻ trứng vàng”, thì nay, người ta đã chứng kiến thêm những cú “quay xe” đầy bất ngờ.

Giới tư bản phương Tây, dưới áp lực của thương chiến Mỹ - Trung, các đòn trừng phạt, chi phí nhân công tăng cao ở Trung Quốc cùng nhiều chính sách hạn chế từ hai chính quyền Mỹ - Trung, đã buộc phải suy nghĩ lại về định hướng mở rộng sản xuất tại Trung Quốc và xu hướng chuyển dịch FDI tất yếu sang những nền kinh tế an toàn hơn. Và Việt Nam nổi lên như một cái tên đặc biệt phù hợp bên cạnh Trung Quốc.

Thời gian gần đây, ngày càng có nhiều chuyên gia nhận định rằng, dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) vào Việt Nam sẽ chuyển dịch mạnh mẽ vào các ngành công nghệ cao, sản xuất chip và năng lượng tái tạo trong tương lai, hướng đến các mục tiêu bền vững hơn.

Theo GS. TSKH Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp đầu tư nước ngoài, động thái diễn ra trong năm nay không nằm ngoài dự đoán là nhiều tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới rất quan tâm tới Việt Nam.

Chuyên gia dẫn chứng, đến nay, Intel đã có giấy phép đầu tư 1,2 tỷ USD làm chip bán dẫn. Đây là nhà máy thứ 3 (ngoài tại Scotland và Israel) của Intel trên toàn cầu và dự kiến vào năm 2030 sẽ cung cấp 20% chip bán dẫn cho thế giới. Thêm vào đó, Samsung, LG cũng rót hàng tỷ USD rồi sản xuất linh kiện tàu thủy, máy bay… cũng đã có mặt tại Việt Nam.

Thông tin tại Diễn đàn Bất động sản công nghiệp Việt Nam mới đây do báo Đầu tư tổ chức, ông Đỗ Văn Sử, Cục phó Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ KH&ĐT) nhận định, thời gian gần đây, Việt Nam đang đón sự chuyển dịch dòng vốn đầu tư mới từ khu vực Tây Âu và Bắc Mỹ vào ngành năng lượng tái tạo và sản xuất chip.

Theo đại diện Bộ KH&ĐT, bên cạnh các đối tác truyền thống như Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore, Trung Quốc dòng vốn đầu tư đang có sự dịch chuyển tương đối của các nhà đầu tư từ khu vực Tây Âu như Đức, Hà Lan, Pháp, Tây Ban Nha vào các ngành năng lượng tái tạo. Cùng với đó, cũng có sự xuất hiện ngày càng nhiều các nhà đầu tư đến từ khu vực Bắc Mỹ, đặc biệt là các nhà đầu tư Mỹ.

Lý giải về xu hướng chuyển dịch dòng vốn FDI công nghệ cao, ông Đỗ Văn Sử, Cục phó Cục Đầu tư nước ngoài cho hay, sự dịch chuyển dòng vốn đầu tư nước ngoài, xuất phát từ chiến lược Trung Quốc + 1 của nhiều công ty đa quốc gia để chia sẻ rủi ro, hay tạm gọi là “không muốn bỏ trứng vào một giỏ”.

Chiến lược Trung Quốc + 1 khởi nguồn từ các nhà đầu tư Nhật Bản, đến tiếp là Hàn Quốc, sau đó là nhà đầu tư châu Âu và Hoa Kỳ.

Đặc biệt, thời gian tới, Việt Nam khuyến khích thu hút đầu tư vào các lĩnh vực năng lượng tái tạo, các ngành công nghệ cao, thân thiện môi trường. Trong 2 năm vừa qua, khi Chính phủ Việt Nam cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 thì rất nhiều tập đoàn năng lượng quốc tế đến Việt Nam tìm cơ hội đầu tư vào ngành năng lượng tái tạo.

Theo đại diện Bộ KH&ĐT, nhìn trên bản đồ đầu tư và số liệu thống kê, trong top 5 địa điểm đầu tư lớn nhất vào Việt Nam đa phần là các nhà đầu tư ở khu vực Đông Bắc Á và Singapore. Trong đó, hơn 60% số vốn đầu tư vào các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo.

Bên cạnh yếu tố này, còn nhiều yếu tố khác như chiến tranh thương mại, xung đột Nga - Ukraina, làm đứt gãy chuỗi cung ứng. Do vậy, nhiều nhà đầu tư đã định hình lại dòng vốn để tận dụng cơ hội và tái cơ cấu lại chuỗi cung ứng, trong đó Đông Nam Á nổi lên như một “bệ đỡ” trong sự đứt gãy chuỗi cung ứng.