Đối với các ngân hàng được kiểm soát đặc biệt, đến nay, NHNN đã trình và được cấp có thẩm quyền phê duyệt chủ trương chuyển giao bắt buộc đối với 4 ngân hàng.
Thừa nhận khó xử lý sở hữu chéo ngân hàng ở Việt Nam, tình trạng cổ đông lớn thao túng tạo “sân trước sân sau”, lãnh đạo NHNN cho rằng, không một quy định riêng nào có thể xử lý triệt để sở hữu chéo mà cần đồng kết hợp nhiều giải pháp.
Đàm phán chuyển giao bắt buộc ngân hàng khó khăn
Sáng 18/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành xem xét, cho ý kiến về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội từ đầu nhiệm kỳ.
Trình bày báo cáo thẩm tra của các cơ quan Quốc hội, về lĩnh vực ngân hàng, Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Thị Thúy Ngần cho biết, các nội dung yêu cầu tại Nghị quyết số 134/2020/QH14 và Nghị quyết số 62/2022/QH15 cơ bản đã được thực hiện nghiêm túc, đầy đủ.
Báo cáo thẩm tra của Quốc hội đánh giá, các giải pháp thu hút ngoại tệ, tăng dự trữ ngoại hối Nhà nước được triển khai tích cực. Các hoạt động thanh tra, giám sát được tăng cường, đổi mới. Xử lý có hiệu quả vấn đề sở hữu chéo, đầu tư chéo trong hệ thống các tổ chức tín dụng. Kết quả xử lý nợ xấu đạt kết quả tích cực. Tín dụng tăng trưởng khá hợp lý, chất lượng tín dụng được cải thiện.
Tuy nhiên, cơ quan của Quốc hội lưu ý việc hoàn thiện pháp luật về cơ cấu lại tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu còn chậm. Việt Nam còn thiếu chính sách ưu đãi, khuyến khích nhà đầu tư tham gia xử lý tài sản bảo đảm và mua bán nợ xấu.
“Việc tìm kiếm, đàm phán ngân hàng thương mại nhận chuyển giao bắt buộc đối với ngân hàng yếu kém còn gặp nhiều khó khăn”, báo cáo nêu.
Tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng An ninh của Quốc hội Lê Tấn Tới lưu ý tình trạng sở hữu chéo tại ngân hàng thương mại (hiện tượng ngân hàng này nắm giữ cổ phần tại nhà băng khác) là vấn đề còn nan giải hiện nay.
Ông Tới đặt câu hỏi đến lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước rằng, liệu dung này có tác động gì đến chính sách trong Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi và đặc biệt là có sự tác động, ảnh hưởng gì đến sự phát triển lành mạnh của nền kinh tế Việt Nam.
Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng An ninh cũng đề nghị Thống đốc NHNN cho biết vấn đề này sẽ được giải quyết thế nào thông qua việc sửa đổi Luật.
Nan giải xử lý dứt điểm các cổ đông lớn thao túng ngân hàng
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng đề nghị Thống đốc NHNN nói thêm vấn đề Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng An ninh Lê Tấn Tới quan tâm. Ông Thanh bày tỏ, qua thẩm tra Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi), sở hữu chéo đã được kiểm soát tốt, vi phạm đã xử lý rồi. Tuy nhiên, cơ chế để xử lý dứt điểm các cổ đông lớn thao túng, chi phối hoạt động ngân hàng còn nhiều ý kiến khác nhau.
“Giảm tỷ lệ giới hạn cấp tín dụng hay tỷ lệ sở hữu cổ phần có xử lý dứt điểm được sở hữu chéo hay không còn chưa khẳng định được, bởi mở rộng hơn hay thu hẹp hơn đều có ảnh hưởng đến thu hút đầu tư nước ngoài, đến sự phát triển của nền kinh tế”, ông Thanh nói.
Đối với vấn đề nợ xấu, ông Thanh cho hay, từ 15/8/2017 (thời điểm Nghị quyết 42 về thí điểm xử lý nợ xấu có hiệu lực) đến 28/8/2023 được hơn 400.000 tỷ. Tuy nhiên nợ xấu có xu hướng tăng, nợ xấu nội bảng đến 3,36%,
“Vậy luật xử lý thế nào, luật hóa quy định của Nghị quyết 42 ra sao vẫn còn các luồng ý kiến khác nhau”, ông Thanh chất vấn.
Chống thao túng sân sau không thể chỉ nhờ một quy định
Trình bày báo cáo giải trình, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng thừa nhận, vấn đề sở hữu chéo, thao túng sân trước sân sau trong lĩnh vực ngân hàng là vấn đề Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ rất quan tâm và yêu cầu Ngân hàng Nhà nước hoàn thiện văn bản quy định của pháp luật cũng như khi triển khai trong thực tiễn để khắc phục.
“Thực tế, trên hồ sơ, sở hữu chéo “cơ bản được khắc phục”. Nhưng trên thực tế, tổ chức và cá nhân vẫn có thể thống kê hộ về sở hữu cổ phần hoặc thành lập các doanh nghiệp để vay vốn của ngân hàng. Qua điều tra các vụ việc vừa qua, vấn đề này đã được phát hiện”, Thống đốc cho biết.
Do đó, trong dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi lần này, NHNN đã phối hợp với các cơ quan để tham mưu Chính phủ thiết kế một nhóm giải pháp để giảm hiện tượng này.
Một trong số đó, theo Thống đốc là mở rộng phạm vi, khái niệm có liên quan, cũng như giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần tại tổ chức tín dụng.
Dù vậy, lãnh đạo NHNN thừa nhận, đến nay vẫn còn nhiều ý kiến băn khoăn, khi không biết quy định này có thể xử lý triệt để vấn đề chống sở hữu chéo, chống thao túng và chống “sân trước sân sau” hay không như Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh đề cập.
“Ngân hàng Nhà nước thấy rằng, nếu chờ quy định xử lý triệt để vấn đề sở hữu chéo thì không có”, bà Hồng thẳng thắn và lưu ý quy định như dự thảo luật chỉ là một phần, cần phải kết hợp với các quy định khác để làm sao hoạt động của các tổ chức, cá nhân minh bạch thì mới hướng tới giảm tình trạng này.
Quy định như vậy, nhưng doanh nghiệp người dân phải tuân thủ, nếu cố tình nhờ đứng tên thì không xử lý được, phải có sự tham gia của cơ quan điều tra.
Theo Thống đốc, trên hồ sơ, cá nhân, tổ chức nắm giữ tỷ lệ cổ phần thế nào đều được hệ thống ngân hàng nắm bắt thông qua việc cho vay. Nhưng trên thực tế, họ có thể thống kê hộ về sở hữu cổ phần, hoặc thành lập doanh nghiệp để vay vốn.
“Dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng cũng coi đây là nội dung trọng tâm để điều chỉnh”, theo Thống đốc Hồng.
NHNN đã trình phương án cơ cấu lại SCB, chuyển giao bắt buộc 4 ngân hàng
Làm rõ thêm về ý kiến cho rằng quy định trong Luật nội dung này sẽ tác động đến thị trường chứng khoán, tăng chi phí, Thống đốc cho hay, vấn đề ưu tiên khi xây dựng luật là đảm bảo an toàn cho hệ thống ngân hàng.
“Xây dựng quy định siết sở hữu chéo sẽ giúp đảm bảo an toàn hệ thống và kiểm soát được những rủi ro, nhưng nó sẽ tác động đến thị trường chứng khoán, sự điều tiết thị trường của nền kinh tế”, người đứng đầu NHNN lưu ý.
Theo lãnh đạo NHNN, thị trường chứng khoán lúc nào cũng phát triển rất nhiều do các yếu tố khác nhau và các thành viên tham gia thị trường chứng khoán hầu hết là doanh nghiệp, cá nhân. Cho nên phân tích tác động cũng cần bức tranh lớn hơn về vai trò điều tiết thị trường kinh tế, ngay cả việc các tổ chức tín dụng phải tăng chi phí để điều tiết.
Lãnh đạo NHNN cho biết, Ủy ban Kinh tế và Ngân hàng Nhà nước sẽ trao đổi, chỉnh sửa để có báo cáo với Thường vụ Quốc hội ngày 20/9 tới đây.
Đối với vấn đề nợ xấu, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cũng nêu thực tế trong bối cảnh hiện nay nợ xấu tăng lên.
“Trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sử dụng biện pháp tiếp tục xử lý nợ xấu theo quy định của pháp luật”, bà Hồng khẳng định.
Đối với các ngân hàng được kiểm soát đặc biệt, đến nay, NHNN đã trình và được cấp có thẩm quyền phê duyệt chủ trương chuyển giao bắt buộc đối với 4 ngân hàng.
“Đối với ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn (SCB), NHNN đã trình Chính phủ xem xét, quyết định chủ trương cơ cấu lại SCB theo quy định”, Thống đốc thông tin.
Nới lỏng tiếp cận tín dụng
Phát biểu tại phiên họp, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang cho biết, những cảnh báo được nêu tại báo cáo tổng hợp nội dung thẩm tra của các cơ quan của Quốc hội rất cần thiết để Chính phủ tiếp tục thực hiện trong thời gian tới.
Ông thừa nhận, các vấn đề được nêu có thể tóm gọm trong có 3 chữ thôi là “chậm”, “nợ” và “sót”. Phó Thủ tướng cho biết, từ nay đến cuối năm, Chính phủ sẽ tập trung tháo gỡ những vướng mắc thuộc thẩm quyền của Chính phủ và các Bộ ngành. Trong đó, một số vấn đề cá biệt sẽ được Chính phủ báo cáo với Ủy ban Thường vụ Quốc hội hỗ trợ.
“Tới đây chúng tôi sẽ tập trung nới lỏng sự tiếp cận tín dụng giúp các tổ chức, cá nhân tiếp cận nguồn vốn để cải thiện tình hình sản xuất - kinh doanh, góp phần thúc đẩy phát triển”, ông Quang cho biết.