Vào ngày 25 tháng 9 năm 1943, các đơn vị Hồng quân, tiếp tục tấn công, vượt qua thượng nguồn sông Dnepr và trong một cuộc tấn công quyết định, giải phóng Smolensk, đánh bại thành trì quan trọng nhất của Wehrmacht ở hướng Moskva.
Theo tài liệu của phó công tố viên quân sự được Bộ Quốc phòng Nga trích dẫn, việc quân Đức sơ tán khỏi thành phố bắt đầu một tháng trước ngày giải phóng. Hơn nữa, báo cáo cho biết, “5-6 ngày trước khi quân đội Liên Xô tiến vào thành phố Smolensk, quân Đức bắt đầu phá hủy tất cả những ngôi nhà lớn trong thành phố bằng các vụ nổ và đốt phá, và những ngôi nhà còn nguyên vẹn còn lại bị gài nhiều loại mìn, chất nổ kích hoạt chậm”.
Chuyên gia: Tôn vinh cựu chiến binh SS tại Quốc hội Canada chứng tỏ suy thoái đạo đức của phương Tây
25 Tháng Chín 2023, 14:02
Phó công tố viên cũng lưu ý người dân thành phố bị đẩy về phía sau quân đội Đức bằng vũ lực và phải chịu nỗi đau bị trả thù. Tài sản các doanh nghiệp và tổ chức bị cướp phá.
Thành phố bị phá hủy hoàn toàn
“Vào thời điểm quân đội Liên Xô tiến vào thành phố Smolensk, không có hơn 1000 người dân địa phương còn ở lại đó... Thành phố Smolensk bị phá hủy hoàn toàn - không có một tòa nhà, kết cấu xây dựng, nhà ở và công trình nào còn sót lại, bao gồm cả các nhà thờ. Các tuyến đường giao thông trong thành phố - đường sắt, xe điện, v.v. - bị phá hủy hoàn toàn. Nhà máy điện, hệ thống cấp thoát nước bị phá hủy", báo cáo nêu rõ.
Theo phó công tố viên quân sự, sau khi giải phóng, người dân địa phương bắt đầu quay trở lại Smolensk, và hai tuần sau, tính đến ngày 10 tháng 10 năm 1943, có khoảng 30 nghìn người trở lại thành phố.
Hơn nữa, theo Điều tra dân số toàn Liên Bang năm 1939, dân số Smolensk trước chiến tranh là 156 nghìn 884 người.
Dân chúng bị tiêu diệt
Báo cáo của công tố viên cũng nêu rõ "trong thời gian quân Đức ở Smolensk, họ áp dụng một chế độ khủng bố cực kỳ tàn ác đối với công dân Liên Xô và tù binh chiến tranh Hồng quân, được lập ra để tiêu diệt hàng loạt người dân Liên Xô".
“Theo những tính toán sơ bộ thận trọng nhất được thực hiện trong quá trình điều tra bằng việc khai quật một số hố, mộ, bãi rác và nơi chôn cất thi thể của những người bị tra tấn, bắn, treo cổ, chết vì đói và bị tra tấn, tính đến ngày 10 tháng 10 năm 1943, số nạn nhân được xác định là 10 000 đến 12 000 người. Có mọi lý do để tin trong quá trình điều tra sâu hơn, số nạn nhân sau các hành động tàn bạo của Đức ở thành phố Smolensk sẽ tăng thêm vài chục nghìn người”, tài liệu viết.
Vào ngày 6 tháng 5 năm 1985, Smolensk được trao tặng danh hiệu danh dự “Thành phố anh hùng”.